* Thưa ông, điểm đổi mới nhất trong Hiến pháp lần này được đánh giá là vấn đề về quyền con người, ông nghĩ thế nào về nhận định này?
- Đúng vậy, Hiến pháp sửa đổi lần này đã đưa phần nói về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân vào chương 2, thể hiện tầm quan trọng, vị trí của chương này. Tên chương được thay đổi thành “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” để khẳng định Nhà nước cam kết, bảo đảm, bảo vệ tôn trọng quyền con người, quyền công dân như các công ước quốc tế mà chúng ta đã là thành viên.
Trong đó có rất nhiều điều khoản làm rõ về quyền con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân, nghĩa vụ, trách nhiệm của Nhà nước. Những trường hợp nào hạn chế quyền con người, quyền công dân phải do Hiến pháp quy định trong những trường hợp thật cần thiết, với những lý do rất cụ thể so với Hiến pháp trước đây.
* Hiến pháp sửa đổi lần này là một sản phẩm mang tính chất toàn dân, trong đó có sự lãnh đạo Đảng, xin ông đánh giá về vai trò của Đảng cho quá trình sửa đổi Hiến pháp?
- Hiến pháp sửa đổi lần này vẫn tiếp tục khẳng định vị trí vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thứ nhất là Hiến pháp thể hiện rõ hơn bản chất của Đảng, đưa vào Hiến pháp nội dung Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, là đội tiên phong của nhân dân lao động, của cả dân tộc.
Điểm quan trọng thứ hai là khẳng định vị trí lãnh đạo nhà nước xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trước đây trong điều 4 không nói rõ trách nhiệm của Đảng thì lần này sửa đổi đã đưa vào và nhấn mạnh Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân.
Đảng phải phục vụ, phải chịu sự giám sát của nhân dân, phải chịu trách nhiệm trước nhân dân về sự lãnh đạo của mình. Nếu như quyết định không đúng, ảnh hưởng đến lợi ích của quốc gia, của dân tộc thì Đảng phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, trước dân tộc. Đây là những điểm rất mới.
 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu trả lời phỏng vấn bên lề kỳ họp Quốc hội. |
* Yêu cầu về đổi mới thể chế kinh tế được đặt ra rất cấp bách trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay. Vậy, bản Hiến pháp lần này có sự đột phá nào cho yêu cầu đổi mới thể chế kinh tế không, thưa ông?
- Về thể chế kinh tế, ngay chương 3, tại điều 51 của Hiến pháp đã khẳng định mục tiêu, mô hình kinh tế của Nhà nước, khẳng định nền kinh tế thị trường, định hướng XNCN với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế và các thành phần kinh tế bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh và được đối xử bình đẳng trước pháp luật.
Điểm thứ 2 trong chương về kinh tế cũng nói rõ là các thành phần kinh tế trong đó kinh tế nhà nước, kinh tế đầu tư nước ngoài, đều được nhà nước bảo hộ và không quốc hữu hóa những tài sản hợp pháp của các nhà đầu tư, sản xuất kinh doanh. Đây là một thông điệp rất quan trọng. Điểm thứ 3 là khẳng định quyền sở hữu hợp pháp của các thành phần kinh tế, của các chủ thể, cá nhân, đều được nhà nước tôn trọng, bảo đảm.
* Với tư cách là một thành viên ban soạn thảo sửa đổi Hiến pháp, ông còn băn khoăn về điều gì chưa đưa vào dự thảo lần này? Chẳng hạn như quy định về Hội đồng Hiến pháp?
- Chúng ta đang triển khai một chủ trương, chính sách rất lớn là kiểm soát quyền lực. Và chúng ta đã đưa vào Hiến pháp lần này, tại điều 2, rằng quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, để đảm bảo quyền lực của nhân dân được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, hiệu quả.
Như vậy cơ chế kiểm soát quyền lực không đưa Hội đồng Hiến pháp vào ngay, nhưng trong các chương, điều khác của Hiến pháp cũng đã thể hiện trên tinh thần, nguyên tắc đó. Và trong các chương đó, quy định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cơ quan. Chính sự phân công đó cũng là tạo điều kiện cho việc kiểm soát quyền lực.
Trong Hiến pháp lần này, theo đề nghị của ĐB và cử tri, chúng ta thấy cần phải ghi rõ vào chương Hiệu lực Hiến pháp điều khoản nói về trách nhiệm của Quốc hội, UBTVQH, Chính phủ, Tòa án tối cao, Viện Kiểm soát tối cao, các cơ quan nhà nước và trách nhiệm của toàn dân trong vấn đề bảo vệ Hiến pháp, bảo đảm tính nghiêm minh, tôn trọng Hiến pháp. Đấy là một điều thể hiện tinh thần kiểm soát quyền lực.
Tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, do đây là việc còn mới nên ý kiến còn khác nhau, vẫn có ý kiến chưa tán thành. Nguyên tắc là nếu vấn đề chưa có sự đồng thuận cao, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm, mặc dù cần thiết thì chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu.
* Cử tri rất kỳ vọng vào sự quyết định của mỗi một vị ĐB khi thông qua bản Hiến pháp lần này. Ông nghĩ thế nào về việc có 2 ĐB không biểu quyết trong phiên hôm nay?
- Đó là chính kiến của ĐB Quốc hội, quyền của ĐB Quốc hội. Không thể nói rằng tất cả mọi người, 100% phải thực hiện theo tinh thần của Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp. Tôi nghĩ đó là chuyện bình thường trong xã hội./.
* Xin cảm ơn ông!
Hoàng Yến
