Khó khăn thách thức nhưng vẫn nhiều cơ hội

Theo báo cáo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), trước ảnh hưởng của các biến động về kinh tế - chính trị trên thế giới, cũng như các bước điều chỉnh chính sách trong nước, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam trong năm 2022 đã trải qua nhiều biến động, với xu hướng giảm điểm bắt đầu từ tháng 4, trong đó có những nhịp phục hồi vào tháng 5 và tháng 8 và cuối tháng 11 đến nay.

Tính đến ngày 30/11/2022, chỉ số VN-Index đạt 1.048,42 điểm, giảm 30% so với cuối năm 2021. Trong khi đó, chỉ số HNX-Index đóng cửa ở mức 208,79 điểm, giảm 56% so với cuối năm trước. Mức vốn hóa thị trường cổ phiếu 3 sàn HOSE, HNX và UPCoM ngày 30/11/2022 ước đạt 5.383 nghìn tỷ đồng, giảm 30,7% so với cuối năm 2021, tương đương 63,5% GDP.

Về quy mô niêm yết và đăng ký giao dịch (ĐKGD), đến cuối tháng 11/2022, thị trường có 757 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên 2 Sở giao dịch chứng khoán và 859 cổ phiếu ĐKGD trên UPCoM với tổng giá trị niêm yết, ĐKGD đạt 1.970 nghìn tỷ đồng, tăng 13,26% với cuối năm 2021, tương đương 23,2% GDP.

Nguồn: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Đồ họa: Thế Dương
Nguồn: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Đồ họa: Thế Dương

Cũng theo UBCKNN, thanh khoản thị trường có xu hướng giảm liên tục trong giai đoạn này, với giá trị giao dịch bình quân giảm từ 26.299 tỷ đồng/phiên trong tháng 4, xuống còn 13.017 tỷ đồng/phiên trong tháng 11. Tính chung 11 tháng năm 2022, giá trị giao dịch bình quân đạt 20.556 tỷ đồng/phiên, giảm 22,7% so với bình quân năm 2021. “Những biến động trên TTCK nêu trên chủ yếu xuất phát từ tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trước những bất ổn và triển vọng kém tích cực về kinh tế - chính trị thế giới” – UBCKNN cho hay.

Nhận định về TTCK năm 2023, UBCKNN cho rằng, năm 2023, khó khăn, thách thức là có, nhưng TTCK Việt Nam vẫn có cơ hội.

Theo đó, trước tình hình lạm phát Mỹ có dấu hiệu hạ nhiệt trong một vài tháng vừa qua, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) được kỳ vọng sẽ điều chỉnh giảm cường độ tăng lãi suất. Áp lực tỷ giá trong nước theo đó cũng sẽ giảm dần. Đây sẽ là tín hiệu tích cực cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và TTCK nói riêng.

Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam nói chung và TTCK nói riêng trong thời gian tới vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. “Nếu lãi suất huy động tiếp tục gia tăng như trong giai đoạn vừa qua thì dòng tiền sẽ tiếp tục quay trở lại hệ thống ngân hàng, đồng thời gây áp lực đến lãi suất cho vay, ảnh hưởng tới chi phí vốn vay của doanh nghiệp trong nước; hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong thời gian tới có thể khó khăn hơn” - UBCKNN nhận định.

Ưu tiên các nhóm giải pháp hướng tới sự an toàn, bền vững

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2023 diễn ra ngày 17/12, chuyên đề về “Lành mạnh hóa thị trường tài chính và thị trường bất động sản để phát triển kinh tế nhanh và bền vững”, bà Vũ Thị Chân Phương – Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, trong thời gian tới, nhằm đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt của TTCK, thúc đẩy thị trường phát triển theo hướng bền vững, an toàn, minh bạch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, UBCKNN đang và sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp.

Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tài chính về hoàn thiện khung pháp lý và thể chế, UBCKNN đang rà soát tổng thể các quy định tại Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn nhằm khắc phục ngay những bất cập, vướng mắc, từ đó khôi phục niềm tin của thị trường.

Cũng theo bà Vũ Thị Chân Phương, UBCKNN tiếp tục triển khai tái cấu trúc TTCK, trong đó, cho phép thành lập quỹ đầu tư chứng khoán mới đủ điều kiện theo quy định, tăng cường sự tham gia của các định chế, nhà đầu tư chuyên nghiệp, ưu tiên phát triển nhà đầu tư dài hạn như các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí tự nguyện, doanh nghiệp bảo hiểm, ... góp phần xây dựng TTCK ổn định, bền vững, giảm các “dư chấn” không mong muốn trước các tác động vĩ mô và tâm lý lên TTCK.

Chuẩn bị nền tảng giao dịch cho trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

UBCKNN đang chỉ đạo các bên liên quan chuẩn bị nền tảng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp chào bán riêng lẻ nhằm phát triển một thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp minh bạch, an toàn; tái cấu trúc công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ theo đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đồng thời, cùng với việc chỉ đạo các đơn vị sớm hoàn thiện và đưa hệ thống công nghệ mới vào vận hành, tạo tiền đề cho việc ra đời các sản phẩm, dịch vụ mới; cơ quan quản lý sẽ tích cực phối hợp với các tổ chức quốc tế triển khai các giải pháp để sớm nâng hạng TTCK Việt Nam theo lộ trình đã đặt ra, nhằm thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường Việt Nam.

Cùng với đó, nhằm tăng cường sự vận hành minh bạch, hiệu quả của thị trường, UBCKNN sẽ nâng cao vai trò và trách nhiệm của các tuyến giám sát, trong đó coi trọng tuyến giám sát thứ nhất là các công ty chứng khoán. “Cơ quan quản lý sẽ tăng cường giám sát các công ty chứng khoán thực hiện đúng và đầy đủ vai trò là chủ thể giám sát tuyến đầu theo quy định tại Luật Chứng khoán 2019 và các văn bản hướng dẫn, để kịp thời ngăn ngừa và phát hiện sớm các vi phạm trên thị trường” – Lãnh đạo UBCKNN nhấn mạnh.

Song song với đó, UBCKNN cũng cho biết sẽ có những cảnh báo sớm đối với nhà đầu tư về các rủi ro (nếu có) của thị trường, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Ngoài ra, cơ quan quản lý tiếp tục tăng cường thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời tới công chúng đầu tư để ổn định tâm lý thị trường, giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư an tâm tham gia huy động và đầu tư trên TTCK.

Triển khai nhiều giải pháp hiệu quả ổn định thị trường

Thông tin từ UBCKNN cho biết, trong năm 2022, trong bối cảnh TTCK biến động mạnh, cơ quan quản lý đã triển khai nhiều giải pháp mang lại hiệu quả, góp phần giúp TTCK ổn định.

Theo đó, UBCKNN đã chỉ đạo thực hiện điều chỉnh giá thanh toán cuối cùng trong ngày đáo hạn phái sinh; rút ngắn thời gian thanh toán giao dịch chứng khoán, chính thức triển khai áp dụng chu kỳ T+2 từ ngày 19/8/2022. Đồng thời, chỉ đạo các sở giao dịch chứng khoán yêu cầu doanh nghiệp niêm yết công bố thông tin khi các mã chứng khoán có dấu hiệu tăng, giảm giá trần, sàn từ 5-10 phiên; thực hiện công bố thông tin về giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán. Bên cạnh đó, UBCKNN cũng đã yêu cầu các đơn vị liên quan nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật để chặn giao dịch của cổ đông nội bộ khi không công bố thông tin theo quy định. Mới đây nhất, tỷ lệ ký quỹ ban đầu đối với hợp đồng tương lai chỉ số VN30 cũng đã được điều chỉnh từ mức 13% lên 17%.

Trong năm 2022, công tác tái cấu trúc công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ tiếp tục được tiến hành. Tính đến cuối năm 2022 đã có 26 công ty chuyển chủ sở hữu và TTCK Việt Nam đã thu hút được những nhà đầu tư có tiềm lực tài chính và chuyên môn trong lĩnh vực dịch vụ chứng khoán đến từ các quốc gia phát triển tham gia sở hữu 100% vốn, cổ đông lớn trong công ty chứng khoán tại Việt Nam như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Trung Quốc (Đài Loan, Hong Kong).

Cũng trong năm qua, cơ quan quản lý đã tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra, chấn chỉnh hoạt động của thị trường để kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường, qua đó lành mạnh hoá thị trường, khơi thông dòng vốn cho nền kinh tế.