Quản lý chặt hoạt động kinh doanh xổ số, đảm bảo công khai, minh bạch

Doanh thu từ xổ số đạt hơn 153 nghìn tỷ đồng

Theo Bộ Tài chính, hoạt động kinh doanh xổ số được triển khai từ năm 1962. Đến năm 2007, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 30/2007/NĐ-CP ngày 1/3/2007 về kinh doanh xổ số và Bộ Tài chính đã ban hành 7 thông tư hướng dẫn. Theo đó, khung khổ pháp lý của hoạt động kinh doanh xổ số được ban hành đầy đủ.

Ảnh minh họa.

Theo pháp luật về đầu tư, kinh doanh xổ số là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Chính phủ đã ban hành nghị định quy định kinh doanh xổ số là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chịu sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đảm bảo đáp ứng nhu cầu giải trí của một bộ phận người dân có thu nhập chính đáng và đảm bảo an ninh, trật tự và an toàn xã hội. Chỉ có doanh nghiệp nhà nước được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xổ số mới được phép tổ chức hoạt động kinh doanh xổ số.

Về quản lý nhà nước, Nghị định số 30/2007/NĐ-CP quy định Bộ Tài chính thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh xổ số. Bộ Công an hướng dẫn các biện pháp để đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội trong hoạt động kinh doanh xổ số và tổ chức công tác đấu tranh phòng chống các hoạt động kinh doanh xổ số trái phép (lô, đề). Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố quản lý, giám sát trên địa bàn và thực hiện vai trò chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp kinh doanh xổ số trên địa bàn.

Về tổ chức thị trường, đến nay, cả nước có 64 doanh nghiệp nhà nước đang kinh doanh xổ số, bao gồm: 63 công ty xổ số kiến thiết tại 63 tỉnh, thành phố kinh doanh xổ số truyền thống; 1 Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam bắt đầu kinh doanh xổ số điện toán từ 2017 trên địa bàn toàn quốc.

Về hoạt động kinh doanh, năm 2023, doanh thu đạt 153.037 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2022 (trong đó dùng để trả thưởng là khoảng 50%), nộp ngân sách là 45.016 tỷ đồng, tăng 10,3% so với năm 2022, trong đó xổ số điện toán chiếm 3,4%.

Toàn bộ nguồn thu từ xổ số được nộp vào ngân sách địa phương và hàng năm được Quốc hội phê duyệt để chi cho đầu tư phát triển; trong đó ưu tiên để đầu tư cho lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề và lĩnh vực y tế; phần còn lại ưu tiên chi thực hiện các công trình, dự án án đầu tư chống thiên tai, chống biến đổi khí hậu, nông thôn mới và các nhiệm vụ đầu tư quan trọng khác thuộc đối tượng đầu tư của ngân sách địa phương.

Đây là nguồn thu quan trọng của địa phương, đặc biệt là các tỉnh miền Nam để thực hiện các mục tiêu đầu tư phát triển của tỉnh. Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh xổ số cũng tạo công ăn việc làm cho hệ thống đại lý và người bán vé số.

Về công tác quản lý, giám sát và thanh, kiểm tra, Bộ Tài chính cho biết, triển khai quy định của pháp luật, Bộ Tài chính thường xuyên kiểm tra trực tiếp hoạt động kinh doanh xổ số (5-11 doanh nghiệp/năm) và giám sát từ xa thông qua cơ chế báo cáo.

Trên cơ sở đó thường xuyên có công văn yêu cầu các công ty xổ số kiến thiết hoạt động kinh doanh theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, Bộ Tài chính đã quyết liệt, chỉ đạo các công ty xổ số kiến thiết xử lý nghiêm các đại lý không cho phép người bán dạo trả lại vé, cắt giảm hoa hồng đại lý để đảm bảo quyền lợi của người bán vé dạo.

Công khai, minh bạch trong hoạt động kinh doanh xổ số

Mặc dù thị trường xổ số tăng trưởng ổn định, đáp ứng nhu cầu giải trí của người dân, góp phần tăng thu ngân sách và tạo công ăn việc làm tại địa phương, tuy nhiên, vẫn còn có những tồn tại, hạn chế. Cụ thể: Sản phẩm xổ số thủ công vẫn chiếm tỷ trọng lớn; phát triển không đồng đều giữa các khu vực.

Quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh xổ số, đảm bảo thị trường phát triển hiện đại, công khai, minh bạch. Ảnh: TL

Ngoài ra, gần đây có tình trạng một số tổ chức, cá nhân lợi dụng pháp luật dân sự để kinh doanh, phân phối vé xổ số qua ứng dụng điện tử, internet, các trung gian thanh toán...; một số đại lý xổ số ép không cho người bán vé dạo trả lại vé ế.

Những tồn tại hạn chế này chủ yếu do thị hiếu của người tiêu dùng, tập quán vùng miền và xổ số điện toán mới đưa vào hoạt động được 7 năm nên thị phần còn nhỏ.

Năm 2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược tài chính đến năm 2030, trong đó đối với lĩnh vực xổ số đặt mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý, từng bước tái cơ cấu thị trường theo hướng hiện đại, công khai, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính sẽ điều hành thị trường theo nguyên tắc thận trọng, triển khai đồng bộ các giải pháp, từ hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường quản lý giám sát cho đến tổ chức thị trường chặt chẽ, hiệu quả.

Cụ thể, về hoàn thiện khung pháp lý, tháng 1/2024, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 30/2007/NĐ-CP ngày 1/3/2007 và Nghị định số 78/2012/NĐ-CP ngày 5/10/2012 về kinh doanh xổ số tập trung vào việc hiện đại hóa hoạt động xổ số, tăng cường công khai minh bạch, trong hoạt động kinh doanh xổ số. Đồng thời, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng để thực hiện kinh doanh, phân phối vé xổ số trái quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi của người chơi.

Đối với công tác quản lý giám sát, Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành để tăng cường quản lý giám sát, xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh xổ số; thực hiện phối hợp với Bộ Công an, các bộ, ngành triển khai Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 27/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến việc lợi dụng hoạt động của xổ số kiến thiết, hoạt động tổ chức đánh bạc và đánh bạc.

Theo Bộ Tài chính, về tổ chức thị trường, thời gian tới tiếp tục theo dõi, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh xổ số trên phạm vi cả nước để đảm bảo thị trường phát triển theo hướng hiện đại, công khai, minh bạch.

Để kinh doanh xổ số tăng trưởng hơn thời gian tới, trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, cần đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số, theo đó có thể mua bán trên hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống số, song hành cùng với bán qua các đại lý vé số. Từ đó, để những người lao động, người nghèo, những người yếu thế có công ăn việc làm.