Kho bạc Nhà nước huy động vốn hiệu quả qua trái phiếu chính phủ
Nguồn: Kho bạc Nhà nước. Đồ họa: Phương Anh

Đáp ứng nhu cầu vốn của ngân sách nhà nước

Năm 2023, trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công trong nước còn chậm, tồn ngân quỹ Nhà nước ở mức cao, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã chủ động tham mưu với Bộ Tài chính các giải pháp để triển khai công tác huy động vốn đáp ứng nhu cầu vốn của ngân sách nhà nước (NSNN) với chi phí hợp lý.

Kho bạc Nhà nước đa dạng hóa các kỳ hạn phát hành trái phiếu chính phủ

Để việc huy động vốn qua phát hành TPCP đạt hiệu quả cao, là kênh huy động vốn quan trọng cho NSNN, hiện nay, KBNN đã tổ chức huy động vốn TPCP đều đặn theo phương thức đấu thầu trên hệ thống giao dịch TPCP của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), tạo sự ổn định, minh bạch của thị trường TPCP.

Đồng thời, KBNN đã đa dạng hóa các kỳ hạn phát hành, các sản phẩm trái phiếu cũng như các hình thức phát hành; thực hiện tái cơ cấu danh mục TPCP bằng cách tập trung phát hành trái phiếu kỳ hạn dài, theo lô lớn; thực hiện nghiệp vụ hoán đổi TPCP.

Theo đó, KBNN đã tổ chức phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) phù hợp với tiến độ thu NSNN, giải ngân vốn đầu tư công, nhu cầu trả nợ gốc đến hạn của ngân sách trung ương, tình hình ngân quỹ nhà nước và phù hợp với điều kiện thị trường. KBNN đã tập trung phát hành TPCP theo phương thức đấu thầu qua Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội bảo đảm công khai, minh bạch; phát hành linh hoạt các loại kỳ hạn TPCP để hài hòa nghĩa vụ trả nợ giữa các năm, tập trung vào kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên để tránh gây áp lực cho NSNN.

Bên cạnh đó, KBNN tiếp tục cơ cấu lại danh mục nợ TPCP theo hướng kéo dài kỳ hạn phát hành, bảo đảm kỳ hạn phát hành bình quân phù hợp với mục tiêu (9-11 năm) tại Nghị quyết số 23/2021/QH15 và Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội. Điều hành lãi suất phát hành trong phạm vi khung lãi suất do Bộ Tài chính quyết định, phù hợp với tình hình thị trường và điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị để đánh giá tình hình thu, chi ngân sách, khả năng huy động vốn để xác định nhu cầu vay vốn của ngân sách trung ương và trình Bộ Tài chính điều chỉnh kế hoạch phát hành TPCP phù hợp, giảm chi phí vay nợ, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính nhà nước.

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên, công tác huy động vốn thông qua phát hành TPCP của KBNN đã bảo đảm huy động đáp ứng nhu cầu vốn của NSNN với chi phí hợp lý; đồng thời, góp phần quản lý nợ công an toàn, bền vững và hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước điều hành chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Báo cáo từ Cục Quản lý ngân quỹ, KBNN cho biết, trong năm 2023, KBNN đã huy động được 298.476 tỷ đồng TPCP, đạt 98% kế hoạch điều chỉnh của Bộ Tài chính giao (305.000 tỷ đồng). Kỳ hạn phát hành bình quân là 12,58 năm; kỳ hạn còn lại bình quân danh mục là 9,05 năm; lãi suất phát hành bình quân là 3,21%/năm. Tổng khối lượng thanh toán gốc, lãi TPCP là 184.588 tỷ đồng, trong đó gốc là 100.966 tỷ đồng, lãi là 83.622 tỷ đồng…

Ngân quỹ đảm bảo nhu cầu thanh toán, chi trả

KBNN cho biết, việc huy động vốn qua TPCP trong nhiều năm trở lại đây đã trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho NSNN. Do đó, trong thời gian tới đây, KBNN sẽ tiếp tục điều hành ngân quỹ đảm bảo nhu cầu thanh toán, chi trả của NSNN và các đơn vị giao dịch với KBNN (bằng cả nội tệ và ngoại tệ); triển khai các nghiệp vụ quản lý ngân quỹ nhà nước theo phương án điều hành ngân quỹ nhà nước được Bộ Tài chính phê duyệt. Đồng thời, KBNN tiếp tục triển khai việc mở rộng phối hợp thu NSNN và thanh toán song phương điện tử với các ngân hàng thương mại theo quy định.

Đặc biệt, KBNN sẽ bám sát tình hình của thị trường, tình hình thu, chi NSNN để tổ chức huy động vốn TPCP với khối lượng phù hợp đảm bảo đáp ứng nhu cầu chi trả nợ gốc của ngân sách trung ương và chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội.

Kho bạc Nhà nước huy động vốn hiệu quả qua trái phiếu chính phủ
Ảnh minh họa

Trong công văn mới đây về việc tổ chức điều hành NSNN và ngân sách trung ương quý I/2024, Bộ Tài chính yêu cầu KBNN phối hợp với các đơn vị trong Bộ kiểm soát chặt chẽ các khoản chi, đúng chính sách, chế độ. Đặc biệt, đối với công tác huy động vốn cho ngân sách trung ương, Bộ Tài chính yêu cầu KBNN chủ trì, phối hợp với Vụ Tài chính ngân hàng tổ chức thực hiện phát hành TPCP trên thị trường cho nhu cầu vay trong nước khoảng 127.000 tỷ đồng (bao gồm cả huy động từ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam) trong quý I/2024.

Với kế hoạch được giao, bà Trần Thị Huệ - Phó Tổng giám KBNN cho biết, hệ thống KBNN sẽ tiếp tục bám sát kế hoạch huy động vốn được giao, chủ động xây dựng lịch biểu phát hành, nắm bắt tình hình thu, chi, kế hoạch trả nợ gốc của ngân sách trung ương và diễn biến tình hình thị trường để kịp thời tham mưu với Bộ Tài chính các giải pháp huy động vốn qua phát hành TPCP với khối lượng, kỳ hạn, lãi suất phù hợp, bảo đảm huy động đủ khối lượng theo nhu cầu của ngân sách trung ương và duy trì ổn định hoạt động thị trường TPCP.

Đồng thời, việc huy động vốn sẽ tiếp tục được tập trung vào kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên, đáp ứng mục tiêu kỳ hạn phát hành bình quân TPCP đạt từ 9-11 năm theo đúng Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội đặt ra.

Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý cho trái phiếu chính phủ

Ngày 15/1/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 83/2023/NĐ-CP (NĐ 83) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 95/2018/NĐ-CP ngày 30/6/2018 về phát hành, đăng ký, lưu ký, niêm yết và giao dịch công cụ nợ của Chính phủ trên thị trường chứng khoán.

Tại NĐ 83 có sửa đổi, bổ sung Điều 17 về phát hành riêng lẻ TPCP như sau:

Phát hành riêng lẻ là phương thức bán trực tiếp TPCP cho từng đối tượng mua hoặc lựa chọn ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài làm đại lý phân phối và thanh toán TPCP (đại lý phân phối) cho đối tượng mua.

KBNN xây dựng phương án phát hành TPCP theo phương thức riêng lẻ báo cáo Bộ Tài chính chấp thuận. Phương án phát hành riêng lẻ bao gồm các nội dung cơ bản sau: Đối tượng mua trái phiếu; khối lượng dự kiến phát hành; kỳ hạn trái phiếu; lãi suất dự kiến; thời gian dự kiến phát hành; dự kiến hình thức phát hành riêng lẻ (KBNN phát hành trực tiếp hoặc lựa chọn đại lý phân phối).

Bộ Tài chính chấp thuận phương án phát hành riêng lẻ trái phiếu Chính phủ theo các nội dung quy định trên.

Trên cơ sở phương án phát hành riêng lẻ được Bộ Tài chính chấp thuận, KBNN tổ chức thực hiện. Trường hợp lựa chọn đại lý phân phối, việc lựa chọn và ký hợp đồng với đại lý phân phối thực hiện theo quy định: Điều kiện làm đại lý phân phối và quy trình lựa chọn đại lý phân phối.

Theo các chuyên gia kinh tế, NĐ 83 sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng cho thị trường TPCP để nâng cao hơn nữa vai trò dẫn dắt các công cụ tài chính khác của TPCP trong thời gian tới.