Bài 2: Chính sách tài khóa linh hoạt, tạo sức bật cho nền kinh tế

Quốc hội, Chính phủ cùng người dân đi qua khó khăn

Ngay sau khi nghị quyết của Quốc hội được ban hành, Chính phủ đã có một loạt các quyết sách được ban hành ngay khi đó. Theo đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP, đưa ra 5 lĩnh vực chính cần thực hiện: mở cửa nền kinh tế gắn với đầu tư nâng cao năng lực y tế, phòng, chống dịch bệnh; đảm bảo an sinh xã hội và hỗ trợ việc làm; hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp (DN), hợp tác xã, hộ kinh doanh, trong đó triển khai miễn, giảm thuế, phí, lệ phí; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; cải cách thể chế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Giá trị của gói chính sách tài khóa là khoảng 291 nghìn tỷ đồng, trong đó, miễn, giảm thuế, phí, tiền thu đất khoảng 64 nghìn tỷ đồng; gia hạn khoảng 135 nghìn tỷ đồng (với giá trị hỗ trợ tương đương 6 nghìn tỷ đồng).

Triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, ngay lập tức, Bộ Tài chính đã có văn bản phân công, phân nhiệm đến các đơn vị trong bộ tổ chức thực hiện 18 nhiệm vụ, giải pháp tài khóa được giao chủ trì và 13 nhiệm vụ phối hợp thực hiện với các bộ, cơ quan khác, gắn với thời hạn hoàn thành cụ thể.

Nguồn: Bộ Tài chính. Đồ họa: Hồng Vân

Theo đó, Bộ Tài chính đã khẩn trương hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành Nghị định số 15/2022/NĐ-CP, giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng trong năm 2022, áp dụng đối với nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ. Ngoài ra, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, để tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không; giảm 50% lệ phí trước bạ khi đăng ký ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước; giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu đối với nhiều nhóm mặt hàng để thúc đẩy hoạt động sản xuất, xuất khẩu của DN...

Qua thống kê của Bộ Tài chính, trong 3 năm qua, gói hỗ trợ về tài khóa lên tới hơn 500 nghìn tỷ đồng, giúp DN, người dân và nền kinh tế sớm phục hồi và tăng trưởng.

“Tiền làm ra thì khó mà phải chi thật nhiều”

Trong bối cảnh giữa lúc bộn bề dịch bệnh, tại một phiên thảo luận của Quốc hội ở thời điểm đó, có đại biểu Quốc hội đã không khỏi cảm thán: “Nước ta đang trong giai đoạn tiền làm ra thì khó mà chi phải thật nhiều!”. Câu nói hết sức dân dã nhưng chứa đựng sự sẻ chia của đại biểu Quốc hội với Chính phủ trong bối cảnh khó khăn.

Đánh giá cao sự chủ động, linh hoạt và khôn khéo trong điều hành chính sách tài khóa, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, dịch Covid-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt của đời sống xã hội. Bao nhiêu DN, các hộ kinh doanh phải đóng cửa do dịch bệnh, không có thu nhập, không phát sinh tiền đóng thuế cho Nhà nước. Ngân sách lại phải chi rất nhiều khoản cần kíp phát sinh, trong khi các khoản chi trong dự toán của cả năm vẫn phải đảm bảo.

Câu hỏi đặt ra, tiền đâu để chi? Do cơ cấu lại một bước ngân sách nhà nước (NSNN), thời gian qua, chúng ta cũng đã chủ động có nguồn để lo phòng, chống dịch Covid-19. Theo đại biểu Trần Văn Lâm, trong điều hành chính sách tài khóa, Chính phủ và Bộ Tài chính đã thể hiện bản lĩnh kiên cường, không nóng vội, với năng lực điều hành "dĩ bất biến, ứng vạn biến", linh hoạt, nhạy bén, quyết đoán trong chính sách và quyết liệt hành động. Liên tục trong 3 năm dịch bệnh ảnh hưởng, nhưng ngành Tài chính đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, thu ngân sách luôn vượt dự toán được giao, có nguồn chi cho các nhiệm vụ cấp bách phát sinh và nhiệm vụ chi trong dự toán.

Bà Dorsati Madani - Chuyên gia kinh tế cao cấp Ngân hàng Thế giới đánh giá, các chính sách tài khóa đã hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, vượt qua khó khăn. Theo bà Dorsati Madani: “Do đại dịch, nhiều quốc gia phải chi tiêu rất nhiều tiền, khiến bội chi tăng. Cách thức Việt Nam ứng phó rất khác, nợ của Việt Nam không tăng mạnh, bội chi tăng một chút nhưng điều chúng tôi ghi nhận là: năm 2020 và năm 2021, các chính sách tài khóa đã hỗ trợ kinh tế vượt qua khủng hoảng. Việt Nam đã rất thành công điều hành chính sách tài khóa, hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng đáng kinh ngạc trong bối cảnh dịch bệnh”.

Dịch Covid-19 đã “ngốn” một số lượng rất lớn tiền từ ngân sách. Chính vì xác định cần số lượng kinh phí lớn cho phòng chống dịch, cũng như đảm bảo nguồn cho các nhiệm vụ chi trong dự toán, Bộ Tài chính luôn chủ động triển khai đồng bộ, linh hoạt các giải pháp để đảm bảo hoàn thành dự toán NSNN được giao. Năm 2023, ngành Tài chính tiếp tục duy trì chính sách tài khóa mà theo nhận định của các chuyên gia, đó là “chính sách tài khóa khôn khéo” để đạt đa mục tiêu.