Cần chính sách toàn diện, đi trước để đón đầu quá trình chuyển dịch việc làm

Kỹ sư lắp đặt, bảo trì, bảo dưỡng điện mặt trời mái nhà đã được đào tạo trong các chương trình TVET. Ảnh: TL

PV: Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã tuyên bố sẽ đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Điều này sẽ tạo ra những cơ hội gì cho thị trường lao động Việt Nam, thưa ông?

Ông Santiago AlonsoRodiguez: Trước hết, tôi rất hoan nghênh cam kết về net-zero của Việt Nam. Việc chuyển đổi từ các nguồn năng lượng hóa thạch sang các nguồn năng lượng bền vững hơn như mặt trời và gió là then chốt cho nỗ lực này và Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trên thị trường năng lượng tái tạo. Chuyển dịch năng lượng công bằng sẽ đem tới những tác động tích cực cả về tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, tạo ra tác động tích cực đối với thị trường lao động.

Theo kinh nghiệm của Đức, dù có nhiều việc làm cũ bị mất đi, nhưng sẽ có rất nhiều việc làm mới được tạo ra. Ngoài ra, sẽ có những việc làm được nâng cấp lên, ví dụ như đào tạo cho những vị trí làm việc về công nghệ cao, hoặc những vị trí làm việc yêu cầu chuyên môn cao. Chúng tôi cũng phát hiện ra rằng, có những vị trí công việc cũ có thể được nâng cấp lên cao hơn để hòa nhập vào môi trường mới, đóng góp cho sự thành công của quá trình này. Như vậy, kinh nghiệm thành công của nước Đức là rất hấp dẫn và đem lại nhiều bài học cho Việt Nam có thể áp dụng.

PV: Vậy còn thách thức về lao động mà Việt Nam sẽ phải đối mặt khi thực hiện quá trình chuyển dịch năng lượng để đạt mục tiêu net-zero là gì, thưa ông?

Ông Santiago AlonsoRodiguez

Ông Santiago AlonsoRodiguez: Tôi cho rằng, thách thức đối với thị trường lao động trong quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam chủ yếu rơi vào khu vực có liên quan đến khai thác than do cắt giảm điện than. Việc cắt giảm điện than có thể dẫn đến mất việc làm trong ngành năng lượng truyền thống.

Tuy nhiên, bài học từ Đức đã cho thấy, mặc dù việc cắt giảm điện than có thể dẫn đến mất việc làm trong ngành năng lượng truyền thống, nhưng nó cũng đồng thời đem lại những cơ hội cho việc đổi mới ngành kinh tế, tạo ra các ngành công nghiệp bền vững hơn và nhiều việc làm xanh hơn.

PV: Theo ông, Việt Nam cần làm gì để tận dụng được các cơ hội mới cho thị trường lao động từ việc chuyển dịch năng lượng công bằng? Các biện pháp nhằm tạo ra các điều kiện khung thuận lợi, có tầm nhìn cho việc nâng cao tay nghề và củng cố việc làm xanh cần được xác định và triển khai là gì?

Ông Santiago AlonsoRodiguez: Cần có chính sách toàn diện, đi trước để có thể đón đầu, chuẩn bị một cách đầy đủ cho quá trình chuyển dịch này. Điều này khá thách thức nhưng sẽ thành công nếu có cách tiếp cận toàn diện. Đối với khu vực liên quan tới điện than, ngoài việc thay đổi tạo ra cơ hội mới, nghề nghiệp mới cho người đang lao động trong khu vực này, có thể có chính sách hỗ trợ về mặt xã hội đối với gia đình của họ.

Bản thân tôi đã lớn lên ở khu vực công nghiệp nặng khai thác than rất ô nhiễm ở Đức, nhưng hiện nay, đó là khu vực rất sạch, với nhiều việc làm mới như dịch vụ, văn hóa, du lịch. Đó là những cơ hội mà Chính phủ đã tạo điều kiện thay đổi cuộc sống của người dân.

Một trong những chìa khóa quan trọng cho thị trường lao động Việt Nam là nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động. Chính phủ Đức thông qua Tổ chức GIZ đã hỗ trợ Việt Nam thời gian qua với chương trình đào tạo nghề kỹ thuật TVET, nhằm tạo ra lực lượng lao động mới được trang bị những kỹ năng cần thiết trong quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng.

Chúng tôi đã hỗ trợ, đào tạo ra những thợ cơ khí, thợ điện, thợ máy có tất cả kỹ năng, nền tảng cho quá trình chuyển dịch các ngành nghề trong tương lai, nhất là khi Việt Nam thực hiện quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng.

Trong thời gian qua, chúng tôi đã tập trung vào chương trình đào tạo nghề khu vực phía Nam để đào tạo kỹ sư lắp đặt, bảo trì, bảo dưỡng điện mặt trời mái nhà. Trong năm qua, có 35.000 người đã được đào tạo trong các chương trình TVET, trong số đó, 80% đã tìm được việc làm ngay trong 6 tháng đầu tiên sau khi tốt nghiệp. Như vậy, có thể thấy là thị trường đang rất cần nguồn nhân lực này.

Hơn nữa, theo chia sẻ từ khối doanh nghiệp thì hiện nay họ đang có những thiếu hụt nhất định về nhu cầu cho lực lượng lao động có kỹ năng, tay nghề cao. Chính vì vậy, cần phải có quá trình chuẩn bị và cần phải làm sao để nhân rộng mô hình này hơn nữa.

Chương trình phối hợp của GIZ với các trung tâm dạy nghề ở ở Việt Nam mang đến những tiêu chuẩn đào tạo của châu Âu, của Đức, đồng thời phối hợp bổ sung với các tiêu chuẩn Việt Nam, tạo ra chương trình có chất lượng cao và cập nhật những xu hướng, công nghệ, kỹ năng mà thế giới đang cần.

PV: Xin cảm ơn ông!