Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: MĐ.
Đây là một trong những nội dung được bàn luận tại hội thảo góp ý dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) từ cộng đồng doanh nghiệp, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với các hiệp hội doanh nghiệp tổ chức, ngày 14/5.
Doanh nghiệp kiến nghị được tăng giờ làm thêm
Tại hội thảo, nhiều vấn đề nóng dự kiến sẽ được sửa đổi được các doanh nghiệp đặc biệt quan tâm là tăng tuổi nghỉ hưu, quy định về hợp đồng lao động, tiền lương…, nhất là đề xuất mở rộng khung thỏa thuận về thời giờ làm thêm.
Là một trong những ngành có đông lao động và chịu tác động rõ rệt của quy định làm thêm giờ, ông Trương Văn Cẩm - Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam bày tỏ quan điểm đồng tình với đề xuất bỏ quy định làm thêm giờ theo tháng, khi đây được xem là “mấu chốt” trong vướng mắc của các doanh nghiệp “Quy định 30 giờ/tháng là mức rất ngặt nghèo cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp làm trong ngành dệt may, da giày. Do đó, chúng tôi đề nghị nên nới rộng giờ làm thêm tăng lên 50% so với hiện hành ở những ngành lao động bình thường, nhưng với một số ngành đặc biệt là 450 giờ” - ông Cẩm nêu ý kiến.
Cũng ở một doanh nghiệp thu hút nhiều lao động khác, bà Đỗ Thị Thúy Hương - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cũng khẳng định, điện tử là ngành chịu tác động rất lớn từ quy định tăng giờ làm thêm. Do đó, đại diện hiệp hội này tán thành đề xuất mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ, trong một số trường hợp đặc biệt sẽ tăng thêm 100 giờ/năm so với hiện hành. Đồng thời tán thành việc Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc thực hiện trong một nghị định.
Có chung quan điểm, ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng cho rằng, thời giờ làm thêm như quy định hiện hành chưa phù hợp, nhất là đối với các ngành sản xuất trực tiếp. “Doanh nghiệp chúng tôi cần làm thêm giờ khi nguyên liệu do ngư dân đánh bắt được đem đến quá nhiều, doanh nghiệp không thể không nhận, mà nhận sản xuất thì sẽ vi phạm quy định về giờ làm việc và bị khách hàng đánh lỗi là làm không đúng quy định của luật lao động” - ông Nam cho biết.
Trong khi đó, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản nêu quan điểm rằng giới hạn làm thêm giờ của Việt Nam hiện nay đang rất “khắt khe” so với tất cả các nước trên thế giới. Như vậy, mở rộng khung thời giờ làm thêm lên 400 giờ là hợp lý, tuy nhiên với những ngành nghề đặc biệt như nghiên cứu phát triển sản phẩm không thể quy định thống nhất thì Chính phủ sẽ quy định chi tiết, có thể hơn mức 400 giờ.
Riêng với vấn đề tiền lương làm thêm giờ, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản kiến nghị không tính tiền lương lũy kế trong thời gian làm thêm giờ, và “không nên theo một số nước để quyết định cho Việt Nam, sẽ là chưa hợp lý”.
Không nên quy định cứng tiền lương làm thêm giờ
Dưới góc độ cơ quan soạn thảo, ông Mai Đức Thiện - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) thừa nhận, mở rộng giờ làm thêm là cần thiết vì đây cũng là yêu cầu luôn được các doanh nghiệp đề nghị hàng năm. Trên thực tiễn theo dõi từ các doanh nghiệp cũng cho thấy, thời gian làm thêm giờ đều ở mức cao, rõ ràng với thực tế đó thì nhu cầu của doanh nghiệp và người lao động là có thật.
Tuy nhiên, liên quan đến tiền lương làm thêm giờ, theo ông Thiện hiện nay luật đang quy định trả lương cao hơn bình thường 100%, 250%, 300%, nhưng dự thảo sẽ có cơ chế thúc đẩy thương lượng, việc trả lương lũy tiến trong thời gian làm thêm giờ sẽ do hai bên thỏa thuận.
Đại diện Vụ Pháp chế nhấn mạnh, dù nhận được nhiều ý kiến đề xuất nên quy định cứng tiền lương lũy tiến làm thêm giờ trong luật, nhưng cơ quan soạn thảo cho rằng nếu quy định cứng thì thực tế sẽ làm mất đi sự linh hoạt trong thỏa thuận của hai bên, trong khi cũng rất ít nước trên thế giới đưa quy định này vào luật.
Về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, không phải ngành nghề nào cũng sẽ cần tăng giờ làm thêm, do đó Bộ LĐ-TB&XH phải báo cáo trước Quốc hội về danh mục ngành nghề lĩnh vực được tăng giờ làm thêm.
Ở một góc nhìn đa chiều khác, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân nhấn mạnh, điều quan trọng nhất của việc sửa luật lần này là phải hài hòa giữa quyền và lợi ích của hai bên, bởi vì “nếu nghiêng về phía người lao động nhiều thì về mặt tình cảm là tốt nhưng sức khỏe của doanh nghiệp sẽ yếu dần”.
Cho rằng xu hướng chung của thế giới là phải giảm giờ làm nhưng trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, ông Huân cho rằng cần thiết phải tăng giờ làm thêm. Tuy nhiên, vấn đề tiền lương lũy tiến là cần cân nhắc.
“Bản chất của làm thêm giờ là bù đắp năng suất lao động chưa cân bằng, nếu chúng ta mong muốn vừa tăng làm thêm giờ vừa tăng lũy tiến về tiền lương thì tất cả các chi phí đầu vào đều tăng và sẽ đánh sập doanh nghiệp. Trong khi đó, giá gia công hầu như không tăng hoặc tăng không đáng kể, lợi nhuận của doanh nghiệp đương nhiên sẽ giảm, đến một lúc nào đó sẽ không thể tồn tại được trừ những ngành có dư địa tốt hơn” - ông Huân nhấn mạnh./.
Mai Đan
