Xác định thế mạnh riêng biệt cho trung tâm tài chính quốc tế

Đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam phát biểu tại hội trường chiều ngày 12/6. Ảnh: QH

Chiều 12/6, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam. Hầu hết các ý kiến ủng hộ việc thành lập một trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam và coi đây điều kiện cần thiết để Việt Nam vươn lên, hội nhập sâu rộng vào sự phát triển của tài chính toàn cầu.

Lựa chọn địa điểm tối ưu

Bày tỏ vui mừng khi lần đầu tiên Việt Nam đặt vấn đề xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) khẳng định, Việt Nam có tiềm năng và nền tảng vững chắc để phát triển trung tâm này. Cụ thể là vị trí địa lý chiến lược tại trung tâm Đông Nam Á; lực lượng lao động trẻ, năng động; tăng trưởng kinh tế ổn định, là điểm sáng khu vực và toàn cầu dù đối mặt nhiều khó khăn; thu hút FDI lớn hàng năm; hội nhập sâu rộng qua các hiệp định thương mại tự do.

Bên cạnh đó, một số đại biểu có ý kiến cho rằng, việc thành lập trung tâm tài chính tại hai thành phố cùng lúc cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi, đầu tư cơ sở hạ tầng và xây dựng hệ sinh thái tài chính cho cả hai địa điểm là một thách thức lớn, đặc biệt trong bối cảnh diện tích và nguồn lực của Việt Nam không quá dồi dào như các quốc gia lớn.

Để thành lập một trung tâm tài chính quốc tế thành công, hiệu quả, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cho rằng, cần có 5 điều kiện quan trọng. Trong đó, hạ tầng đồng bộ là yếu tố tiên quyết, bao gồm hạ tầng tài chính và hạ tầng viễn thông, hạ tầng xã hội. Thứ hai là hệ sinh thái tài chính toàn diện. Một điều kiện không thể thiếu nữa là khung pháp lý đặc thù. Điều kiện thứ 4 là nguồn nhân lực chất lượng cao và thứ 5 là yếu tố phát triển bền vững, bao gồm tài chính xanh, công trình xanh, đáp ứng tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).

Dựa trên 5 tiêu chí này, đại biểu phân tích nếu muốn phát triển nhanh, tận dụng các điều kiện sẵn có, Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là hai lựa chọn khả thi nhất. Tuy nhiên, để phát triển đồng bộ theo chiến lược phân bố phát triển kinh tế cả nước, với miền Bắc và miền Nam là hai đầu tàu kinh tế, thì Đà Nẵng - khu vực miền Trung - có thể là nơi lý tưởng để xây dựng một trung tâm mới hoàn toàn, với hạ tầng và hệ sinh thái được thiết kế đồng bộ từ đầu.

Đại biểu Tạ Văn Hạ đề nghị tập trung thí điểm xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh, tận dụng nền tảng sẵn có để nâng tầm thành trung tâm khu vực. Sau khi thành công, có thể mở rộng sang các địa điểm khác, đảm bảo tập trung nguồn lực và xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế thực sự tầm cỡ.

“Cần cân nhắc liên kết với các trung tâm tài chính quốc tế và xem xét vị trí địa lý, chiến lược phát triển vùng miền để đưa ra quyết định tối ưu về địa điểm. Chi phí đầu tư cho một trung tâm mới hoàn toàn sẽ cao hơn nhiều so với việc tận dụng hạ tầng sẵn có” - đại biểu Nguyễn Quang Huân cũng đề nghị.

Cần hệ thống pháp luật thông thoáng, mang tính quốc tế

Dựa trên tiềm lực, vị trí địa lý và xu thế phát triển đặc thù của Việt Nam, đại biểu Trịnh Thị Thu Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, Chính phủ cần xác định mô hình trung tâm tài chính phù hợp, tránh dàn trải hoặc sao chép mô hình của các nước khác.

Theo đại biểu, mỗi trung tâm tài chính trên thế giới đều có thế mạnh riêng, như Singapore dẫn đầu về quản lý tài sản, London về giao dịch ngoại hối. Ngay tại Trung Quốc, Hồng Kông nổi bật với tự do tài chính và định hướng quốc tế về quản lý tài sản, thị trường vốn, trong khi Thượng Hải tập trung vào thị trường nội địa, công nghệ tài chính và đổi mới sáng tạo. Do đó, đại biểu đề nghị phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam dựa trên các trụ cột ưu thế: trung tâm tài chính kết nối chuyển đổi số và tài chính xanh khu vực Đông Nam Á; cung cấp dịch vụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, chuỗi cung ứng toàn cầu; và định hướng trở thành bệ phóng cho đổi mới sáng tạo tài chính (fintech).

Nhìn từ kinh nghiệm thế giới, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho biết, trên thế giới, có 3 mô hình trung tâm tài chính tiêu biểu. Một là mô hình truyền thống, hình thành tự nhiên từ lợi thế kinh tế, như London, New York, không cần quy định riêng. Hai là mô hình cải cách, dựa trên lợi thế giao dịch quốc tế, kết hợp chính sách ưu đãi đặc thù, như Singapore, Thượng Hải. Ba là mô hình chuyên biệt, biệt lập, ra đời trong 20 năm qua, như Dubai (2004), Qatar (2018).

Các trung tâm chuyên biệt có 3 đặc điểm vượt trội: áp dụng hệ thống pháp luật riêng; bộ máy quản lý độc lập, tự ban hành quy định và tranh chấp được giải quyết tại chỗ bởi trọng tài hoặc tòa án quốc tế theo luật quốc tế.

Với vị trí là nước đi sau, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị Việt Nam cần xây dựng trung tâm tài chính quốc tế vượt trội để thu hút nhà đầu tư toàn cầu. Trong đó, về thể chế và pháp luật, trung tâm tài chính quốc tế cần áp dụng hệ thống pháp luật thông thoáng, mang tính quốc tế, ít nhất ngang tầm Dubai.

Do đó, đại biểu ủng hộ quy định cho phép các thành viên giao dịch lựa chọn áp dụng luật nước ngoài theo thỏa thuận, và cơ quan điều hành trung tâm được ban hành quy chế khác với pháp luật hiện hành, nhưng phải tuân thủ thông lệ quốc tế. Quy định này chỉ áp dụng trong trung tâm, không ảnh hưởng hệ thống pháp luật quốc gia.

Bên cạnh đó, Việt Nam có cơ hội tiên phong trong tài chính số và fintech, lĩnh vực mà các trung tâm tài chính truyền thống chưa phát triển mạnh. Với hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông tốt, cùng tiềm năng nhân lực công nghệ cao, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái thông thoáng, hấp dẫn cho tài chính số và fintech. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, Điều 24 quy định các chính sách tại trung tâm là “thử nghiệm có thời hạn” là chưa phù hợp, có thể khiến nhà đầu tư e ngại khi đầu tư dài hạn. Thay vào đó, nên quy định các chính sách áp dụng tại trung tâm là thử nghiệm dành riêng cho trung tâm, không giới hạn thời gian.

Ngoài ra, theo đại biểu, dự thảo cần bổ sung quy định về giao dịch hàng hóa vật chất, phái sinh trong cả hàng hóa và tài chính, đồng thời cho phép giao dịch bằng cả tiền Việt Nam và ngoại tệ, thay vì chỉ ngoại tệ.