Thu hẹp đối tượng không chịu thuế

Theo Bộ Tài chính, Luật thuế Giá trị gia tăng (sửa đổi) được thông qua ngày 3/6/2008 tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội Khoá XII, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2009 để thay thế cho Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT) năm 1997 và các luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT năm 2003, năm 2005. Luật thuế GTGT đã qua 3 lần sửa đổi, bổ sung vào năm 2013, 2014 và năm 2016 để xử lý các bất cập phát sinh trong thực tiễn và phù hợp với yêu cầu quản lý thuế trong từng giai đoạn.

Các nội dung sửa đổi, bổ sung Luật thuế GTGT trong thời gian qua đã đi vào cuộc sống, tác động tích cực đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội, như góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô; hỗ trợ phát triển. Chính sách thuế này đã tháo gỡ khó khăn, khuyến khích doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức khác đầu tư, sản xuất kinh doanh, phát triển bền vững; đảm bảo tính đồng bộ của pháp luật và phù hợp với thông lệ quốc tế, ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng, với tình hình phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và xu hướng phát triển thời gian tới, chính sách thuế GTGT hiện hành đã phát sinh một số hạn chế nhất định, cần tiếp tục được nghiên cứu hoàn thiện để phát huy hơn nữa vai trò của thuế GTGT.

Nguồn: Tổng cục Thuế Đồ họa: Thế Dương
Nguồn: Tổng cục Thuế. Đồ họa: Thế Dương

Có rất nhiều vấn đề được đặt ra trong đề xuất sửa đổi luật lần này, như: cần thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT; nghiên cứu sửa đổi mức doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT cho phù hợp với thực tế; hay như thu hẹp đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5% theo định hướng nêu tại Chiến lược cải cách hệ thống thuế. Bên cạnh đó, sẽ nghiên cứu điều chỉnh tăng mức thuế suất phổ thông (10%) cho phù hợp trong quá trình chuyển đổi, tái cơ cấu nền kinh tế; nghiên cứu sửa đổi quy định về giá tính thuế GTGT đối với hoạt động kinh doanh bất động sản cho minh bạch, thống nhất cách hiểu giữa người nộp thuế và cơ quan thuế. Đồng thời, sửa đổi quy định về khấu trừ thuế GTGT đầu vào để tăng cường ngăn chặn gian lận trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT, chống thất thu ngân sách…

Hướng tới quy định về một mức thuế suất

Theo đề nghị xây dựng dự án Luật thuế GTGT (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT, đối tượng chịu thuế GTGT 5%.

Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 5 Luật thuế GTGT để thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT (chuyển một số hàng hóa, dịch vụ sang đối tượng chịu thuế 5% hoặc 10%). Cũng như đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Điều 8 Luật thuế GTGT để thu hẹp đối tượng chịu thuế 5% (chuyển một số dịch vụ sang đối tượng chịu thuế 10%).

Về đối tượng không chịu thuế GTGT, Bộ Tài chính cho biết, Luật thuế GTGT hiện hành quy định một số nhóm dịch vụ công ích (như: dịch vụ bưu chính, viễn thông công ích và internet phổ cập, dịch vụ duy trì vườn thú, vườn hoa, công viên, cây xanh đường phố, chiếu sáng công cộng…) thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Tuy nhiên, quá trình toàn cầu hóa và xã hội hóa đang diễn ra phổ biến và nhiều lĩnh vực dịch vụ công ích đang có xu hướng chuyển sang xã hội hóa ngày càng nhiều. Các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đều đã tham gia cung cấp các nhóm dịch vụ công nêu trên.

Dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7

Chính phủ lập đề nghị xây dựng dự án Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) để UBTVQH báo cáo Quốc hội thông qua đề nghị bổ sung dự án Luật thuế GTGT sửa đổi vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2023 tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV (tháng 10/2023). Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật thuế GTGT sửa đổi tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024) và trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV (tháng 10/2024).

Việc quy định các dịch vụ công đã được xã hội hóa thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT cho thấy không còn phù hợp vì thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, nên thuế GTGT đầu vào của số vốn đầu tư đưa vào kinh doanh dịch vụ sẽ không được khấu trừ, hoàn thuế GTGT đầu vào. “Để khắc phục bất cập này, cần thiết nghiên cứu, sửa đổi để thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT đối với các dịch vụ công đã được xã hội hóa" - Bộ Tài chính nêu quan điểm tại dự thảo hồ sơ trình sửa luật.

Về đối tượng chịu thuế 5%, Bộ Tài chính cho biết qua tham khảo kinh nghiệm quốc tế (số liệu thống kê của IMF), đa số các nước (47,6%) áp dụng thuế GTGT có biểu thuế suất gồm một mức (không tính mức thuế suất 0% cho hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu); 31,7% số nước áp dụng biểu thuế suất thuế GTGT với hai mức thuế suất và số còn lại là nhiều hơn hai mức. Phần lớn các nước châu Á, đặc biệt là các nước ASEAN chỉ áp dụng một mức thuế suất ngoài mức thuế suất 0%. Để phù hợp với xu hướng phát triển của quốc tế và nhằm thực hiện mục tiêu tiến tới áp dụng một mức thuế suất thuế GTGT theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế, cần thiết rà soát để thu hẹp đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5%.

Luật thuế GTGT hiện hành quy định một số nhóm dịch vụ công như: hoạt động văn hóa, triển lãm, thể dục, thể thao; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu phim… thuộc đối tượng chịu thuế 5% (ưu đãi hơn mức thuế suất phổ biến 10%). Tuy nhiên, các dịch vụ công này đã và đang tiếp tục được xã hội hóa mạnh mẽ. Theo đó, cần thiết nghiên cứu sửa đổi quy định áp dụng thuế suất ưu đãi 5% đối với các dịch vụ công đã được xã hội hóa.

Kịp thời tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh

Mục tiêu đặt ra đối với sửa luật lần này, đó là thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, khơi thông, phát huy nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Việc sửa luật cũng nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp xu hướng cải cách thuế của quốc tế và đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước.

Theo chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong, việc Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi luật lần này nhằm thực hiện đa mục tiêu. Vị chuyên gia này đánh giá cao những đề xuất của Bộ Tài chính, bởi ngoài việc sửa đổi về mức thuế, tại dự thảo luật này sẽ sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính.

Tại dự thảo luật nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định tại các điều có liên quan để sửa đổi, bổ sung một số quy định về: đối tượng không chịu thuế, giá tính thuế, thuế suất, điều kiện khấu trừ thuế đầu vào và hoàn thuế để có cơ sở pháp lý giải quyết các vướng mắc phát sinh trong thời gian qua.

Đáng lưu ý, các chính sách về hoàn thuế thời gian qua cũng gặp không ít vướng mắc; các chính sách này sẽ được sửa đổi, tạo thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, liên quan đến quy định khấu trừ thuế, Luật thuế GTGT hiện hành quy định “Cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế nếu có số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết trong tháng, hoặc trong quý thì được khấu trừ vào kỳ tiếp theo”. Bộ Tài chính cho biết, qua tổng kết đánh giá, thực tế vẫn còn một số trường hợp thường xuyên phát sinh số thuế GTGT đầu vào lớn hơn số thuế GTGT đầu ra và qua nhiều kỳ vẫn chưa được khấu trừ hết như đối với trường hợp sản xuất hàng hóa, cơ sở kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT 5%, nhưng đầu vào chủ yếu thuộc đối tượng chịu thuế GTGT 10%. Số thuế chưa được khấu trừ hết không được hoàn này lũy kế ngày càng nhiều, các doanh nghiệp bị áp lực về vốn, nhất là trong điều kiện hiện nay. Do vậy, để tạo thuận lợi về vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cần nghiên cứu bổ sung quy định về hoàn thuế GTGT đối với trường hợp này cho phù hợp.