Đánh giá kỹ dự toán ngân sách khi xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp

Hoạt động xuất, nhập khẩu đóng góp không nhỏ trong tổng nguồn thu ngân sách hàng năm.

Rà soát các yếu tố ảnh hưởng thu ngân sách cuối năm

Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 56/2025/TT-BTC hướng dẫn xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2026 và kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm 2026-2028.

Đáng chú ý, trong hướng dẫn đánh giá thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2025, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đánh giá việc thực hiện dự toán được giao hoặc dự toán xác định lại sau điều chỉnh, sắp xếp bộ máy, xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo đó, việc đánh giá thực hiện đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn, các quy định của pháp luật về thu ngân sách nhà nước và các văn bản chỉ đạo, điều hành ngân sách nhà nước của cấp có thẩm quyền; đánh giá đầy đủ từng khoản thu thuế, phí, lệ phí, các khoản thu khác của ngân sách nhà nước; rà soát, đánh giá yếu tố ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm và dự kiến 6 tháng cuối năm 2025. Trong đó, tập trung làm rõ những thuận lợi, khó khăn, kiến nghị giải pháp nhằm phấn đấu hoàn thành cao nhất dự toán thu ngân sách nhà nước được giao, phấn đấu thực hiện tăng thu theo đúng Nghị quyết của Chính phủ.

Cụ thể hơn, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải đánh giá, phân tích các tác động, nguyên nhân khách quan, chủ quan đến tăng, giảm từng chỉ tiêu thu ngân sách nhà nước năm 2025, như: Các yếu tố tác động đến hoạt động sản xuất - kinh doanh và xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, tổ chức kinh tế trong từng lĩnh vực; sản lượng sản xuất và tiêu thụ, giá bán, lợi nhuận của các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ chủ yếu trên địa bàn; tác động của thiên tai, dịch bệnh, biến động giá dầu thô, nguyên nhiên vật liệu đầu vào, biến động trên thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản; tác động từ việc thay đổi trong chính sách, phạm vi, đối tượng hưởng ưu đãi thuế.

Các yếu tố tăng, giảm thu do thay đổi chính sách pháp luật, việc phản ứng chính sách thuế đối ứng của chính quyền Hoa Kỳ; thực hiện lộ trình cắt giảm thuế theo các cam kết hội nhập, cũng cần được đánh giá, tính toán kỹ lưỡng.

Phấn đấu thu nội địa tăng tối thiểu 10 - 12%

Về xây dựng dự toán thu năm 2026, ngoài việc thực hiện theo đúng quy định, Bộ Tài chính lưu ý cần phải bám sát tình hình kinh tế - xã hội, tài chính trong và ngoài nước, tính toán cụ thể các yếu tố tăng, giảm và dịch chuyển nguồn thu do thay đổi chính sách pháp luật.

Trong đó, phải lưu ý đến các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí và gia hạn thời gian nộp thuế, tiền thuê đất hết hiệu lực, việc thực hiện lộ trình cắt giảm, ưu đãi thuế để hội nhập, phản ứng chính sách thuế đối ứng của chính quyền Hoa Kỳ và áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung đối với người nộp thuế theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Bộ Tài chính lưu ý, xây dựng dự toán thu phải gắn với việc quyết liệt cải cách hành chính, hiện đại hoá công tác quản lý thu; tăng cường quản lý, chống thất thu, nhất là trong kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản; quản lý có hiệu quả các nguồn thu mới phát sinh trong điều kiện phát triển kinh tế số, thương mại điện tử; đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra thuế, chống chuyển giá, trốn thuế, gian lận thuế, quyết liệt xử lý nợ đọng thuế và kiểm soát chặt chẽ hoàn thuế.

Về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026, phấn đấu dự toán thu nội địa năm 2026 không kể thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết, tiền bán vốn nhà nước tại doanh nghiệp, cổ tức, lợi nhuận sau thuế và chênh lệch thu, chi của Ngân hàng Nhà nước bình quân cả nước tăng tối thiểu 10-12% so với ước thực hiện năm 2025 (đã loại trừ các yếu tố tăng, giảm thu do thay đổi chính sách).

Mức tăng trưởng thu tại từng địa phương phù hợp với tăng trưởng kinh tế và nguồn thu phát sinh tại từng địa bàn, trên cơ sở tính đến cả yếu tố tăng cường quản lý thu, chống thất thu và thu hồi nợ thuế.

Dự toán thu từ hoạt động xuất nhập khẩu năm 2026 tăng bình quân khoảng 5-7% so với ước thực hiện năm 2025.

Nội dung này đã được Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh trên nghị trường trong kỳ họp thứ 9 vừa qua. Theo Bộ trưởng, thu ngân sách từ đầu nhiệm kỳ tới nay đều đạt và vượt dự toán, đặc biệt trong năm 2023 và 2024 mức vượt là “khá lớn”. Điều đáng mừng nữa là, cơ cấu thu đang chuyển dịch theo hướng bền vững, với vai trò của thu nội địa ngày càng được khẳng định. Hầu hết các địa phương có tăng thu ngân sách qua từng năm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cảnh báo những khó khăn, thách thức trong nửa cuối năm 2025 do biến động thị trường quốc tế, giá nguyên liệu, thiên tai dịch bệnh có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và thu ngân sách. Lãnh đạo Bộ Tài chính đã yêu cầu toàn ngành phối hợp với các bộ, ngành, địa phương phải rà soát, đánh giá sát thực tế, tăng cường chống thất thu, gian lận thuế và nâng cao hiệu quả quản lý thuế, hải quan để hoàn thành mục tiêu thu ngân sách nhà nước năm 2025, dự kiến tăng trên 15% so với dự toán.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số trong quản lý thu ngân sách, đề cao việc ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao năng lực dự báo và quản lý thu chi. Đồng thời khẳng định sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các vi phạm, tiêu cực, lãng phí trong quản lý ngân sách nhà nước.