Đa số các ĐB nhất trí với báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo do Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp trình ra Quốc hội lần này, nhất trí cao với chủ trương giữ nguyên tên nước, hiến định vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đối với nhà nước và xã hội. Khẳng định quyền con người, quyền công dân, khẳng định bản chất và mô hình tổ chức nhà nước xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Bên cạnh đó, các ĐB cũng dành nhiều quan tâm đến hai nội dung quan trọng của Hiến pháp sửa đổi là việc thu hồi đất và vai trò của kinh tế Nhà nước (KTNN).

Làm rõ về kinh tế Nhà nước

Về các thành phần cơ bản của nền kinh tế, hầu hết các ĐB tán thành với quy định nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.

Khẳng định, trong những giai đoạn phát triển vừa qua, thành phần kinh tế nhà nước luôn có vai trò chủ đạo, trụ đỡ của nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới, đại biểu Trần Minh Diệu (Quảng Bình) phân tích: kinh tế nhà nước có vai trò đảm bảo cho sự tồn tại của hạ tầng kinh tế, tạo điều kiện để nền kinh tế phát triển. Mặc dù còn những khiếm khuyết trong hoạt động quản lý, điều hành và sản xuất kinh doanh nhưng không thể coi nhẹ loại hình này và cần tiếp tục tăng cường vai trò của nó trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992.

ĐB Vũ Tiến Lộc phát biểu tại phiên họp. Ảnh: TTXVN

Bên cạnh đó, ĐB Nguyễn Viết Nhiên (TP Hải Phòng) đề nghị làm rõ khái niệm kinh tế nhà nước. Theo ý kiến ĐB, kinh tế nhà nước bao gồm: ngân sách nhà nước, dự trữ quốc gia, tài nguyên quốc gia, tài sản nhà nước và doanh nghiệp nhà nước.

ĐB Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) đề nghị, cùng với việc đưa doanh nhân vào Hiến pháp thì cũng nên đưa thêm doanh nghiệp vào Điều 51 của bản Hiến pháp và sửa lại Khoản 3 của điều này như sau: Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và các tổ chức cá nhân khác đầu tư sản xuất kinh doanh góp phần phát triển đất nước.

Băn khoăn về quy định “Nhà nước đảm bảo ổn định giá trị đồng tiền quốc gia”, ĐB Dương Hoàng Hương (Phú Thọ) đề nghị, không nên sử dụng từ “ổn định” vì việc thực hiện một số giải pháp chính sách trong một số bối cảnh nhất định như điều chỉnh tỷ giá, kiềm chế lạm phát, mục tiêu… có thể ảnh hưởng đến sức mua, đến giá trị của đồng tiền dù là có kiểm soát và ngắn hạn. Theo ĐB, chỉ cần quy định Nhà nước bảo đảm giá trị đồng tiền quốc gia là đủ.

“Hiến pháp là giải pháp của mọi giải pháp”

Theo ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM), có không ít ý kiến cho rằng nếu không có những giải pháp toàn diện và đột phá thì tình hình đất nước không thể chuyển biến tích cực một cách căn bản. Nguyên nhân có nhiều trong đó có nguyên nhân là công cuộc đổi mới thể chế và luật pháp đã chậm bước so với nhu cầu của đất nước.

Theo ĐB Trương Trọng Nghĩa, việc đổi mới chính trị đã không đồng bộ và không theo kịp với đổi mới kinh tế như Nghị quyết Đại hội Đảng XI đã nêu. Nhân dân đặc biệt quan tâm, góp ý và chờ đợi những thay đổi trong đó có 3 nội dung lớn cần đổi mới, đó là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền, đổi mới thành phần kinh tế nhà nước và đổi mới pháp luật đất đai.

“Không ít ý kiến cử tri cho rằng Hiến pháp (sửa đổi) chính là giải pháp của mọi giải pháp. Nếu việc sửa đổi Hiến pháp lần này không đạt được yêu cầu đó thì chúng ta không những không tiếp thu được những tinh hoa trí tuệ nhân dân đã đóng góp mà còn bỏ lỡ cơ hội đưa công cuộc đổi mới lên một tầm cao mới, tạo động lực cho đất nước thoát nguy cơ tụt hậu, tiến kịp các nước trong khu vực và trên thế giới”, ĐB Trương Trọng Nghĩa chia sẻ.

Công khai, minh bạch về thu hồi đất

Về quy định "Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh, vì lợi ích quốc gia, công cộng, phát triển kinh tế xã hội”, ĐB cho rằng việc thu hồi đất là vấn đề thời sự, cần thiết trong quá trình phát triển của đất nước, song nó luôn tạo ra sự xung đột về lợi ích của người sử dụng đất với Nhà nước, với các dự án.

Nhấn mạnh quyền sử dụng đất là quyền quan trọng của người dân và phải được hiến định rất chặt chẽ nhằm tránh lạm dụng, ĐB Trần Đình Thu (Gia Lai) cho rằng việc thu hồi đất phục vụ kinh tế xã hội là không tránh khỏi, nhưng nếu quy định như vậy trong dự thảo, quá trình áp dụng sẽ dễ bị lạm dụng và không được ổn định lâu dài. Do vậy, ĐB đề nghị chỉ quy định Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng an ninh, vì lợi ích quốc gia, công cộng là đủ.

Còn theo ĐB Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước), trong quy định của dự thảo dùng từ "thật cần thiết" nhưng chưa rõ khái niệm, thế nào là thật cần thiết, cần thiết ở mức độ nào và ai sẽ xem xét mức độ cần thiết đó? ĐB đề nghị cần quy định rõ Quốc hội, HĐND cấp tỉnh là cơ quan đại diện cho nhân dân xem xét quyết định mức độ cần thiết thì sẽ cẩn trọng hơn, có hiệu quả và khách quan hơn.

Băn khoăn về quy định "đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lý theo pháp luật và quy hoạch", ĐB Bùi Mạnh Hùng cho rằng, nếu quy định quản lý theo quy hoạch thì vô hình chung đã đặt tính chất pháp lý của quy hoạch ngang với pháp luật. Trong khi đó, thực tiễn quy hoạch diễn ra ở nhiều nơi không tránh khỏi sự chồng chéo, có những quy hoạch thiếu khoa học, thiếu thực tế. Cho rằng không nên áp đặt tính pháp lý cho quy hoạch bởi sẽ dễ bị lợi dụng, ĐB đề nghị nên bỏ từ "quy hoạch" trong Điểm 2 này.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ĐB Phan Văn Tường (Thái Nguyên) nêu ý kiến cần hiến định việc chỉ có Nhà nước mới có quyền trưng dụng và thu hồi đất. Theo ĐB, việc để doanh nghiệp tự thỏa thuận dẫn đến có trường hợp được hưởng lợi lớn về bồi thường, nhưng cũng có người dân bị o ép bằng nhiều hình thức, biện pháp để giao đất./.

Hoàng Yến