Hợp nhất 2 chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững là phù hợp với tình hình mới

Ngày 13/6, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tổ chức hội thảo tham vấn, lấy kiến góp ý định hướng Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035.

Xây dựng nông thôn mới giai đoạn tới cần được nâng tầm lên một giai đoạn cao

Theo báo cáo tại hội thảo, tính đến tháng 5/2025, cả nước đã có 6.058/7.696 xã (78,7%) đạt chuẩn nông nông thôn mới; trong đó, có 2.446 xã (40,4%) đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 655 xã (10,8%) đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; bình quân cả nước đạt 17,6 tiêu chí/xã (tăng 0,6 tiêu chí so với cuối năm 2021).

Có 23 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới (tăng 10 tỉnh so với cuối năm 2021), trong đó, có 17 tỉnh, thành phố có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Có 9 tỉnh: Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình (nay là tỉnh Ninh Bình), Hưng Yên, Hải Dương (nay là TP Hải Phòng), Trà Vinh (nay là tỉnh Vĩnh Long), Đồng Nai, Tiền Giang (nay là Đồng Tháp), Quảng Ninh, đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2024 đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Thứ trưởng Bộ NN&MT Trần Thanh Nam phát biểu tại hội thảo.

Thực tiễn cho thấy, việc tiếp tục triển khai riêng rẽ hai chương trình Mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững không còn phù hợp trong bối cảnh mới. Nội dung của chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới hiện nay rất rộng mở, hoàn toàn có thể tích hợp hiệu quả các nội dung liên quan đến giảm nghèo bền vững. Đây là cách tiếp cận khoa học, hợp lý, phù hợp với yêu cầu phát triển bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau, đúng theo tinh thần chỉ đạo xuyên suốt của Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Do đó, giai đoạn 2026-2035, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất gộp Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới; Chương trình Giảm nghèo bền vững thành Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình Giảm nghèo bền vững.

Mục tiêu tổng quát trong giai đoạn 2026-2030, triển khai xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện và bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển xanh, tuần hoàn;

Thúc đẩy kinh tế nông thôn theo hướng ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu của người dân nông thôn, từng bước tiệm cận mức sống đô thị...

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ NN&MT Trần Thanh Nam cho biết, Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn tới cần được nâng tầm lên một giai đoạn cao hơn theo hướng xây dựng nông thôn mới hiện đại có sư phát triển đa dạng về kinh tế; hạ tầng được kết nối đồng bộ, hiện đại; môi trường bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đây là những vấn đề mang tính chiến lược đến năm 2045 để vươn mình cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển.

Sự hợp nhất 2 chương trình quốc gia về nông thôn mới và giảm nghèo bền vững là phù hợp với tình hình mới. Thứ trưởng nhấn mạnh, trong 10 năm, chương trình nên chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn 2026-2035 tập trung hoàn thiện chương trình hướng đến mục tiêu "nông thôn phát triển toàn diện, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội đồng bộ hiện đại. Giai đoạn 2036-2045 hướng đến xây dựng "nông thôn hiện đại có điều kiện sống tiệm cận với đô thị, môi trường sống xanh sạch, đẹp, giầu bản sắc văn hóa dân tộc; quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo vững chắc".

Nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát góp ý tại hội thảo.

Chương trình cần huy động cả toàn dân, toàn xã hội cùng tham gia

Đánh giá mức độ đáp ứng các tiêu chí mới và làm rõ nông thôn mới hiện đại, góp ý tại hội thảo, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp (nay là Bộ NN&MT) Cao Đức Phát cho rằng, chương trình mới cần kế thừa tối đa những thành quả của cả 2 mhương trình mục tiêu quốc gia và xây dựng các tiêu chí mới phù hợp với bối cảnh xây dựng chính quyền 2 cấp. Thành quả giảm nghèo của Việt Nam được quốc tế đánh giá rất cao; còn trong xây dựng nông thôn mới, bí quyết thành công là biến chương trình trở thành cuộc vận động toàn dân cùng tham gia. Ngay từ đầu, thiết kế chương trình đã xác định Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, người dân nông thôn là chủ thể, trung tâm và phải tham gia tích cực.

Chương trình trong giai đoạn mới cần phát huy tinh thần này. Trong đó, xác định cấp xã là địa bàn chỉ đạo trên cơ sở có đầy đủ bộ máy chính quyền, Đảng, đoàn thể để tổ chức hướng dẫn nhân dân thực hiện. Điểm cần lưu ý là tập trung tăng cường năng lực cho thôn bản do quy mô dân số, diện tích một xã hiện đã lớn hơn rất nhiều. Đồng thời, tiếp tục phát huy vai trò tổ chức Đảng là đầu mối, huy động tất cả các lực lượng cùng tham gia. Đây cũng là nét đặc trưng của Việt Nam, giúp triển khai hiệu quả chương trình dù nguồn lực nhiều nơi còn hạn hẹp.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Xuân Cường cũng nhấn mạnh, Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới đã huy động được tổng lực cả lực lượng chính trị mà cả toàn dân, toàn xã hội cùng tham gia. Chưa có chương trình nào huy động được gần 10 triệu tỷ đồng qua 3 kỳ triển khai. Trung bình mỗi giai đoạn khoảng 3 triệu tỷ đồng, nhưng ngân sách nhà nước tập trung chỉ chiếm 10%.

Việc xây dựng nội dung và các tiêu chí cho chương trình giai đoạn tới cần gắn với xu hướng cải cách hành chính và phân định các nhóm cụ thể cho từng cơ quan chuyên ngành trung ương để hướng dẫn cấp cơ sở. Nguyên Bộ trưởng cũng đồng tình với nhiều ý kiến cho rằng cần chia thành 3 nhóm nông thôn mới theo đặc thù mức thu nhập, điều kiện kinh tế, địa lý để xác định ưu tiên nguồn ngân sách cho nhóm khó khăn nhất.../.