Gỡ khó đẩy nhanh tiến độ các dự án PPP cao tốc Bắc - Nam

Khó khăn trong cân đối nguồn vốn

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể, trong 11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, hiện nay chỉ còn 3 dự án thành phần đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) gồm Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo. Từ tháng 5 - 7/2021, Bộ GTVT đã ký hợp đồng với các nhà đầu tư của 3 dự án. Theo quy định của hợp đồng, các nhà đầu tư có thời gian 6 tháng để thu xếp vốn. Tuy nhiên, đã hết hạn 6 tháng nhưng tình hình thu xếp vốn của các nhà đầu tư vẫn gặp nhiều khó khăn.

Hệ thống đường cao tốc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Các ngân hàng chỉ cam kết cho vay 6.000/9.300 tỷ đồng. Bộ GTVT rất tích cực làm việc với nhà đầu tư, các ngân hàng để nhà đầu tư ký được hợp đồng tín dụng. Bản thân các tổ chức tín dụng hiện nay chủ yếu là huy động ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn, dẫn đến khó khăn trong cân đối nguồn vốn cho các dự án PPP hạ tầng giao thông.

Trước đó, 8 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 đầu tư theo hình thức PPP thì phải chuyển đổi 5 dự án sang đầu tư công do đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư. Cá biệt như Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu sau khi chuyển từ PPP sang đầu tư công phải đến tháng 7/2021 mới có thể khởi công gói thầu đầu tiên, chậm hơn các dự án đầu tư công khoảng 2 năm. Nếu 3 dự án PPP nói trên mà phải chuyển sang đầu tư công thì tiến độ còn chậm hơn nữa, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ hoàn thành chung của toàn bộ dự án trọng điểm Quốc gia cao tốc Bắc – Nam.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, Bộ GTVT cam kết sẽ tiếp tục làm việc với các nhà đầu tư, ngân hàng và xin ý kiến chỉ đạo của Chính phủ để sớm thu xếp vốn tín dụng cho 3 dự án này, cố gắng hoàn thành theo yêu cầu của Quốc hội.

Cam kết rõ ràng, chính sách hấp dẫn, cơ chế chia sẻ rủi ro

Thực tế từ các nước trên thế giới cho thấy để phát triển hệ thống đường cao tốc, Nhà nước sẽ giữ vai trò chủ đạo trong đó, vốn ngân sách là vốn mồi để kêu gọi nguồn vốn từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư. Với các dự án khó thu hút vốn tư nhân, thời gian thu phí lên tới vài chục năm, không hiệu quả đầu tư thì Nhà nước sẽ bỏ vốn ngân sách để làm. Nhà nước phải chiếm đầu tư chính đối với các khâu quan trọng nhất, cốt yếu nhất và các phần không có khả năng thu hồi như giải phóng mặt bằng, các dự án khó khăn, công trình kết hợp kinh tế với an ninh quốc phòng.

Với thực tế của nước ta thì việc huy động các nguồn vốn xã hội hóa để phát triển hạ tầng giao thông là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm phát huy thế mạnh của khu vực tư nhân vì nếu chỉ trông chờ nguồn vốn ngân sách, chắc chắn không thể hoàn thành các kế hoạch đặt ra. Tuy nhiên, muốn đẩy mạnh đầu tư PPP tại các dự án đường cao tốc, cần phải có các cam kết rõ ràng với nhà đầu tư, kèm theo đó là các chính sách hấp dẫn, cơ chế chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và tư nhân.

Riêng đối với 3 dự án PPP cao tốc Bắc – Nam hiện tại, đặc biệt là dự án Diễn Châu - Bãi Vọt sau khi được Bộ GTVT đồng ý gia hạn thêm 3 tháng để thu xếp hợp đồng tín dụng thì Ban Quản lý Dự án 6, Bộ GTVT đã tích cực làm việc với ngân hàng và đại diện nhà đầu tư đủ 5 thành viên đã thống nhất cam kết với Bộ GTVT là đến ngày 30/11/2021 sẽ báo cáo kết quả thống nhất của Hội đồng quản trị BIDV đối với đề xuất của BIDV - Chi nhánh Nghệ An về việc chấp thuận tài trợ vốn cho dự án, đồng thời có thư mời kèm phương án hợp vốn gửi các ngân hàng quan tâm đến dự án với tổng số vốn tài trợ đáp ứng mức tối thiểu 70% tổng vốn đầu tư BOT, đến 21/12/2021 báo cáo cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về kết quả thẩm định tài trợ vốn của các ngân hàng.

Còn với 2 dự án PPP còn lại là Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo, các Ban Quản lý dự án của Bộ GTVT cũng đang tích cực làm việc với các nhà đầu tư, ngân hàng để sớm thu xếp nguồn vốn tín dụng để sớm triển khai dự án, góp phần hoàn thành đại dự án trọng điểm Quốc gia cao tốc Bắc – Nam đúng tiến độ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo quốc phòng an ninh của các địa phương có tuyến đường đi qua.