Áp thuế để tăng dần nhận thức về sức khoẻ, môi trường

Xu hướng áp thuế với mặt hàng nước giải khát có đường đang tăng rất nhanh. Ảnh minh họa

Thu hẹp loại máy điều hoà nhiệt độ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Tiếp tục phiên họp thứ 46, sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình về dự thảo Luật, có ý kiến đại biểu đề nghị quy định điều hòa nhiệt độ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU mới chịu thuế. Tiếp thu ý kiến này, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất với đề xuất của cơ quan soạn thảo để quy định điều hòa nhiệt độ có công suất trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế. Như vậy, sẽ không thu thuế đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại có công suất trên 90.000 BTU.

Cũng về đối tượng chịu thuế, có ý kiến đề nghị không thu thuế đối với sản phẩm nước trái cây tự nhiên, các loại nước dinh dưỡng chuyên dùng. Cơ quan thẩm tra cho biết, theo quy định của dự thảo Luật, nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế là các sản phẩm trong phạm vi khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml, không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ cacao…

Thảo luận tại phiên họp, nội dung về đối tượng chịu thuế và không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt vẫn là vấn đề được quan tâm. Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đặt vấn đề về mục đích và ý nghĩa của việc áp thuế với mặt hàng điều hoà nhiệt độ và xăng, bởi đây đã trở thành mặt hàng thiết yếu.

Hoan nghênh Chính phủ đã tiếp thu để thu hẹp loại điều hoà nhiệt độ chịu thuế, song Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng bày tỏ mong muốn chuyển sang đánh thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng này cũng như với mặt hàng xăng thay vì thuế tiêu thụ đặc biệt. Một số thành viên khác nêu ý kiến về ý nghĩa và tác động của việc áp thuế với nước giải khát có đường…

Thuế với nước ngọt đã ở mức rất hợp lý

Giải trình về các nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, loại điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống được sử dụng nhiều và tiêu thụ năng lượng điện lớn. Đây là một trong những tác nhân khiến trái đất nóng lên, do sử dụng các chất làm mát gây hại cho tầng ozone và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Vì lý do này, tại nhiều nước cũng có quy định chặt chẽ khi lắp đặt điều hòa nhiệt độ. Cùng với đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, tại dự thảo đã thu hẹp loại điều hòa nhiệt độ phải chịu thuế.

Liên quan đến xăng dầu, Thứ trưởng nêu rõ việc thu thuế đã áp dụng từ rất nhiều năm nay. Đặc biệt, việc này càng quan trọng khi chúng ta thực hiện cam kết tại COP26 về giảm phát thải khí nhà kính.

Đồng thời, việc thu thuế cũng liên quan đến mục tiêu khuyến khích sử dụng xăng E5 và E10. Mức thuế trong dự thảo cho hai loại xăng này giảm dần, đối với xăng E5 là 8% và xăng E10 là 7% (so với xăng thông thường là 10%). Bên cạnh các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, thuế tiêu thụ đặc biệt là công cụ hiệu quả để khuyến khích sử dụng xăng sinh học.

Về nước giải khát có đường, theo Thứ trưởng, xu hướng áp thuế với mặt hàng này đang tăng rất nhanh. Từ chỉ khoảng 15 quốc gia vào năm 2012 thì đến nay 107 quốc gia, vùng lãnh thổ đã áp dụng, nhằm tăng nhận thức về hạn chế sử dụng với cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. Mức thuế phổ biến là từ 20 - 40% và đây cũng là quan điểm của Bộ Y tế và các tổ chức liên quan đến bảo vệ sức khoẻ kiên quyết ủng hộ.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, dự thảo chỉ thiết kế ở mức 8% - 10%, lùi thời hạn áp dụng đến năm 2027. “Đây là mức rất hợp lý so với khu vực và thế giới, để bước đầu tăng dần nhận thức, giảm sử dụng nước giải khát có đường” - Thứ trưởng Cao Anh Tuấn trình bày.

Làm rõ thêm, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, xăng và điều hòa nhiệt độ đúng là mặt hàng thiết yếu nhưng vẫn cần khuyến khích hạn chế sử dụng, sử dụng tiết kiệm, “càng ít càng tốt”. “Ngay cả điều hòa nhiệt độ dù sử dụng công nghệ hiện đại nhất thì cũng không thể nói là không phát thải mà chỉ ít hơn thôi” - Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nêu ý kiến.

Với xăng, về lâu dài, cần nghiên cứu phương án sửa đổi một cách đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn thuế bảo vệ môi trường để có thể đánh thuế mặt hàng xăng một cách hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, ở giai đoạn hiện nay, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng vẫn là cần thiết.

Đối với các mặt hàng rượu, bia, thuốc lá, nước giải khát có đường, việc hạn chế sử dụng để bảo vệ sức khỏe người dân là vấn đề tất cả các đại biểu Quốc hội đều đồng tình. Mặc dù các tổ chức, cơ quan đều đề nghị đánh thuế cao và ngay nhưng dự thảo đã đưa ra hai phương án và chọn phương án thuế suất thấp, lộ trình dãn ra để giảm tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cho hay.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất quy định không thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và 90.000 BTU trở lên. “Thu ngân sách thì không nhiều nhưng nó thể hiện quan điểm của chúng ta đối với vấn đề bảo vệ môi trường” - Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất với đề nghị của các cơ quan về giữ nước giải khát có đường và xăng trong diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như dự thảo đã trình. Tuy nhiên, đề nghị các cơ quan tiếp tục rà soát để hoàn thiện giải trình, đảm bảo tính thuyết phục khi trình ra Quốc hội.