Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi): Mở ra không gian phát triển mới của báo chí hiện đại

Báo chí cách mạng Việt Nam đã đóng vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, đất nước. Ảnh: Đức Thanh

Đột phá từ công cuộc sắp xếp tổ chức, bộ máy

Trong một cuộc hội thảo gần đây, ông Lê Hải Bình, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cho biết, việc hoàn thiện dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) lần này là những bổ sung cơ bản, hình thành không gian, cơ chế, tạo hành lang pháp lý để báo chí phát triển, giúp người làm báo có thể yên tâm làm nghề trong những năm tới.

Còn theo nhà báo Nguyễn Anh Tú, Chủ tịch Hội Nhà báo thành phố Hải Phòng, trong quá trình thi hành, Luật Báo chí năm 2016 đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động báo chí, đảm bảo quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận. Tuy nhiên, một số quy định đã bộc lộ hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của báo chí hiện đại. Trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu đặt ra cho việc sửa đổi Luật Báo chí là rất cần thiết để phù hợp với thực tiễn và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, truyền thông hiện đại trong kỷ nguyên mới. Luật Báo chí (sửa đổi) để khắc phục những bất cập, bổ sung quy định nhằm điều chỉnh kịp thời các vấn đề phát sinh.

Trong bản dự thảo luật mới nhất vừa được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch gửi tới Bộ Tư pháp thẩm định, dự thảo đã đề xuất quy định các nguyên tắc về mô hình hoạt động, kinh tế báo chí, mở rộng không gian hoạt động của báo chí để kiến tạo, đột phá phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) bổ sung khái niệm “Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện” và “Tổ hợp báo chí của địa phương”. Theo đó, Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn tại doanh nghiệp, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội, được có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương như doanh nghiệp.

Tổ hợp báo chí của địa phương là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương. Chính phủ sẽ quy định chi tiết cơ chế đặc thù, tài chính, lao động, tiền lương của 2 tổ hợp báo chí nêu trên.

Mô hình “tổ hợp” - nguồn thu mới của báo chí

Trong bối cảnh hiện nay, việc hợp nhất các cơ quan báo chí địa phương với đài phát thanh, truyền hình là giải pháp thực tiễn nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động và tránh chồng chéo chức năng. Nhiều địa phương đã triển khai mô hình này và bước đầu ghi nhận những kết quả tích cực.

Đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) - người trước đây từng nắm giữ vai trò là tổng biên tập một số cơ quan báo chí cho rằng, việc sửa đổi Luật Báo chí cần phải tháo gỡ các "điểm nghẽn" để báo chí Việt Nam có thể phát triển chuyên nghiệp, hiện đại và hội nhập.

Ông Đỗ Chí Nghĩa cũng nhấn mạnh các vấn đề cần tập trung sửa đổi cho phù hợp thực tiễn, như kinh tế báo chí, mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động và quyền tự chủ của các cơ quan báo chí. Ngoài ra, ông cũng lưu ý tầm quan trọng của việc phản ánh chính xác, kịp thời và đúng bản chất sự việc để báo chí xây dựng được niềm tin và giữ vững khả năng cạnh tranh.

Tại một cuộc hội thảo lấy ý kiến gần đây về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đa số ý kiến nhất trí với việc Chính phủ sẽ quy định chi tiết đầu tư và đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ đối với nền tảng số quốc gia cho báo chí để phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, văn hóa, thông tin tuyên truyền về tình trạng khẩn cấp, thông tin đối ngoại, truyền thông chính sách; bổ sung quy định về nguồn thu mới của cơ quan báo chí.

Dự thảo cũng quy định cơ quan báo chí có thể được phép liên kết sản xuất nội dung trong các lĩnh vực trừ thời sự, chính trị, để tạo điều kiện cho cơ quan báo chí khai thác các giá trị từ hoạt động liên kết phục vụ phát triển báo chí, đồng thời bảo đảm định hướng trong thông tin thời sự, chính trị.

Ngoài ra, nguồn thu mới của cơ quan báo chí, gồm: Thu từ lợi nhuận phần vốn góp trong các doanh nghiệp; thu từ thực hiện các nội dung cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết.

Tuy nhiên, quy định về các cơ quan báo chí được góp vốn tại các doanh nghiệp hay các doanh nghiệp được góp vốn tại cơ quan báo chí, theo đại diện Bộ Công an, cần tránh lợi dụng thông qua việc góp vốn về kinh tế giữa doanh nghiệp với cơ quan báo chí để qua hoạt động đó, doanh nghiệp chi phối cơ quan báo chí, tiềm ẩn nguy cơ tư nhân hóa báo chí.