Đảm bảo dòng chảy ngân sách thông suốt trong mô hình mới

Với sự tham gia của các địa phương, các cơ quan liên quan tiếp nhận phản ánh, giải đáp kịp thời mhững vướng mắc phát sinh của nhân dân. Ảnh tư liệu

Việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược trong tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Thực hiện Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và phân công của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã chủ động ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, bảo đảm công tác tài chính - ngân sách nhà nước được triển khai thông suốt trong quá trình sắp xếp.

Tuy nhiên, từ khi chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025, thực tiễn tại nhiều nơi cho thấy còn không ít khó khăn, vướng mắc. Ở trong lĩnh vực tài chính, đó là cơ sở vật chất chưa đồng bộ, bộ máy mới lúng túng trong quản lý, một số nơi việc chi trả lương và kinh phí hoạt động chưa kịp thời. Chính vì vậy, mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi đã chủ trì cuộc họp trực tuyến với các địa phương về hướng dẫn triển khai các công việc liên quan đến lĩnh vực tài chính - ngân sách khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với cấp xã.

Nhiều đơn vị cấp xã thiếu kế toán trưởng

Tại cuộc họp, bên cạnh các vướng mắc đã được tổng hợp trong các báo cáo, đại diện các địa phương đã nêu lên nhiều vướng mắc cụ thể, đặt câu hỏi trực tiếp tới các cục, vụ của Bộ Tài chính để được giải đáp.

Ông Lê Quang Hùng, Giám đốc Sở Tài chính Thanh Hóa, cho hay, tỉnh đã gửi các nội dung cần được giải pháp tới Bộ Tài chính và đã được các cơ quan của Bộ hướng dẫn cụ thể. Tại hội nghị, ông Hùng cho biết thêm việc cấp phát, dự toán đối với 166 xã, phường của tỉnh đang gặp khó khăn do thiếu kế toán trưởng đủ tiêu chuẩn để bổ nhiệm. Do đó, tỉnh đề xuất Bộ Tài chính xem xét nới lỏng điều kiện, tiêu chuẩn bổ nhiệm kế toán trưởng, để các xã, nhất là xã vùng sâu, vùng xa có đủ cán bộ để bổ nhiệm.

Đây cũng là vấn đề bà Bùi Thị Hồng Thủy, lãnh đạo Sở Tài chính Lâm Đồng, kiến nghị. Bên cạnh đó, đại diện Lâm Đồng đề nghị Kho bạc Nhà nước hướng dẫn giải quyết vướng mắc về việc mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước khi chưa có quyết định phân công hoặc bổ nhiệm kế toán trưởng cấp ngân sách xã.

Đối với TP. Hồ Chí Minh, Phó Giám đốc Sở Tài chính Tạ Thành Nhân cho biết, với sự hướng dẫn của Bộ Tài chính, việc tạm cấp ngân sách ở 168 xã, phường, đặc khu của thành phố đến nay cơ bản đã hoàn thành. Chỉ còn một tỷ lệ nhỏ các xã, phường chưa có đủ cơ sở pháp lý để thực hiện, như là chưa có văn bản thành lập, chưa có quyết định bổ nhiệm. Còn lại, một vấn đề vướng mắc với Thành phố là việc lựa chọn, bố trí đơn vị dự toán cấp 1, do có sự chồng chéo trong các văn bản hiện hành giữa các bộ. Do đó, lãnh đạo Sở Tài chính

TP. Hồ Chí Minh đề xuất Bộ Tài chính làm việc với Bộ Nội vụ để thống nhất hướng dẫn, tạo thuận lợi cho các địa phương triển khai.

Trước những vướng mắc của địa phương, đại diện các cơ quan thuộc Bộ Tài chính đã có các giải đáp, hướng dẫn cụ thể. Về đơn vị dự toán ngân sách cấp xã, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước Nguyễn Minh Tân cho hay, Văn phòng Đảng ủy xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã và các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND xã là đơn vị dự toán cấp I của ngân sách xã.

Đối với các phòng chuyên môn và trung tâm phục vụ hành chính công thuộc UBND xã, căn cứ tình hình thực tế của địa phương và chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, UBND các địa phương hướng dẫn UBND xã xác định lựa chọn đơn vị được UBND xã giao dự toán (đơn vị dự toán cấp l) cho phù hợp.

Thành lập 6 tổ công tác để hỗ trợ trực tiếp cho các địa phương

Trong lĩnh vực kho bạc, ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Giám đốc Kho bạc Nhà nước cho biết, hiện nay, qua thống kê sơ bộ vẫn còn nhiều đơn vị dự toán cấp xã chưa mở tài khoản tại kho bạc. Một số nguyên nhân chính là: chưa có nghị quyết của HĐND về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi nên chưa được giao dự toán chi; chưa hoàn thiện hệ thống bộ máy tài chính kế toán xã, chưa bổ nhiệm kế toán trưởng, chủ tài khoản; chưa đủ mẫu dấu chữ ký để giao dịch…

Do đó, Kho bạc Nhà nước đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị triển khai các nội dung theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc thực hiện đăng ký và sử dụng tài khoản của các đơn vị cấp xã tại Kho bạc Nhà nước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Sở Tài chính hướng dẫn, xác định rõ số lượng và các đơn vị dự toán cấp xã để các xã có căn cứ triển khai thực hiện.

Đối với trường hợp HĐND, UBND chưa quyết định dự toán ngân sách, sở tài chính chủ trì phối hợp với Kho bạc Nhà nước hướng dẫn đơn vị dự toán cấp xã thực hiện đối với việc tạm cấp ngân sách theo quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước.

Liên quan đến khó khăn về bổ nhiệm kế toán trưởng, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi giao Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán chủ trì rà soát, đề xuất phương án xử lý, báo cáo lãnh đạo Bộ ngay trong tuần tới để giải quyết rốt ráo, thậm chí có thể xem xét nới lỏng điều kiện trong giai đoạn chuyển tiếp. Đồng thời, lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định sẵn sàng hỗ trợ tập huấn, đào tạo cán bộ tài chính cho địa phương để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới.

Theo Thứ trưởng, ngày 15/7/2025, Bộ Tài chính đã công bố số đường dây nóng và cán bộ để liên hệ trong từng lĩnh vực. Tuy nhiên, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị trong mỗi lĩnh vực cần lập các nhóm thành viên trên các nền tảng như zalo, viber… với sự tham gia của các địa phương, các cơ quan liên quan để tiếp nhận phản ánh, giải đáp kịp thời những vướng mắc phát sinh của các xã, phường, đặc khu.

Đối với các nội dung giải đáp của các đơn vị đối với vướng mắc của địa phương, Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị chuyên môn của Bộ tổng hợp thành nội dung câu hỏi, trả lời chi tiết và cụ thể, cung cấp lên hệ thống drive để các các địa phương tiếp tục nghiên cứu.

Qua ý kiến tại cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi đánh giá, những vấn đề còn vướng mắc, khó khăn các địa phương nêu chủ yếu, cơ bản liên quan đến thẩm quyền của địa phương như các vấn đề liên quan đến dự toán, con dấu... Do đó, Thứ trưởng đề nghị các sở tài chính tham mưu cho chính quyền địa phương chỉ đạo thực hiện các nội dung về tài chính - ngân sách, tài sản công để đảm bảo không ách tắc.

Ngoài ra, trong tuần tới Bộ Tài chính sẽ triển khai 6 tổ công tác phối hợp với các tỉnh, thành phố để lắng nghe, giải quyết trực tiếp những vướng mắc, vấn đề nảy sinh trong công tác tài chính theo chức năng, nhiệm vụ tài chính mới, phát sinh trong quá trình triển khai chính quyền 2 cấp - Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho hay.