Vẫn còn tình trạng lập dự toán không sát, chậm giải ngân vốn đầu tư công

Một số bộ, ngành địa phương còn tình trạng giải ngân vốn đầu tư công chậm, chi chuyển nguồn lớn. Ảnh tư liệu

Thu hồi gần 20 nghìn tỷ đồng vốn ngân sách trung ương

Theo báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính ngân sách, năm 2022 Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, ngân sách nhà nước (NSNN). Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết số 91/2023/QH15, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 22/CT-TTg ngày 23/6/2023 về việc chấn chỉnh, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, NSNN và ban hành nhiều văn bản chỉ đạo điều hành có liên quan…

Nhờ sự quyết liệt từ Chính phủ và sự nghiêm túc trong thực hiện của các bộ, ngành, địa phương nên công tác thu, chi NSNN năm 2022 đã đạt nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, công tác quản lý thu NSNN được tăng cường (đẩy mạnh thu từ hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số, chống chuyển giá, gian lận thương mại, trốn thuế...).

Ngoài ra, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, Chính phủ đã thực hiện nhiều chính sách như: gia hạn tiền thuê đất, giảm thuế giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ, giảm 50% lệ phí trước bạ ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, giảm 50% mức thu thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn... Các chính sách này đã giúp cho số thu NSNN vượt so với dự toán (vượt 406.902 tỷ đồng, tương đương 28,8% so với dự toán), qua đó đảm bảo nguồn lực, tăng chi đầu tư phát triển; thực hiện các nhiệm vụ cấp bách phát sinh.

Công tác chi NSNN được quản lý chặt chẽ, cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai; triệt để tiết kiệm, giảm chi thường xuyên, tăng chi đầu tư. Theo Báo cáo quyết toán NSNN năm 2022, quyết toán chi đã giảm 104.851 tỷ đồng, tương đương 5,7% so với dự toán. Cùng với đó, bội chi NSNN bằng 3,07% GDP, giảm khá cao so với dự toán (giảm 148.920 tỷ đồng, tương đương 33,7%).

Đặc biệt, Chính phủ đã cắt giảm các khoản chi không thực hiện và hủy dự toán các khoản không được chuyển nguồn của ngân sách trung ương, thu hồi các khoản ngân sách trung ương hỗ trợ cho ngân sách địa phương để giảm bội chi ngân sách trung ương theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 91/2023/ QH15 của Quốc hội. Đây là nỗ lực lớn của Chính phủ trong điều hành cân đối NSNN.

Đáng chú ý, về công tác quyết toán NSNN năm 2022, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt việc chấp hành nghiêm Nghị quyết số 91/20023/ QH15 của Quốc hội. Theo đó, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã rà soát, thu hồi được khá lớn số tạm ứng quá hạn theo chế độ còn phải thu hồi từ năm 2021 trở về trước. Đồng thời, KBNN đã tăng cường kiểm soát chặt chẽ các khoản chi chuyển nguồn, trong đó đã thu hồi được khá lớn số chi hủy dự toán, hết thời gian giải ngân theo quy định của các bộ, cơ quan trung ương và 19.924 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương hỗ trợ địa phương năm 2022 và năm 2021 trở về trước.

Nhiều bất cập cần khắc phục

Bên cạnh các kết quả đạt được, báo cáo của Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2022. Theo đó, công tác dự báo, tính toán nhu cầu hỗ trợ của một số chính sách trong quá trình xây dựng chưa lường hết được khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện nên hiệu quả chưa cao.

Cùng với đó, việc lập, chấp hành dự toán NSNN tại một số bộ, ngành, địa phương còn hạn chế, bất cập như lập dự toán không sát, giải ngân vốn đầu tư công chậm, chi chuyển nguồn lớn, chưa trích lập đủ nguồn cải cách tiền lương... Việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật tài chính có nơi, có lúc còn chưa nghiêm. Tình trạng chậm tổng hợp, gửi báo cáo quyết toán NSNN năm 2022 tồn tại ở nhiều bộ, ngành, địa phương, chưa thực hiện theo quy định Luật NSNN và các nghị quyết của Quốc hội.

Theo thông tin từ KBNN, năm 2022 có đến 45 bộ, ngành, cơ quan trung ương và 22 địa phương gửi báo cáo quyết toán NSNN chậm sau ngày 1/10/2023, hoặc gửi trước ngày 1/10/2023 nhưng chưa tổng hợp đầy đủ thông tin, số liệu báo cáo, ảnh hưởng lớn đến công tác thẩm định, tổng hợp, kiểm toán, thẩm tra quyết toán NSNN năm 2022.

Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng một số địa phương phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương (NSĐP) không đúng thời hạn quy định, chưa điều chỉnh đầy đủ số liệu theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước tại các Báo cáo kiểm toán báo cáo quyết toán NSĐP…

Để khắc phục tính trạng này, Ủy ban Tài chính - Ngân sách và Kiểm toán Nhà nước thống nhất với các đề xuất của Chính phủ với Quốc hội về phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2022. Đồng thời, hai cơ quan cũng đã đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính, tránh lặp đi lặp lại các tồn tại kéo dài nhiều năm. Làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm các cơ quan, đơn vị, cá nhân không chấp hành nghiêm việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2022 và có các giải pháp, chế tài xử lý triệt để các tồn tại, hạn chế này.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương cần nghiêm túc thực hiện nhanh chóng, kịp thời các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. Đối với các kết luận, kiến nghị kéo dài nhiều năm không có khả năng thực hiện, cần báo cáo làm rõ lý do và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Đồng thời, đề xuất sửa đổi Luật NSNN hoặc một số điều của Luật NSNN và các luật có liên quan để rút ngắn quy trình, thời gian quyết toán NSNN hàng năm theo yêu cầu tại các nghị quyết của Quốc hội.