Đánh thức nguồn lực, mở đường cho phát triển bền vững

Sử dụng hiệu quả tài sản công, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Ảnh minh họa

Những quy định mới không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, mà còn tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, giúp khơi thông nguồn lực lớn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Đánh thức tài sản công bị “ngủ quên”

Tài sản công (bao gồm nhà, đất, máy móc thiết bị, công trình hạ tầng…) là một trong những nguồn lực trọng yếu của quốc gia. Tuy nhiên, suốt nhiều năm qua, tại không ít bộ, ngành, địa phương, việc khai thác khối tài sản này còn dàn trải, thiếu trọng tâm, hiệu quả thấp. Nhiều tài sản có giá trị kinh tế cao, nằm tại vị trí “vàng”, nhưng lại bị để hoang, sử dụng sai mục đích hoặc không đem lại giá trị tương xứng. Nguyên nhân được chỉ ra là còn thiếu cơ chế khai thác rõ ràng và linh hoạt.

Tình trạng đó đã được chỉ ra trong quá trình tổng kết thi hành Nghị định 151/2017/NĐ-CP. Với mục tiêu khắc phục triệt để các vướng mắc, Chính phủ đã ban hành Nghị định 114/2024/NĐ-CP (Nghị định 114) vào ngày 15/9/2024. Nghị định được coi như “cú hích” mạnh giúp tài sản công chuyển từ trạng thái “ngủ quên” sang “phát huy tiềm lực”.

Cụ thể, Nghị định 114 đã tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, chặt chẽ và thực tiễn hơn cho việc sử dụng tài sản công vào mục đích cho thuê, liên doanh, liên kết có thời hạn. Đặc biệt, cơ chế khai thác thông qua đấu giá, lựa chọn công khai minh bạch được kỳ vọng sẽ hạn chế tình trạng lãng phí, thất thoát, đồng thời giúp tăng thu cho ngân sách nhà nước mà vẫn đảm bảo nguyên tắc bảo toàn sở hữu nhà nước.

Ông Nguyễn Tân Thịnh - Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) nhận định, các quy định sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 114 đã bám sát thực tiễn, tháo gỡ đáng kể những “điểm nghẽn” đang tồn tại trong quản lý tài sản công. “Đặc biệt, quy định về sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết đã giúp "cởi trói" cho nhiều đơn vị sự nghiệp công lập vốn từ lâu bị ràng buộc bởi cơ chế cũ kỹ, thiếu linh hoạt”, ông Thịnh nhấn mạnh.

Chuyển từ “giữ để không sai” sang “khai thác để phát triển”

Chỉ sau một thời gian ngắn thực hiện, Nghị định 114 đã mang lại những tín hiệu tích cực tại nhiều bộ, ngành, địa phương. Nhiều nơi đã chủ động rà soát, phân loại tài sản công có tiềm năng để hình thành danh mục khai thác hiệu quả hơn.

Tại Hà Nội, để triển khai quy định mới về sử dụng tài sản công và khai thác công trình hạ tầng theo Luật Thủ đô sửa đổi, Hội đồng nhân dân thành phố đã ban hành Nghị quyết riêng về sử dụng tài sản công tại các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý của thành phố vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết.

Thành phố đã cụ thể hóa các nguyên tắc trong sử dụng tài sản công: không làm mất quyền sở hữu, bảo toàn và phát triển vốn, đảm bảo cơ chế thị trường, công khai, minh bạch, có sự kiểm tra, thanh tra chặt chẽ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Đặc biệt, nguồn thu từ các hoạt động này được xác định là khoản thu hợp pháp và được đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng theo đúng quy định về cơ chế tài chính – góp phần tăng tính tự chủ, giảm gánh nặng cho ngân sách.

TP. Hồ Chí Minh cũng là một trong những địa phương tiên phong, chủ động tuyên truyền, phổ biến các nội dung của Nghị định 114 để các đơn vị nắm bắt và triển khai đồng bộ, hiệu quả. Thành phố cũng chỉ đạo các cơ quan, tổ chức khẩn trương hoàn thiện Quy chế quản lý, sử dụng tài sản công cho phù hợp với quy định mới.

Theo báo cáo từ UBND TP. Hồ Chí Minh, đến đầu năm 2025, toàn thành phố có khoảng 13.000 địa chỉ nhà, đất là tài sản công, trong đó hơn 1.000 địa chỉ đang bị bỏ trống nhiều năm. Các địa chỉ này đang được rà soát và đánh giá lại, trong đó không ít tài sản có tiềm năng thương mại cao, có thể khai thác cho thuê phù hợp với quy định pháp luật, vừa tránh lãng phí vừa góp phần tăng thu, tăng hiệu quả sử dụng.

Những động thái mạnh mẽ này cho thấy quyết tâm của các địa phương trong việc chuyển từ tư duy “giữ để không sai” sang chủ động “khai thác để phát triển” - một cách tiếp cận mới phù hợp với bối cảnh cải cách nền tài chính công và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực nhà nước.

Minh bạch, công khai - điều kiện tiên quyết để phát huy hiệu quả

Không chỉ dừng lại ở việc “cho phép”, Nghị định 114 đã quy định rõ quy trình, nguyên tắc công khai, minh bạch trong lựa chọn đối tác liên doanh, liên kết, cho thuê tài sản công. Theo đó, các đơn vị có trách nhiệm công bố thông tin rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, cổng thông tin điện tử và thực hiện nghiêm túc các bước đấu giá, lựa chọn đối tác theo quy trình chuẩn.

Song song với đó, Bộ Tài chính hiện đang khẩn trương hoàn thiện các văn bản hướng dẫn chi tiết, làm rõ thêm những nội dung liên quan đến xác định giá trị tài sản, thẩm định phương án sử dụng, quy trình lựa chọn đối tác… để việc triển khai thực tiễn đạt hiệu quả cao, hạn chế rủi ro.

Có thể thấy, việc ban hành và triển khai Nghị định 114 đã mở ra một chương mới trong công tác quản lý, sử dụng tài sản công: linh hoạt hơn, thực tiễn hơn và hiệu quả hơn. Khi hành lang pháp lý đã rõ ràng, minh bạch, cộng với sự chủ động, quyết liệt từ các địa phương, tài sản công hoàn toàn có thể trở thành một trong những “mũi đột phá” đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng dịch vụ công và cải thiện quản trị nhà nước trong giai đoạn mới.