Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng để thực hiện các cam kết về môi trường

Sáng 9/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có phát biểu giải trình tại Quốc hội về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Có thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với máy điều hoà nhiệt độ dưới 24.000 BTU

Trước đó, khi thảo luận, một trong các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều nhất là đối tượng chịu thuế, cụ thể là thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình tại Quốc hội

Theo Bộ trưởng, khi xây dựng dự thảo luật đã có rất nhiều ý kiến về vấn đề này với 2 luồng quan điểm khác nhau. Trong khi một phía cho rằng có cần thiết đánh thuế không thì có những ý kiến đề nghị đánh thuế càng nhanh, càng nhiều thì càng tốt.

Thực tế, các căn cứ để đánh thuế nước ngọt đã ngày càng rõ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có những báo cáo chi tiết, cụ thể đối với các quốc gia, trong đó khuyến cáo Việt Nam đang là một trong những quốc gia tiêu thụ nước đường ngày càng lớn, dẫn đến nguy cơ béo phì.

Vì thế, WHO khuyến nghị các nước, trong đó có Việt Nam phải áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt tối thiểu là 20%. Thực tế trên thế giới đã có 107 quốc gia đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này. Tại ASEAN hiện có 7/11 quốc gia đã đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, gồm cả Đông Timor.

Từ thực tiễn thế giới và thực trạng Việt Nam, “quan điểm cá nhân tôi cho rằng đáng nhẽ phải đánh thuế sớm hơn. Đến giờ phút này chúng ta cũng đã muộn rồi, không thể để thế hệ con em của chúng ta béo phì rồi, bệnh rồi chúng ta mới bàn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Tại dự thảo, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu theo hướng giãn mức thuế, thời hạn áp thuế theo mức áp dụng từ năm 2027 là 8% và từ năm 2028 là 10%. Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra cũng sẽ rà soát các mặt hàng áp thuế từ 1/1/2026 và các mặt hàng lùi sang 1/1/2027 để đảm bảo mục tiêu nhưng cũng tránh cú sốc với các doanh nghiệp.

Một số ý kiến đại biểu lo ngại việc đánh thuế với nước dừa, nước ép hoa quả…, Bộ trưởng giải thích, theo tiêu chuẩn quốc gia về nước giải khát do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, thì nước giải khát là sản phẩm pha sẵn để uống với mục đích giải khát, được chế biến từ nước và có thể chứa đường, phụ gia thực phẩm, hương liệu có thể bổ sung các thành phần nguyên liệu có nguồn gốc tự nhiên, vitamin và khoáng chất có ga hoặc không có ga.

Theo khái niệm này, các loại nước không bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt gồm: sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng, nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai, nước rau quả nguyên chất và sản phẩm từ ca cao. Do đó, sản phẩm như đại biểu nêu sẽ không thuộc đối tượng chịu thuế.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình tại Quốc hội

Liên quan đến thuế với điều hòa nhiệt độ, dự thảo Luật sau khi tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội đã đưa điều chỉnh theo hướng máy điều hòa từ trên 18.000 BTU đến 90.000 BTU là đối tượng chịu thuế.

Tại phiên họp, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị nâng công suất máy điều hoà chịu thuế. Tiếp thu ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết sẽ nghiên cứu để nâng công suất máy điều hoà chịu thuế tiêu thụ đặc biệt lên mức có thể từ trên 24.000 BTU đến dưới 90.000 BTU.

Việc đánh thuế không chỉ để tiết kiệm điện năng. Theo Bộ trưởng, Thủ tướng đã có các quyết định trong đó yêu cầu tới năm 2045 sẽ hạn chế, không sản xuất, không nhập khẩu điều hòa không khí gia dụng, điều hòa không khí, nguyên cụm sử dụng chất là HCFC và chất HFC, những chất gây ảnh hưởng đến tầng ozon.

Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa nhiệt độ cần phải tiếp tục quan tâm, nhất là trong bối cảnh không khuyến khích tiêu thụ nhiều điện năng.

Không thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng

Tiếp tục giải trình các ý kiến về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết việc áp thuế đã thực hiện từ năm 1998. Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký cam kết tại COP26 về giảm khí phát thải về không vào năm 2050. Đây là một cam kết rất khó khăn đối với Việt Nam.

Hiện tại, các nước Châu Âu đang triển khai rất quyết liệt nhiều biện pháp để thực hiện mục tiêu này. Với Việt Nam, do điều kiện kinh tế khó khăn, dù chúng ta đã triển khai các chương trình hành động nhưng phải nỗ lực cố gắng nhiều, Bộ trưởng chia sẻ.

Để thực hiện cam kết về môi trường, Việt Nam không thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng xăng. Có thể thấy, ô nhiễm môi trường đang tăng lên so với trước đây, nếu không đánh thuế xăng thì rất khó để thay đổi hành vi. “Chúng ta mong muốn sử dụng xe điện, dùng hệ thống metro… thì cần nhiều giải pháp và trong đó có vấn đề liên quan đến xăng”, Bộ trưởng nói.

Phiên họp Quốc hội sáng 9/5.

Về thuế và phí với xăng, Bộ trưởng cho hay, hiện nay trên thế giới hầu hết các nước phát triển đều đánh thuế và phí, với các tên gọi khác nhau, chẳng hạn phí CO2, thuế CO2… Thuế và phí có các mục tiêu khác nhau nhưng bổ trợ cho nhau. Thuế tiêu thụ đặc biệt tập trung điều tiết hành vi tiêu dùng và tăng thu ngân sách. Còn phí bảo vệ môi trường là để tạo ra quỹ cho các dự án về môi trường.

“Việc áp cả 2 loại thuế, phí là phù hợp với cam kết của Việt Nam tại COP26 và mục tiêu giảm khí phát thải ròng bằng không vào năm 2050”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định và cho biết, mức thuế, phí ở Việt Nam cộng lại vẫn thấp hơn so với nhiều quốc gia.

Nhiều đại biểu tại phiên họp cũng đề cập đến việc phải đánh thuế các mặt hàng gây ô nhiễm môi trường khác như là túi nilon, đồ nhựa… Khẳng định sẽ rà soát, tiếp thu các ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết, thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng này đang ở mức cao nhất là 40.000 đồng/kg. Tuy nhiên, các cơ quan sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu để xem có cần thiết sử dụng chế tài về thuế để hạn chế mặt hàng này hay không.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để tiếp thu một cách đầy đủ nhất, trọn vẹn nhất tất cả ý kiến của các đại biểu Quốc hội, để có được Luật với chất lượng tốt nhất, phục vụ cho mục tiêu điều hành đất nước của Quốc hội cũng như của Chính phủ”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.