Áp dụng chính sách có "độ mở cao" cho Khu thương mại tự do tại Hải Phòng

Trong phiên họp Quốc hội sáng 13/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã làm rõ nhiều vấn đề đại biểu quan tâm về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng.

Cho phép thu hồi đất cho dự án logistic

Khẳng định về căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý và thực tiễn của việc ban hành Nghị quyết, Bộ trưởng cho hay tại Kết luận số 96, Tại Kết luận số 96, Bộ Chính trị đã đồng ý ban hành một nghị quyết mới để thay thế cho Nghị quyết 35 với cơ chế, chính sách đặc thù đột phá, cho thành lập khu thương mại tự do để tạo động lực, không gian phát triển mới cho thành phố Hải Phòng.

Về mặt thực tiễn, việc triển khai Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 35 của Quốc hội trong ba năm qua cho thấy nhiều kết quả tích cực, nhưng “tăng trưởng chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh; quy mô kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào đầu tư trực tiếp nước ngoài; hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ; khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo chưa thực sự đột phá”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp.

Với thực tế đó, dự thảo nghị quyết được xây dựng trên cơ sở bám sát 4 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị về thể chế, nền tảng của quốc gia, kế thừa các chính sách thành công trong và ngoài nước, đồng thời có điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.

Trong quá trình xây dựng dự thảo, Bộ Tài chính đã phối hợp với thành phố Hải Phòng và tỉnh Hải Dương để rà soát hiện trạng, đánh giá tiềm năng, từ đó định hướng chính sách phù hợp với đặc điểm của cả hai địa phương sau hợp nhất. “Các nội dung chính sách trong dự thảo Nghị quyết đã được thiết kế một cách linh hoạt, bảo đảm phát huy lợi thế, tiềm năng, thế mạnh, không chỉ đáp ứng nhu cầu phát triển hiện tại mà còn bảo đảm cho sự phát triển đồng bộ sau hợp nhất”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đối với một số chính sách cụ thể, Bộ trưởng cho hay, việc thu hồi đất để thực hiện dự án vì lợi ích quốc gia, công cộng như trung tâm logistic, dịch vụ logistic chưa được quy định cụ thể tại Điều 79 Luật Đất đai. Do đó, phải trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Nghị quyết. Đề xuất này phù hợp với Hiến pháp, thẩm quyền quy định tại Luật Đất đai và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Việc áp dụng thí điểm chính sách sẽ tạo điều kiện cho Hải Phòng chủ động tận dụng nguồn lực đất đai, nâng cao sức cạnh tranh để thu hút đầu tư.

Lập quỹ đầu tư mạo hiểm có vốn từ ngân sách

Đối với quy định về thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm, theo Bộ trưởng, quỹ sẽ do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, có thể tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập hoặc công ty TNHH một thành viên. UBND thành phố sẽ xây dựng đề án thành lập quỹ trình HĐND phê duyệt.

Trong đó, xác định rõ hình thức tổ chức, hoạt động của quỹ, thời gian hoạt động, mức hỗ trợ vốn điều lệ từ ngân sách, phương thức đầu tư, đối tượng hợp tác, nhận vốn đầu tư, cơ chế đánh giá, kiểm soát rủi ro và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, vận hành quỹ. Quỹ sẽ có bộ máy điều hành độc lập, chuyên nghiệp, hoạt động theo nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch và có kiểm toán định kỳ. Việc thành lập quỹ nhằm hỗ trợ cho các cái dự án khởi nghiệp sáng tạo có tiềm năng nhưng khó tiếp cận vốn thương mại.

Các đại biểu tham dự phiên họp.

Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất nhiều chính sách mới cho khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Dựa trên kinh nghiệm Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore…, các chính sách trong khu thương mại tự do được thiết kế với “độ mở cao” như: áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, cho thuê đất không qua đấu giá, sử dụng ngoại tệ trong kinh doanh, nhà đầu tư nước ngoài được chuyển khẩu hàng hóa, áp dụng cơ chế “một khai báo, một kiểm tra, một phê duyệt” trong khu thương mại tự do.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đây là mô hình mang tính đột phá nhưng vẫn đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa rủi ro trong quá trình triển khai. Từ đó, làm tiền đề luật hoá các quy định về khu thương mại tự do trên cả nước.

Làm rõ thêm về các chính sách này, Bộ trưởng cho hay hiện tại Việt Nam kiểm soát rất chặt chẽ việc đưa hàng hóa vào kho ngoại quan để đóng gói xuất khẩu. Điều này khiến các nhà đầu tư nước ngoài không thể triển khai hoạt động, ảnh hưởng tới thu hút đầu tư, logistics, sản xuất trong nước và nguồn thu ngân sách. Các nước hầu hết không quy định việc này.

Việc thay đổi chính sách chuyển khẩu sẽ giúp Hải Phòng trở thành trung tâm trung chuyển, kết nối chuỗi cung toàn cầu, tận dụng vị trí địa lý chiến lược của Việt Nam để thu hút FDI, tạo thêm việc làm, tăng thu ngân sách và bảo đảm định hướng hội nhập quốc tế. Trong quá trình triển khai, Bộ Tài chính sẽ phối hợp rất chặt chẽ với thành phố Hải Phòng để là quản lý, kiểm soát, nhằm tránh xảy ra những trường hợp lợi dụng như là lo ngại của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.

Về cho thuê tài sản khoa học công nghệ không qua đấu giá, Bộ trưởng làm rõ, chính sách này chỉ áp dụng trong các trường hợp đặc thù để hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, có quy định chặt chẽ về tiêu chí lựa chọn, hợp đồng, giám sát.