Cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã thay đổi đáng kể qua nhiều năm nhưng các sản phẩm tiêu dùng vẫn luôn chiếm tỷ trọng chủ yếu.
Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, VNDS cho rằng, xuất khẩu của Việt Nam sẽ chịu ít ảnh hưởng từ nền kinh tế Mỹ.
Sự “lạc nhịp” của thị trường tài chính là một bí ẩn
Theo ông Anirban Lahiri - Giám đốc Phân tích VNDS, sự “lạc nhịp” của thị trường tài chính là một bí ẩn. Theo đó, những rung lắc liên tục trên thị trường chứng khoán Mỹ hiện nay đang gây những “dư chấn” đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Những nhà đầu tư mạo hiểm dường như cũng đứng ngoài cuộc và thanh khoản sụt giảm mạnh về mức quanh 4.000 tỷ đồng/phiên. Thị trường chứng khoán vẫn trầm lắng dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã quyết định ngừng tăng lãi suất trong cuộc họp vừa qua; giá dầu sụt giảm mạnh (sẽ làm giảm lo ngại về lạm phát); đàm phán thương mại Mỹ - Trung được nối lại và đàm phán Brexit đang diễn ra với tốc độ chóng mặt.
Chưa kể, trong thời gian gần đây, nhà đầu tư huyền thoại Mark Mobius đã nhận định, đây là thời điểm để giải ngân mạnh tay trên thị trường mới nổi và Giám đốc Quỹ đầu tư Allianz Bernstein cũng cho rằng, không hề có dấu hiệu của xu hướng giảm (down-trend) trên thị trường Mỹ.
Với những thông tin trên tích cực này, lẽ ra tâm lý thị trường chứng khoán phải được hồi phục, nhưng hiện tại thì vẫn chưa. Ông Anirban Lahiri cho rằng, những nhà đầu tư đang nhìn xa hơn, nghĩ về viễn cảnh sau khi “nước tăng lực” - cắt giảm thuế hết tác dụng tại Mỹ. Điều này đặt ra một câu hỏi liên quan đến nền kinh tế có độ mở thương mại lớn như Việt Nam: Khi mà tác dụng của việc giảm thuế qua đi, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sẽ như thế nào?
“Tất nhiên, sức khỏe của nền kinh tế Mỹ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, không chỉ riêng Việt Nam, bởi chỉ cần nước Mỹ gặp khó khăn thì nền kinh tế thế giới sẽ bị ảnh hưởng. Với Việt Nam, vì Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam nên sự suy yếu của nền kinh tế Mỹ sẽ ảnh hưởng trực tiếp và đáng kể đến kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam”, ông Anirban Lahiri khẳng định.
Xuất khẩu Việt Nam ít ảnh hưởng từ Mỹ trong trung, dài hạn
Trong một báo cáo vừa phát hành vào trung tuần tháng 11, các chuyên gia của VNDS đưa ra một số nhận định khi quan sát về mối quan hệ giữa tăng trưởng giá trị xuất khẩu của Việt Nam và tăng trưởng ba biến số kinh tế khác nhau của Mỹ gồm: GDP, đầu tư tài sản cố định (đại diện cho chi tiêu vốn) và tiêu dùng.
Theo đó, VNDS cho rằng, ngoại trừ trong chu kỳ suy thoái của Mỹ, thì tăng trưởng tổng xuất khẩu của Việt Nam không tương quan chặt chẽ với tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ, chi tiêu vốn hay chỉ số tiêu thụ.
Cũng theo công ty này, điều bất thường hơn là tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam có vẻ phụ thuộc vào chi tiêu vốn hơn thay vì chỉ số tiêu thụ của Mỹ. Thống kê cho thấy, top 5 sản phẩm của Việt Nam có giá trị xuất khẩu sang Mỹ cao nhất trong năm 2017 gồm: dệt may (12,28 tỷ USD), da giày (5,11 tỷ USD), điện thoại (3,7 tỷ USD), điện tử (3,44 tỷ USD), gỗ và các sản phẩm từ gỗ (3,27 tỷ USD).
Lý giải về điều này, ông Anirban Lahiri cho rằng, mặc dù các sản phẩm trên liên quan đến thành tố tiêu dùng hơn là đầu tư, nhưng tăng trưởng tổng xuất khẩu của Việt Nam lại có vẻ có tương quan nhiều hơn với tăng trưởng chi tiêu vốn thay vì tăng trưởng tiêu dùng của Mỹ. Có thể thấy cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam đã thay đổi đáng kể qua nhiều năm, nhưng các sản phẩm tiêu dùng (thay vì nguyên liệu sản xuất) vẫn luôn chiếm tỷ trọng chủ yếu trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ. Vì vậy, “đây là một điều khá bất thường”, ông Anirban Lahiri nhấn mạnh.
Một nhận định khác của VNDS cho rằng, xuất khẩu của Việt Nam dường như “lệch nhịp” với chu kỳ kinh tế Mỹ trong những năm gần đây. Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn 2015 - 2017 có vẻ ít liên quan đến chỉ số tiêu dùng và đầu tư cũng như GDP của Mỹ.
“Mặc dù việc sử dụng số liệu một vài năm để củng cố luận điểm trên không thực sự hợp lý (đặc biệt khi điều này xảy ra trong chu kỳ tăng trưởng của nền kinh tế), nhưng tôi cho rằng, sự phân hóa gần đây không chỉ là nhiễu thống kê. Với việc Việt Nam nhanh chóng ký kết các thỏa thuận thương mại song phương và Trung Quốc (cùng với các nước khác ở khu vực Đông Á) trở thành thị trường xuất khẩu ngày càng quan trọng, Mỹ sẽ mất dần vị thế thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam so với quá khứ”, Trưởng phòng phân tích VNDS cho hay.
Chuyên gia này cũng cho rằng, trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, xu hướng này có thể đảo ngược do Việt Nam trở thành nguồn thay thế chính cho các doanh nghiệp Mỹ đang tìm cách tránh thuế nhập khẩu của Trung Quốc. Tuy nhiên, với các thỏa thuận thương mại quan trọng sắp tới như Hiệp định Thương mại tự do châu Âu – Việt Nam và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đều không bao gồm Mỹ, có thể thấy rằng xuất khẩu của Việt Nam vẫn sẽ chịu ít ảnh hưởng từ nền kinh tế Mỹ trong trung và dài hạn.
Tuy nhiên, “trong ngắn hạn, nhà đầu tư nên chú ý rủi ro về sự suy yếu của nền kinh tế Mỹ và đầu tư tài sản cố định nếu xảy ra đồng thời với sự sụt giảm của nền kinh tế Trung Quốc sẽ gây khó khăn cho xuất khẩu của Việt Nam”, ông Anirban Lahiri lưu ý.
Duy Thái
