Thiết lập hành lang pháp lý ngăn lãng phí nhà, đất công

Địa phương còn lúng túng trong thực hiện

Bộ Tài chính cho biết, việc hình thành quỹ nhà chuyên dùng được bắt nguồn từ việc tiếp quản các quỹ nhà sau giải phóng Thủ đô và giải phóng miền Nam. Quỹ nhà thuộc đối tượng được xác lập quyền sở hữu toàn dân, sau đó Nhà nước giao cho các tổ chức quản lý, kinh doanh nhà quản lý để cho thuê.

Một phần nhà, đất được hình thành sau này do tiếp nhận quỹ nhà, đất dôi dư khi Nhà nước thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất hoặc tiếp nhận từ các chủ đầu tư để giữ lại, bố trí cho các đơn vị của tỉnh, thành phố sử dụng, cho các tổ chức, cá nhân thuê làm trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp hoặc cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Nhà đất công sản tại địa chỉ số 281 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội đang bị biến tướng cho thuê kinh doanh dịch vụ.

Mặc dù, pháp luật chuyên ngành có quy định về nguyên tắc quản lý chung cho tài sản công (TSC) là nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước, nhưng chưa có quy định riêng đối với việc quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất chuyên dùng hiện giao cho các tổ chức quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý. Do đó trên thực tế, các địa phương còn lúng túng trong công tác quản lý, vận hành, khai thác và xử lý đối với quỹ nhà, đất này.

Bên cạnh đó, nhiều cơ sở nhà, đất sau khi thu hồi hoặc chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý nhưng chưa thể xử lý được ngay do phải điều chỉnh quy hoạch, nếu không đưa vào khai thác sẽ bị bỏ trống, lãng phí, trong khi nhu cầu thuê rất lớn; đặc biệt là cho thuê để thực hiện các chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực xã hội hóa. Vì vậy, việc xây dựng cơ chế để điều chỉnh vấn đề này là cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Bảo đảm tính chất "công” của nhà, đất

Ông Nguyễn Tân Thịnh - Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) cho biết, với quan điểm tuân thủ các quy định của Luật Quản lý, sử dụng TSC, Luật Nhà ở và các quy định của pháp luật khác có liên quan, dự thảo nghị định quy định đối tượng áp dụng là UBND cấp tỉnh, cơ quan giúp UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực này, tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương, các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Trong đó, để bảo đảm quỹ nhà, đất được quản lý chặt chẽ, bảo đảm tính chất “công”, dự thảo quy định tổ chức được giao quản lý, khai thác quỹ nhà, đất này phải là đơn vị sự nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp hiện có do UBND cấp tỉnh nắm giữ 100% vốn điều lệ. Không thành lập mới tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà. Việc giao tài sản được thực hiện theo hình thức ghi tăng tài sản, không ghi tăng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Ngoài ra hiện nay, tại các địa phương đang tồn tại nhiều quỹ nhà, đất do các tổ chức khác nhau quản lý để khai thác, cho thuê hoặc tạm quản lý. Để sau khi nghị định được ban hành, các địa phương nắm được tổng thể quỹ nhà, đất này, từ đó quyết định tiếp tục giữ lại để quản lý, khai thác, cho thuê hoặc dự trữ phục vụ các nhu cầu của địa phương hoặc xử lý bán, chuyển nhượng để thu tiền cho ngân sách nhà nước, dự thảo quy định các địa phương phải tổ chức rà soát lại toàn bộ quỹ nhà, đất công này trong thời hạn 12 tháng, kể từ ngày nghị định có hiệu lực. Các nhà, đất phát sinh sau ngày nghị định có hiệu lực (nhà, đất thu hồi thông qua sắp xếp; nhà, đất nhận chuyển giao từ trung ương…), UBND cấp tỉnh quyết định tương tự như đối với quỹ nhà, đất hiện có.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định về các nguyên tắc phải tuân thủ trong quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà. Trong đó, nguyên tắc quan trọng nhất là khẳng định quỹ nhà, đất do UBND cấp tỉnh giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý là TSC và xác định UBND cấp tỉnh là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý quỹ nhà, đất này ở địa phương - cơ quan được phân công thực hiện nhiệm vụ quản lý TSC quy định tại Luật Quản lý, sử dụng TSC (chủ yếu là sở tài chính, sở xây dựng, sở tài nguyên và môi trường) có trách nhiệm giúp UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này. Trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan được thực hiện theo quy định tại nghị định này và phân công, phân cấp của UBND cấp tỉnh.

Tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương có trách nhiệm quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất được giao theo quy định tại nghị định này, đảm bảo duy trì và phát triển quỹ nhà, đất được giao, không làm thất thoát tài sản. Tổ chức, cá nhân được thuê nhà phải chấp hành nghiêm quy định của pháp luật và hợp đồng ký kết; nộp tiền thuê nhà, đất đầy đủ, đúng hạn, trả lại nhà, đất khi hết thời hạn thuê hoặc để xử lý theo quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền.

Mọi hành vi vi phạm trong quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý phải được phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật.