Doanh nghiệp kỳ vọng gì vào mô hình chính quyền địa phương 2 cấp?

Việc hướng dẫn rõ ràng về các đầu mối tiếp nhận, xử lý hồ sơ giúp doanh nghiệp tự tin hơn trong quá trình chuyển đổi. Ảnh tư liệu

Có thể rút ngắn quy trình, giảm thời gian

Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền 2 cấp chính thức vận hành, bà Bùi Thị Hạnh Hiếu - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Kinh doanh Chế biến nông sản Bảo Minh cho biết, chủ trương tinh gọn bộ máy quản lý, cụ thể là việc tổ chức mô hình chính quyền 2 cấp là bước đi đúng đắn nhằm giảm tầng nấc trung gian, rút ngắn quy trình xử lý và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong việc tiếp cận thủ tục hành chính. Tuy nhiên, để chủ trương phát huy hiệu quả thực chất, cần quan tâm đúng mức đến việc chuẩn bị hạ tầng thể chế, nhân lực và công cụ thực thi tại cơ sở.

Theo bà Hiếu, thực tế trước đây khi doanh nghiệp giải quyết các thủ tục hành chính, thường phải qua nhiều bước từ cấp xã lên đến cấp huyện. Việc tổ chức lại theo hướng phân cấp trực tiếp từ tỉnh xuống xã có thể rút ngắn quy trình, giảm thời gian chờ đợi, song cũng đồng thời đặt ra yêu cầu mới về năng lực tiếp nhận và xử lý tại cấp xã.

“Khi chuyển giao một số nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện về cho xã, bộ máy và đội ngũ cán bộ xã sẽ phải đảm đương vai trò lớn hơn. Trước đây, Chủ tịch UBND huyện quản lý nhiều đơn vị hành chính cấp xã và thường giữ vai trò hướng dẫn, thẩm tra hoặc quyết định đối với những vấn đề vượt thẩm quyền cấp xã. Nhưng khi xã trở thành đầu mối trực tiếp, mỗi cán bộ xã phải chủ động nắm vững quy định, pháp luật và quy trình hành chính để hướng dẫn, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp một cách chuẩn xác, kịp thời” - bà Hiếu nhận định.

Cùng chung quan điểm, ông Phạm Anh Cường – Chủ tịch HĐQT Hệ sinh thái Doanh nghiệp BestB, cho biết, cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ và vừa đang bày tỏ sự kỳ vọng lớn vào những chuyển biến tích cực khi mô hình chính quyền 2 cấp chính thức được triển khai tại nhiều địa phương từ ngày 1/7 tới.

Theo ông Cường, trong nhiều năm qua, một trong những vướng mắc lớn mà doanh nghiệp thường xuyên phản ánh là sự chồng chéo trong quy trình hành chính giữa nhiều cấp chính quyền. Việc cắt bỏ cấp trung gian sẽ góp phần tinh giản bộ máy, giảm thủ tục, tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp - nhất là trong các lĩnh vực như đất đai, tài nguyên, giấy phép con và đăng ký kinh doanh. Đây cũng là những lĩnh vực mà doanh nghiệp thường xuyên gặp khó khăn khi phải đi qua nhiều cấp, kéo dài thời gian xử lý và phát sinh chi phí không chính thức.

“Nhiều doanh nghiệp chia sẻ với chúng tôi rằng, chỉ riêng việc không còn phải "chạy lên quận, xuống phường" cũng đã là một bước cải thiện đáng kể. Khi cơ quan đầu mối quản lý được xác lập rõ ràng hơn, việc tiếp cận và xử lý hồ sơ sẽ thuận tiện hơn rất nhiều”- ông Cường cho biết.

Cần có thời kỳ “quá độ”

Chia sẻ về những thách thức khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bà Hiếu cho rằng thách thức lớn là năng lực cán bộ cơ sở chưa thật sự đồng đều, đặc biệt trong bối cảnh các chính sách, quy định pháp luật - nhất là về ngành, nghề ưu đãi, điều kiện kinh doanh ngày càng đa dạng và phức tạp. Nếu không được đào tạo bài bản và cập nhật thường xuyên, cán bộ xã có thể gặp lúng túng khi xử lý các thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, dẫn đến chậm trễ hoặc thiếu thống nhất trong áp dụng.

Bà Hiếu cũng cho rằng, quá trình chuyển đổi mô hình cần có thời gian quá độ hợp lý để địa phương thích nghi, đặc biệt trong việc tiếp cận, triển khai các nghị định, thông tư mới theo đúng chủ trương, đúng pháp luật và phù hợp thực tiễn. Việc chuyển giao thẩm quyền không chỉ là thay đổi vị trí hành chính, mà cần đi kèm với nâng cấp năng lực thực thi và đảm bảo tính liền mạch trong phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Từ thực tế hoạt động doanh nghiệp tại địa phương, bà Hiếu chia sẻ mong muốn các cơ quan chức năng tiếp tục đầu tư đồng bộ cho cấp cơ sở – từ nhân lực, cơ chế phối hợp đến công nghệ thông tin để đảm bảo mô hình chính quyền hai cấp hoạt động hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu của người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Đồng thời, quá trình tổ chức lại bộ máy cần được tiến hành thận trọng, có lộ trình rõ ràng, phù hợp với đặc thù từng địa phương nhằm đảm bảo sự đồng thuận của xã hội.

Còn ông Cường cũng thẳng thắn nhìn nhận, giai đoạn đầu triển khai chắc chắn sẽ có những xáo trộn nhất định. Một số doanh nghiệp cảm thấy “bỡ ngỡ” khi phải làm quen với hệ thống cán bộ, quy trình mới tại địa phương sau sáp nhập. Sự thay đổi về bộ máy, nhân sự, cũng như cách tiếp cận các thủ tục hành chính đòi hỏi doanh nghiệp phải có thời gian để thích nghi.

“Đây là phản ứng bình thường với bất kỳ thay đổi mang tính hệ thống nào. Quan trọng là sau giai đoạn này, các thủ tục sẽ đơn giản, minh bạch và hiệu quả hơn”- ông Cường nói.

Cùng với đó, một điểm thuận lợi được ông Cường đánh giá cao là quá trình cải cách thủ tục đang gắn liền với xu hướng số hóa mạnh mẽ. “Hiện nay, phần lớn thủ tục về thuế, đăng ký doanh nghiệp, kể cả thuế thu nhập cá nhân hay truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đều có thể thực hiện trực tuyến. Điều này tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp vốn ít nhân lực hành chính, có thể vận hành bài bản và minh bạch hơn” - ông Cường nhận định.

Đại diện BestB Group cho rằng việc chuyển đổi mô hình tổ chức bộ máy chính quyền thể hiện rõ quyết tâm cải cách hành chính mạnh mẽ từ trung ương đến địa phương. “Chúng tôi nhìn thấy một sự nhất quán trong chủ trương và hành động - đó là tín hiệu rất quan trọng để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn” - ông Cường nhấn mạnh.

Từ thực tế tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp trong hệ sinh thái khởi nghiệp, ông Cường cho biết phần lớn các tín hiệu gửi về là tích cực. Các doanh nghiệp không than phiền về chính sách, mà chỉ đề xuất được hỗ trợ một khoảng thời gian "chuyển tiếp mềm" để thích nghi với bộ máy mới. Trong đó, việc hướng dẫn rõ ràng về các đầu mối tiếp nhận, xử lý hồ sơ; công khai quy trình, thời hạn giải quyết và tăng cường kênh đối thoại giữa doanh nghiệp với chính quyền cấp cơ sở sẽ giúp doanh nghiệp tự tin hơn trong quá trình chuyển đổi.

Ngoài ra, ông Cường cũng kỳ vọng rằng trong quá trình vận hành chính quyền 2 cấp, Nhà nước sẽ có các cơ chế linh hoạt để đảm bảo tính liền mạch trong phục vụ người dân, doanh nghiệp – tránh việc “chuyển giao bộ máy” làm gián đoạn các thủ tục đang xử lý.

“Doanh nghiệp luôn sẵn sàng đồng hành, nhưng cần một cơ chế hành chính tinh gọn, nhất quán, minh bạch và lấy phục vụ làm trung tâm. Nếu cải cách được thực hiện thực chất, không chỉ là quyết sách trên giấy, thì đây sẽ là một bước tiến dài cho môi trường kinh doanh tại Việt Nam”- đại diện BestB Group nhấn mạnh.