Hải quan tăng tốc hoàn thiện thể chế pháp luật, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Nỗ lực cải cách của cơ quan hải quan được doanh nghiệp ghi nhận

Trao đổi với phóng viên về nỗ lực cải cách, hiện đại hóa của ngành Hải quan trong thời gian qua nhằm đáp ứng kỳ vọng của doanh nghiệp, ông Trần Đức Hùng - Phó Cục trưởng Cục Hải quan cho hay, ngành Hải quan đã nỗ lực xây dựng để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hải quan theo hướng cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng hóa; đáp ứng yêu cầu nội luật hóa các hiệp định, cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc đã tham gia ký kết, trong đó có các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Cán bộ hải quan thông quan hàng hóa cho doanh nghiệp. Ảnh: CTVHA

Đặc biệt, ngành Hải quan đã và đang nỗ lực triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, đặt mục tiêu ngay trong năm 2025 thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính. Thực hiện mục tiêu này, Cục Hải quan tiếp tục đẩy mạnh cắt giảm thủ tục hành chính, thúc đẩy cải cách, hiện đại hóa với phương châm phục vụ tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp.

Trên thực tế, cộng đồng doanh nghiệp cũng ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực trong thời gian gần đây của Hải quan Việt Nam trong việc cải cách thể chế, đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật Hải quan (tại Luật số 90/2025/QH15, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025) là một bước tiến đáng ghi nhận, thể hiện rõ quyết tâm của ngành Hải quan trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp và thực hiện các mục tiêu lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Những điểm mới như sửa đổi điều kiện áp dụng và chế độ ưu tiên cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo… là bước đi phù hợp, kịp thời để thúc đẩy các ngành mũi nhọn của nền kinh tế.

Để đáp ứng yêu cầu của cộng đồng doanh nghiệp hơn nữa, ông Đậu Anh Tuấn đề nghị, ngành Hải quan tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế, nhất là trong các khâu kiểm tra chuyên ngành. Đồng thời, tăng cường đối thoại định kỳ với cộng đồng doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề, để lắng nghe và kịp thời tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện pháp luật hải quan.

Cụ thể hóa các nghị quyết chiến lược vào hoạt động hải quan

Để cải cách đi vào thực chất và mang lại hiệu quả lâu dài, Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ cho biết, ngành Hải quan đã quán triệt sâu rộng nội dung 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị đến cán bộ, công chức trong toàn ngành, bao gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Ngành Hải quan đã tổ chức rà soát, đánh giá các nội dung liên quan tới quản lý nhà nước về hải quan tại 4 nghị quyết trụ cột với mục tiêu xây dựng được bức tranh tổng thể về hệ thống pháp luật hải quan và pháp luật có liên quan đến công tác hải quan để sửa đổi, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật nhằm chuyển hóa các Nghị quyết thành hành động trong mọi lĩnh vực hoạt động nghiệp vụ của cơ quan hải quan.

Trước đó, ngay khi chuẩn bị sắp xếp bộ máy tổ chức, Cục Hải quan đã chủ động rà soát tổng thể danh mục các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan và lấy ý kiến các đơn vị thuộc Cục Hải quan.

Từ tháng 5/2025, Cục Hải quan tiến hành rà soát tổng thể văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan với mục tiêu triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thực hiện 4 nghị quyết chiến lược; xây dựng mô hình hải quan số, hải quan thông minh.

Tổng số văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan phải rà soát là 99 văn bản. Tổng số văn bản quy phạm pháp luật kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ là 106 văn bản, trong đó có 84 văn bản do cơ quan hải quan chủ trì soạn thảo. Kết quả rà soát đã xác định được khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật và quy trình nghiệp vụ cần được sửa đổi, bổ sung nhằm thể chế hóa các quan điểm đột phá của Bộ Chính trị về cải cách, số hóa và tháo gỡ rào cản cho hoạt động kinh tế.

Ngành Hải quan xác định, thời gian tới, việc rà soát, sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực hải quan để thực hiện các Nghị quyết chiến lược và mô hình hải quan số, hải quan thông minh là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của ngành. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hải quan nhằm hướng đến mục tiêu xóa bỏ các rào cản tiếp cận thị trường đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp. Đồng thời minh bạch hóa, số hóa, thông minh hóa, tự động hóa, áp dụng triệt để trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong thực hiện các quy trình, thủ tục hành chính...