Hệ thống giao dịch trái phiếu riêng lẻ: Những nỗ lực cho “quả ngọt”

Những nỗ lực “chưa từng thấy”…

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDNRL) sau giai đoạn tăng trưởng “nóng” đã bộc lộ nhiều khó khăn, đặc biệt là về thanh khoản dòng tiền trả gốc, lãi của các tổ chức phát hành và niềm tin của nhà đầu tư suy giảm làm gia tăng nhu cầu thanh toán trước hạn của các trái chủ.

Trong bối cảnh đó, nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn, cùng với nhiều giải pháp, Chính phủ, Bộ Tài chính đã chỉ đạo các đơn vị liên quan xây dựng và vận hành hệ thống đăng ký, lưu ký TPDNRL tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) và hệ thống giao dịch TPDNRL tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

Cụ thể, Nghị định 65/2022/NĐ-CP quy định, trong thời hạn 9 tháng kể từ khi Nghị định này có hiệu lực thi hành, hệ thống đăng ký, lưu ký trái phiếu và hệ thống giao dịch TPDNRL chính thức vận hành; đồng thời, trong thời hạn 3 tháng kể từ khi hệ thống chính thức vận hành, trái phiếu phát hành theo quy định tại Nghị định 65 và phát hành theo quy định tại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP, còn dư nợ phải đăng ký giao dịch. Đây là mốc thời gian được cho là một thách thức bởi thông thường việc xây dựng, vận hành một hệ thống giao dịch thường mất rất nhiều thời gian.

Theo đại diện của HNX, để đạt được lộ trình đề ra là một áp lực rất lớn, tuy nhiên, xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, hệ thống giao dịch TPDNRL phải được xây dựng và đưa vào vận hành an toàn, hiệu quả, đúng tiến độ theo chỉ đạo của cơ quan quản lý, đáp ứng yêu cầu thực tế của thị trường, HNX đã phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai dự án xây dựng hệ thống một cách khẩn trương nhất.

Theo đó, HNX đã nghiên cứu, triển khai xây dựng hệ thống giao dịch TPDNRL trên cơ sở kinh nghiệm quốc tế và kế thừa kinh nghiệm thực tế xây dựng hệ thống giao dịch cổ phiếu và trái phiếu chính phủ và phái sinh tại HNX - các hệ thống đã khẳng định được sự an toàn và tính ổn định trong vận hành trong suốt thời gian qua. HNX đã bắt đầu từ phối hợp với nhà thầu và các đơn vị liên quan xây dựng yêu cầu bài toán, xây dựng các chức năng hệ thống với 2 giai đoạn phù hợp với thực tiễn, kiểm thử hệ thống với nhiều giai đoạn, đảm bảo các tính năng hệ thống vận hành chính xác và đồng bộ. Đến cuối tháng 6/2023, HNX đã hoàn thành xây dựng hệ thống giai đoạn 1, sẵn sàng mọi điều kiện kỹ thuật để vận hành chính thức.

Ngày 19/7/2023, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức vận hành.

Ngày 19/7/2023, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ đã chính thức được vận hành tại HNX – một dấu mốc quan trọng trong chặng đường phát triển thị trường TPDN tại Việt Nam theo hướng minh bạch, lành mạnh, bền vững hơn.

Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, việc xây dựng và tổ chức vận hành thị trường TPDNRL đã cho thấy quyết tâm, nỗ lực rất lớn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX), VSDC, HNX, các thành viên thị trường và các đơn vị liên quan.

Đặc biệt hơn, việc đưa hệ thống giao dịch TPDNRL vào vận hành sẽ góp phần tăng tính minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch, từ đó thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường, cũng như tạo điều kiện cho thị trường sơ cấp TPDNRL phát triển bền vững hơn. Ngoài ra, hệ thống này đi vào hoạt động cũng đã giúp cho các cơ quản lý nhà nước trong công tác quản lý thị trường TPDNRL, người dân, doanh nghiệp sẽ giám sát và nâng cao tính công khai, minh bạch của thị trường.

… đã cho “quả ngọt”

Sau gần 5 tháng đi vào hoạt động, hệ thống giao dịch TPDNRL đã cho thấy hiệu quả, ngày càng thể hiện vai trò tích cực trong việc góp phần tăng thanh khoản và nâng cao tính công khai minh bạch của thị trường. Hệ thống giao dịch được vận hành suôn sẻ, an toàn về kỹ thuật, kết nối thông suốt với hệ thống thành viên giao dịch TPDNRL, hiện lên tới 29 thành viên gồm các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại.

Số lượng tổ chức đăng ký giao dịch trái phiếu tăng từ 3 lên 206 tổ chức phát hành. Toàn bộ thông tin về giao dịch và phát hành TPDNRL được HNX tổng hợp và công bố trên chuyên trang thông tin về TPDN, bao gồm thông tin trước đợt chào bán, kết quả chào bán, thông tin định kỳ 6 tháng, 1 năm của tổ chức phát hành.

Ảnh minh họa.

Theo đó, cùng với chuyên trang thông tin TPDNRL được nâng cấp, hệ thống giao dịch trái phiếu riêng lẻ đã hỗ trợ các tổ chức phát hành công bố đầy đủ hơn về tình hình phát hành cũng như tình hình hoạt động của công ty. Ngược lại, nhà đầu tư, các cơ quan quản lý cũng có cơ hội được tiếp cận thông tin toàn diện hơn, bao quát hơn trước khi ra quyết định đầu tư hoặc thực hiện quản lý, giám sát thị trường.

Chưa dừng ở đó, thanh khoản thị trường giao dịch TPDNRL đã tăng lên theo từng tháng kể từ ngày chính thức vận hành. Cụ thể, tại thời điểm mở cửa, thị trường có 19 mã TPDNRL đăng ký giao dịch và sau 1 tháng, số mã trái phiếu mới đạt 31 mã trái phiếu. Về thanh khoản, trong tháng đầu tiên, tổng giá trị giao dịch cũng mới đạt 5.765 tỷ đồng; tính bình quân phiên, giá trị giao dịch mới đạt hơn 250 tỷ đồng/phiên.

Sau hơn 2 tháng, trái phiếu niêm yết tăng lên con số 102 mã tại thời điểm cuối tháng 9/2023. Về thanh khoản, trong tháng 9, tổng giá trị giao dịch TPDNRL đạt 9.485 tỷ đồng, tương đương giá trị giao dịch bình quân phiên đạt gần 500 tỷ đồng/phiên, gấp đôi tháng 8.

Sau 3 tháng vận hành, thị trường TPDNRL đã có tổng cộng 451 mã trái phiếu niêm yết. Tổng giá trị giao dịch đạt 49.392 tỷ đồng, với thanh khoản bình quân phiên đạt 677 tỷ đồng/phiên. Riêng trong tháng 10/2023, tổng giá trị giao dịch 29.292 tỷ đồng và giá trị giao dịch bình quân phiên đạt hơn 1.332 tỷ đồng/phiên, gấp 2,5 lần so với tháng 9.

Chưa dừng ở đó, con số thanh khoản của thị trường TPDNRL thứ cấp tiếp tục gây ấn tượng trong tháng 11/2023. Cụ thể, tổng giá trị giao dịch TPDNRL trong tháng 11 đạt 70.286 tỷ đồng, tương đương với giá trị giao dịch bình quân phiên lên tới 3.195 tỷ đồng/phiên. Lũy kế từ lúc vận hành (19/7 – 30/11/2023), giá trị giao dịch bình quân TPDNRL đã đạt tới 1.260 tỷ đồng/phiên.

Việc đưa TPDNRL vào giao dịch tập trung, có sự quản lý, giám sát của cơ quan quản lý đã góp phần tăng tính minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch TPDNRL. Qua đó, thị trường sơ cấp cũng có thông tin và điều kiện tham chiếu để phát triển. Tình hình thị trường có dấu hiệu cải thiện và tâm lý nhà đầu tư đã dần ổn định trở lại. Các doanh nghiệp phát hành được trái phiếu mới, huy động vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tạo ra dòng tiền trả nợ.

Sau 5 tháng vận hành hệ thống, giá trị TPDN phát hành riêng lẻ đạt 184.400 tỷ đồng, tăng gấp 5,42 lần so với tổng giá trị phát hành trong nước 6 tháng trước đó. Tổng dư nợ TPDNRL đến hết ngày 30/11/2023 đạt 1.030.868 tỷ đồng, khối lượng mua lại trước hạn đạt 206,7 nghìn tỷ đồng.

Đồ họa: Văn Chung.

Thông tin HNX cho biết, trong thời gian tới, HNX sẽ tiếp tục phối hợp rà soát danh sách tổ chức phát hành chưa đăng ký giao dịch TPDNRL để tiếp tục đôn đốc, nhắc nhở thực hiện theo đúng quy định. Cùng với đó, bên cạnh việc đề xuất hoàn thiện pháp lý, HNX sẽ phối hợp với các đơn vị tiếp tục tổ chức tập huấn dành cho các tổ chức phát hành, thành viên trong việc tuân thủ các quy định pháp luật, quy chế hoạt động, quy trình nghiệp vụ về đăng ký, lưu ký và thanh toán giao dịch TPDNRL.

Đồng thời, HNX sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan chức năng trong việc giám sát nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin và giám sát giao dịch của các đối tượng tham gia thị trường TPDNRL theo quy định. Mặt khác sẽ xây dựng các hướng dẫn về trái phiếu xanh, TPDNRL; nâng cấp Chuyên trang thông tin về TPDN theo quy định mới và triển khai các nội dung liên quan đến trái phiếu xanh; cũng như nghiên cứu đưa kênh kết nối giao dịch trực tuyến của hệ thống giao dịch TPDNRL vào hoạt động.

Mặt khác, công tác truyền thông tiếp tục được đẩy mạnh hơn nữa, đặc biệt, nhấn mạnh vai trò của UBCKNN, HNX và VSDC là cơ quan quản lý, vận hành thị trường giao dịch tập trung, không có nghĩa vụ trong việc đảm bảo thanh toán gốc, lãi của doanh nghiệp mà đây là trách nhiệm của tổ chức phát hành với người sở hữu trái phiếu./.