Tình trạng cán bộ, công chức né tránh trách nhiệm gần đây nặng hơn?

"Căn bệnh" xin ý kiến ngày càng phổ biến

Liên quan đến tình trạng né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, đại biểu Quốc hội (ĐB) Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) đã tranh luận với ĐB Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) phát biểu trước đó. ĐB Trần Hữu Hậu cho rằng, những người thấy làm sai quy định, sai luật, dù vì lợi ích chung mà không biết sợ thì có lẽ là “điếc không sợ súng”, hoặc thiếu ý thức tổ chức kỷ luật.

Cũng vì vậy mà theo ĐB, việc bảo vệ người dám nghĩ, dám làm có vẻ là bất khả thi. Bởi trong nhiều trường hợp, đó là bảo vệ việc làm sai quy định, trái pháp luật và khi ấy lại được gọi là bảo vệ người dám nghĩ dám làm. Và cứ theo bậc thang thì phải lên đến Quốc hội, vì vướng mắc để họ phải dám nghĩ dám làm nằm trong sự chưa phù hợp, sự mâu thuẫn của các luật hiện hành.

Nhiều ĐBQH quan tâm đến tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức.

“Vì thế, việc cấp dưới xin ý kiến cấp trên, chờ ý kiến chỉ đạo của cấp trên, thậm chí được giao nhiệm vụ rõ ràng rồi, nhưng càng đi sâu vào thực hiện, càng thấy vướng, nên lại phải xin ý kiến cấp trên. Vì vậy, tình trạng xin ý kiến mới trở nên phổ biến” - ĐB Trần Hữu Hậu phân tích.

ĐB đã nêu một số các quy định, từ kết luận của Bộ Chính trị, Hội nghị Trung ương và Quốc hội đã có nghị quyết về vấn đề này. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ tại phiên họp thường kỳ tháng 2/2023 và đã có công điện giao Bộ Nội vụ khẩn trương thực hiện dự thảo nghị định báo cáo Chính phủ trong tháng 6/2023.

Tuy nhiên, theo ĐB Trần Hữu Hậu, việc định hướng chỉ đạo là rất rõ ràng, nhưng sau 3 lần chỉnh sửa, dự thảo và lấy ý kiến, Bộ Nội vụ thấy vướng rất nhiều quy định pháp luật. Vì vậy, bộ này đang tham mưu báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tới đây có nghị quyết cho thí điểm về bảo vệ cán bộ dám nghĩ - dám làm; sau đó Thủ tướng Chính phủ mới ban hành nghị định.

ĐB cho rằng, cần phải làm sao để cán bộ, công chức, viên chức không phải dám nghĩ - dám làm, không cần để cấp trên bảo vệ người dám - nghĩ dám làm. Công chức, viên chức các cấp chỉ cần tập trung công sức, trí tuệ, tập trung sáng tạo, thực hiện công việc của mình hiệu quả nhất cho dân cho nước, trong khuôn khổ quy định. Tức là khi phát hiện luật có điểm không phù hợp thì phải kiến nghị sửa ngay, chặt chẽ nhưng đơn giản, ngắn gọn.

“Tôi thấm thía lời của Thủ tướng Chính phủ trả lời chất vấn của tôi rằng: “Luật là do chúng ta, trong thực tiễn đang vướng, mà vướng do chúng ta đặt ra, vậy thì chúng ta sửa”. Tuy nhiên, để sửa các quy định do chính chúng ta đặt ra, lại quá khó khăn. Có không ít vấn đề đưa ra bàn, mỗi cơ quan liên quan đều có lý lẽ của mình và dường như đều đúng. Đáng tiếc là trong không ít trường hợp, khi hầu hết các cá nhân, cơ quan, đơn vị đều đúng, đều cố gắng thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của mình thì có những việc nóng hổi, quan trọng của dân, của nước lại đóng băng. Cái đúng đi với cái đúng phải đem đến sự thông thoáng, giúp đất nước phát triển. Cái đúng đi với cái đúng, không thể dẫn đến sự trì trệ, làm nghèo đất nước” - ĐB Trần Hữu Hậu cho hay.

Trước đó, trong bài phát biểu của mình, ĐB Đặng Xuân Phương (Nghệ An) cho biết, Kỳ họp thứ 5 của Quốc hội đang diễn ra với sự trông đợi của cử tri và nhân dân cả nước về những việc cần làm và phải làm khẩn trương hơn, quyết liệt hơn của hệ thống chính trị. Đó không chỉ là đòi hỏi đến từ công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; là yêu cầu phải khắc phục cho được những bất cập, hạn chế trong tổ chức thực thi pháp luật; là tính cấp thiết phải vượt qua được căn bệnh né tránh, sợ trách nhiệm, thói vô cảm đang có xu hướng lan nhanh trong nền công vụ.

Không thiếu cán bộ tốt để thay

Trước đó, ĐB Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) nhận định: “Một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa quyết liệt, có tâm lý né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai...”, gây ách tắc, làm cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước.

ĐB Tô Văn Tám cho rằng: Hiện tượng né tránh trách nhiệm có từ lâu nhưng dường như gần đây nặng hơn và phức tạp hơn.

“Tôi đồng tình với Chính phủ về nội dung hạn chế này. Nhưng vấn đề đặt ra là tại sao từ trước không xuất hiện hiện tượng cán bộ có tâm lý sợ trách nhiệm, mà đến nay mới xuất hiện. Không những thế, nó còn lan rộng từ trung ương đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công đến khu vực tư…” - ĐB nêu băn khoăn của mình.

Theo ĐB Trần Quốc Tuấn, trong một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm ấy, bao gồm 2 nhóm cán bộ: Nhóm thứ nhất là cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, cán bộ không muốn làm, vì không có lợi ích riêng. Nhóm thứ hai là các cán bộ sợ vi phạm pháp luật, nên không dám làm.

Đối với nhóm thứ nhất, theo ĐB Tuấn, có thể khắc phục được ngay. Vì từ trước đến nay, trong bất kỳ thời điểm nào, hay ở bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào cũng đều tồn tại một số ít cán bộ có bản chất như thế. Vấn đề là, đơn vị đó có nhận diện được hay không? Và khi nhận diện được thì xử lý như thế nào?

“Tôi cho rằng, ngay trong thời điểm "dầu sôi lửa bỏng" như thế này, giải pháp cấp thiết, cần phải làm ngay đó là ưu tiên thay thế những cán bộ ấy bằng những cán bộ tốt, những cán bộ có đủ tâm huyết và trách nhiệm… Chúng ta không thiếu những cán bộ tốt” - ĐB Trần Quốc Tuấn nói.

ĐB đề xuất, Quốc hội, Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các quy định pháp luật liên quan đến công chức, viên chức, đảm bảo tính đồng nhất, không chồng chéo, mâu thuẫn… để làm cơ sở khuyến khích, bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.

Tiếp tục bấm nút tranh luận với ý kiến ĐB Trần Quốc Tuấn, ĐB Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, hiện tượng né tránh trách nhiệm có từ lâu nhưng dường như gần đây nặng hơn và phức tạp hơn.

“Có một bộ phận do năng lực trình độ hạn chế nên nắm bắt các quy định pháp luật còn hạn chế, làm gì cũng sợ sai nên không dám làm, hoặc né tránh, đùn đẩy. Đó chính là bộ phận cán bộ công chức “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”. Do đó, cần phải nắm được số lượng này là bao nhiêu để xử lý” - ĐB Tô Văn Tám thẳng thắn đề cập.

Đưa ra giải pháp khắc phục tình trạng này, ĐB Tô Văn Tám đề nghị, cần phải cá thể hóa trách nhiệm của cá nhân, tổ chức. Cần có cơ chế bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về lợi ích chung.

Lấy ví dụ về công tác giải ngân vốn đầu tư công, ĐB Tô Văn Tám cho rằng: “nếu giải ngân hết năm nay sẽ đóng góp tăng trưởng GDP 2%. Tuy nhiên, hiện nay giải ngân vốn đầu tư công đang rất chậm, 4 tháng đầu năm mới giải ngân được 14,66%. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã vào cuộc rất quyết liệt, Thủ tướng đã ban hành 2 công điện chỉ đạo vào ngày 9/4 và 4/5 để chấn chỉnh, tại sao vẫn không được? Do đó, cần phải quyết liệt xử lý người đứng đầu”.