Bộ trưởng Bộ Tài chính lý giải vì sao thu ngân sách tăng cao

Sáng 25/5, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách năm 2021 và những tháng đầu năm 2022, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tình hình thực hiện Nghị quyết 42…

Phát triển hạ tầng để tạo đường băng cho nền kinh tế “cất cánh”

Phát biểu tại phiên họp tổ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tình hình năm 2021 cũng như những tháng đầu năm 2022 có nhiều thách thức, khó khăn, đặc biệt do tác động của dịch Covid-19. Năm 2021, khi dịch bùng phát, hoạt động sản xuất kinh doanh đình trệ, chính sách tài khóa rất khó khăn. Khi đó, trước yêu cầu phải nguồn ngân sách để mua 150 triệu liều vắc xin, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội để chuyển một số nguồn tiết kiệm, dự phòng, và thành lập Quỹ vắc-xin phòng Covid-19 nhằm huy động sự hỗ trợ của doanh nghiệp và người dân.

Đến nay chúng ta đã tiêm đến 225 triệu liều vắc-xin, trở thành một trong 6 quốc gia tiêm vắc-xin nhanh và tỷ lệ bao phủ cao nhất. Đây là một thành công lớn thể hiện nỗ lực, quyết tâm của Chính phủ trong phòng chống dịch.

Về tăng trưởng, trong khi nhiều nước trên thế giới tăng trưởng âm, thì chúng ta vẫn tăng trưởng 2,58% nhờ sự phục hồi từ quý IV/2021. Nhờ tập trung phát triển kinh tế, phát triển doanh nghiệp, đẩy mạnh xây dựng cơ sở hạ tầng, đến cuối năm, các chỉ tiêu kinh tế cơ bản giữ được. Bội chi ngân sách chỉ 3,41% GDP, nợ công chỉ 43%, nợ Chính phủ chỉ 39%, nợ nước ngoài chỉ còn 38% GDP... Những kết quả này cũng thể hiện sự nỗ lực lớn trong lãnh đạo, điều hành phát triển kinh tế xã hội của Chính phủ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu tại phiên họp.

Cùng với đó, Bộ trưởng cũng cho biết, nhiều việc khó, phức tạp đã được Chính phủ tập trung xử lý. Trong đó có những việc như hoàn thành dự án Cát Linh - Hà Đông, giải quyết cơ chế xử lý bù giá cho Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, hay hoàn thành phương án xử lý ba ngân hàng 0 đồng… Đối với xử lý 12 dự án thua lỗ, một số dự án đã được bàn giao và đi vào hoạt động. Ngoài ra, Chính phủ cũng đã tập trung đầu tư xây dựng các đường cao tốc, sân bay, như sân bay Long Thành, sân bay Điện Biên, các dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông… trở thành sự đột phá lớn về cơ sở hạ tầng, tạo đường băng để phát triển kinh tế.

Qua những nét chính trên, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, trong một năm vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu, kết quả đáng ghi nhận. Trong đó, đặc biệt có những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, giãn hoãn thuế lên đến 129 nghìn tỷ đồng, miễn giảm 37 loại thuế, phí như thuế xăng dầu hàng không, thuế trước bạ… từ đó góp phần duy trì, tạo được đà phát triển cho các hoạt động kinh tế - xã hội.

Bên cạnh những kết quả vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nêu ra nhiều thách thức đối với tình hình kinh tế - xã hội, mà trước tiên là nỗi lo lạm phát. Hiện lạm phát ở nhiều nền kinh tế lớn đều đang tăng cao trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng, xung đột ở Ukraine, chính sách Zero Covid-19 của Trung Quốc, hàng hóa xuất khẩu gặp nhiều khó khăn dù chúng ta vẫn xuất siêu.

Ở trong nước, chúng ta cũng đang đối mặt nguy cơ lạm phát khi giá cả hàng hóa đầu vào tăng. Cùng với đó, lãi suất ngân hàng đi lên cũng đang gây áp lực lên các doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến cả nền kinh tế. Các doanh nghiệp vay lãi suất cao thì khả năng tiếp cận lãi suất khó, giá thành sản xuất cao, gây khó khăn cho doanh nghiệp, cho cả nền kinh tế. Một số ngân hàng thương mại cũng khó khăn, nợ xấu cao… "Tất cả những điều này sẽ ảnh hưởng đến việc làm, đến thu ngân sách" - Bộ trưởng phân tích.

Trong bối cảnh đất nước vừa trải qua đại dịch, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, vấn đề cốt lõi lúc này là làm thế nào để tăng năng lực cho nền kinh tế, muốn vậy phải phát triển được sức sống của doanh nghiệp, động lực quan trọng nhất để phục hồi và phát triển kinh tế. Muốn vậy mọi cấp, ngành phải tập trung tháo gỡ khó khăn về thủ tục hành chính, chính sách vốn, tiếp cận đất đai… để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Đồng thời, tập trung đẩy mạnh các tuyến đường cao tốc, bởi “đường đi đến đâu thì trăm nghề phát triển đến đó”, giải quyết được vùng nguyên liệu, thu hút đầu tư. Chính vì vậy, vừa qua Chính phủ đã tập trung thúc đẩy việc xây dựng nhiều tuyến đường cao tốc, đi qua nhiều địa phương, dùng nguồn lực của nhà nước kích thích sự đầu tư của xã hội, của doanh nghiệp.

Sức sống của nền kinh tế đang hồi phục

Liên quan đến tình hình ngân sách, một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là thu ngân sách vượt dự toán cao trong năm 2021 và cho rằng, nguồn vượt thu chủ yếu từ đất và dầu thô.

Giải thích vấn đề này, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, năm 2021 thu ngân sách đạt 1.568 nghìn tỷ đồng, vượt 16,4% so với dự toán và vượt 3,8% so với số thực hiện của năm 2020, trong điều kiện dịch bệnh bùng phát. Trong đó, tiền thu sử dụng đất chỉ vượt 74,1 nghìn tỷ đồng, dầu thô chỉ vượt 21,4 nghìn tỷ đồng, do giá dầu thô tăng. Tỷ trọng tiền thu từ sử dụng đất theo dự toán là 8,3% tổng thu, thực hiện là 11,8%. Thu từ dầu thô theo dự toán chiếm 1,7%, thực hiện chiếm 2,9% tổng thu. Như vậy, nền kinh tế vẫn phát triển tích cực, không chỉ nguồn thu từ đất và dầu thô.

Về lý do vượt dự toán cao trong khi tăng trưởng thấp, Bộ trưởng giải thích, tăng trưởng kinh tế 2,58%, thì thu ngân sách vượt so với năm ngoái là 3,8%. Trong khi thực hiện giảm thuế cho doanh nghiệp, cơ quan quản lý đã tăng cường thu ngân sách ở những khu vực tiềm năng mà lâu nay chưa thu được như: thu trên nền tảng số, bất động sản… Cùng với đó, việc đẩy mạnh thực hiện hóa đơn điện tử, mục tiêu đến 1/7/2022 thực hiện được 7 tỷ hóa đơn, nghĩa là 100% doanh nghiệp phải sử dụng hóa đơn điện tử. Khi đã sử dụng hóa đơn điện tử thì các giao dịch phát sinh đều thể hiện trên hóa đơn, qua đó thu từ thuế GTGT tăng lên.

Báo cáo về tình hình 4 tháng đầu năm 2022, Bộ trưởng cho biết, đã thu đạt 44,6% dự toán, tăng 15,4% so với năm 2021. Đến 22/5 đã thu được 758.000 tỷ đồng, đạt 54% dự toán, vượt 16,42% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này thể hiện sức sản xuất của nền kinh tế đang phục hồi và phát triển. Điều quan trọng lúc này là tập trung hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, thu hút đầu tư, đặc biệt là dùng đầu tư công để làm vốn mồi, thu hút đầu tư tư.