Đề xuất kiểm tra việc quản lý tiền công đức trên toàn quốc

Nguồn: Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Đồ họa: Văn Chung

Nghiêm túc triển khai

Theo bà Vũ Thị Hải Yến - Phó Vụ trưởng Vụ Hành chính sự nghiệp Bộ Tài chính, thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ (tại Thông báo số 67/TB-VPCP), Bộ Tài chính đã có báo cáo gửi Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về kết quả thực hiện thí điểm kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023.

Theo báo cáo, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện có tổng số 450 di tích lịch sử - văn hóa, trong đó có 5 di tích quốc gia đặc biệt, 47 di tích cấp quốc gia, 70 di tích cấp tỉnh và 328 di tích đưa vào danh mục kiểm kê của địa phương. Tại 450 di tích lịch sử - văn hóa trên đều có người đại diện hoặc ban quản lý để chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hoạt động tại di tích.

Do số lượng di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa tương đối nhiều và nằm trên nhiều địa bàn, nên để bảo đảm hoàn thành việc kiểm tra trong quý II/2023 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và UBND tỉnh Quảng Ninh thống nhất thực hiện đoàn kiểm tra liên bộ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan của địa phương kiểm tra đối với các di tích quốc gia đặc biệt. Đoàn kiểm tra liên ngành của địa phương tự kiểm tra đối với các di tích còn lại.

Kết quả kiểm tra cho thấy, tổng số thu năm 2022 là 70,8 tỷ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), bằng khoảng 40 - 60% số thu công đức, tài trợ năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra đại dịch Covid-19. Tổng số chi là 54,4 tỷ đồng. 4 tháng đầu năm 2023 tổng số thu là 61 tỷ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), gần bằng số thu cả năm 2022; tổng số chi là 29,4 tỷ đồng.

Cũng theo báo cáo của Bộ Tài chính, số liệu nêu trên được tổng hợp từ báo cáo của 221 chủ thể, bằng 47% trên tổng số chủ thể quản lý di tích. Sau khi loại trừ số di tích không có công đức, còn trên 50 di tích không có số liệu báo cáo. Trong số đó có chùa Ba Vàng ở Uông Bí thuộc di tích cấp tỉnh, được đánh giá có số thu công đức lớn.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, với số thực thu trong 4 tháng đầu năm 2023 là 61 tỷ đồng, cộng với việc báo cáo đầy đủ các khoản công đức tại các di tích, thì tổng số thu tiền công đức, tài trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cả năm 2023 dự kiến trên 180 tỷ đồng.

Đáng chú ý, báo cáo của Bộ Tài chính đã bày tỏ sự băn khoăn về số thu tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử. Bởi qua thực tiễn kiểm tra cho thấy, công tác giám sát tiếp nhận, kiểm đếm tiền trong hòm công đức tuy có sự phối hợp của nhiều bên liên quan, nhưng với số thu tiền công đức năm 2022 là 3,7 tỷ đồng, chỉ tương đương số thu tại Khu di tích lịch sử Bạch Đằng (3,3 tỷ đồng), thấp hơn so với số thu tại đền Thánh Mẫu, di tích cấp tỉnh ở phường Trà Cổ, Móng Cái (5,8 tỷ đồng) và chưa bằng 1/5 số thu tại đền Cửa Ông (20,1 tỷ đồng).

“Nhìn số liệu so sánh nêu trên không tránh khỏi những băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại Khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử” - báo cáo của Bộ Tài chính lưu ý.

Để xuất kiểm tra tổng thể trên toàn quốc

Cùng với các kiến nghị đối với Quảng Ninh sau kết quả kiểm tra thí điểm việc quản lý tiền công đức, trong văn bản báo cáo Chính phủ, Bộ Tài chính đề xuất kế hoạch kiểm tra tổng thể trên toàn quốc.

Theo số liệu thống kê, hiện cả nước có trên 54.000 di tích, trong đó có 123 di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt, gần 4.000 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 10.000 di tích xếp hạng cấp tỉnh và trên 40.000 di tích đã được đưa vào danh mục kiểm kê của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa. Tại các di tích này, mỗi năm tổ chức khoảng 9.000 loại lễ hội, trong đó có khoảng 7.000 lễ hội truyền thống, gần 1.400 lễ hội tôn giáo và hơn 400 lễ hội lịch sử, cách mạng.

Thực tế cho thấy, người dân có nhu cầu rất lớn trong việc công đức, tài trợ cho di tích và lễ hội. Tuy nhiên, đến nay chưa có báo cáo đánh giá tổng thể về hoạt động này trên phạm vi cả nước mà mới chỉ dừng ở phạm vi di tích, theo cách làm riêng của mỗi địa phương.

Để tổng hợp và đánh giá đầy đủ hơn về hoạt động này, Bộ Tài chính cho rằng, việc kiểm tra tổng thể vấn đề quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên toàn quốc là thực sự cần thiết. Do vậy, Bộ Tài chính đề xuất đối tượng kiểm tra là các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp bằng xếp hạng di tích hoặc đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Nội dung kiểm tra bao gồm việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ; xem xét việc mở tài khoản, mở sổ sách ghi chép số thu, chi tiền công đức, tài trợ, nội dung sử dụng tiền công đức, tài trợ và giám sát việc tiếp nhận, kiểm đếm, sử dụng tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa. Thời kỳ kiểm tra là năm 2022 và 2023. Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố (trừ tỉnh Quảng Ninh) chỉ đạo thực hiện kiểm tra tổng thể việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích trên địa bàn tỉnh và gửi báo cáo kết quả kiểm tra về Bộ Tài chính trong quý I/2024.