Cán bộ hải quan rà soát kiểm tra hồ sơ nhập khẩu của doanh nghiệp.

Cán bộ hải quan rà soát kiểm tra hồ sơ nhập khẩu của doanh nghiệp. Ảnh: Trịnh Hải

Ồ ạt nhập khẩu hạt điều để gian lận 5% thuế

Thời gian qua cơ quan hải quan đã phát hiện những dấu hiệu bất thường khi lượng hạt điều nhập khẩu lớn nhưng lượng hàng xuất không tương ứng. Thống kê từ năm 2017 đến tháng 5/2021, các doanh nghiệp (DN) Việt Nam nhập khẩu 5,15 triệu tấn hạt điều trong khi, mới xuất khẩu chưa đến 1 triệu tấn.

Trước dấu hiệu bất thường nêu trên, lực lượng hải quan đã phát hiện DN nhập khẩu hạt điều để sản xuất xuất khẩu nhưng đã bán ra tiêu thụ tại thị trường trong nước, gây thất thu ngân sách.

Điển hình như Công ty cổ phần XNK nông sản Thái Bình đã thuê người đứng tên mở công ty nhập khẩu hạt điều về Việt Nam. Chỉ trong thời gian ngắn, DN đã nhập hơn 11.000 tấn hạt điều nguyên liệu có giá trị hơn 440 tỷ đồng từ châu Phi về để chế biến xuất khẩu. Theo quy định hạt điều nhập khẩu không chịu thuế, tuy nhiên DN đã tiêu thụ nội địa thay vì xuất khẩu theo đúng quy định. DN đã mua bán “sang tay” không có hợp đồng, không xuất hóa đơn để chiếm đoạt 5% thuế nhập khẩu, gây thất thu thuế gần 21 tỷ đồng.

Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Ổn cho biết, ban đầu DN này tạo lập cơ sở đủ điều kiện nhập khẩu và tạo niềm tin cho cơ quan quản lý bằng cách nhập khẩu và xuất khẩu đúng quy định. Sau khi tạo lập được niềm tin với cơ quan quản lý, các DN này nhập khẩu ồ ạt hàng hóa tìm cách tiêu thụ nội địa để hưởng lợi bất chính. Các DN này cũng luôn thay đổi chủ sở hữu DN, địa điểm kho tàng bến bãi, địa chỉ trụ sở nhằm gây khó khăn cho cơ quan quản lý. Qua điều tra xác minh, Tổng cục Hải quan đã khởi tố 2 vụ án hình sự đối với 2 DN có hành vi tự ý chuyển tiêu thụ 11.564 tấn hạt điều nguyên liệu tại thị trường nội địa, qua đó trốn thuế 23,8 tỷ đồng và hiện đang tiếp tục điều tra làm rõ một số DN khác.

Siết chặt hoạt động nhập khẩu hạt điều từ Campuchia

Ông Nguyễn Văn Ổn cho biết thêm, hạt điều nhập khẩu cho loại hình kinh doanh đối với các nước trong ASEAN bằng 0%, Campuchia là một nước ASEAN nên được áp dụng thuế 0%; nhập ngoài ASEAN thuế nhập khẩu bằng 5%. Vì vậy, cơ quan hải quan có sơ sở nghi ngờ DN mượn đường Campuchia nhập khẩu hạt điều vào Việt Nam để hưởng thuế suất ưu đãi.

Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Hải quan, 6 tháng của năm 2021, lượng nhập khẩu nhiều nhất đến từ Campuchia với 1 triệu tấn hạt điều, kim ngạch gần 1,7 tỷ USD, tăng đến 422% về lượng và tăng tới hơn 587% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2020. Riêng thị trường Campuchia chiếm đến gần 60% về lượng và 65% về kim ngạch nhập khẩu điều cả nước trong cùng thời điểm.

Do đó, Tổng cục Hải quan có văn bản hỏa tốc chỉ đạo một số cục hải quan tỉnh, thành phố phía Nam tăng cường các biện pháp kiểm tra xuất xứ điều thô nhập khẩu từ Campuchia, thực hiện một số biện pháp nghiệp vụ nhận dạng, kiểm soát hạt điều thô nhập khẩu từ Campuchia và Châu Phi, nhằm ngăn chặn gian lận thương mại để hưởng thuế suất ưu đãi.

Tổng cục Hải quan giao cục hải quan các tỉnh, thành phố: Gia Lai - Kon Tum, Đắk Lắk, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang tiến hành lựa chọn ngẫu nhiên khoảng 10% trên tổng số lô hàng nhập khẩu của tháng liền kề trước đó để kiểm tra thực tế hàng hóa.

Trường hợp qua kiểm tra thực tế hàng hóa nếu phát hiện mặt hàng điều thô nhập khẩu khai có xuất xứ Campuchia, có C/O mẫu D hoặc mẫu S do cơ quan có thẩm quyền của Campuchia phát hành nhưng có những đặc điểm của hạt điều thô Châu Phi thì gửi hồ sơ về Tổng cục Hải quan để tiến hành xác minh, xử lý theo quy định.

Kiểm tra hoạt động 130 doanh nghiệp chế biến hạt điều có dấu hiệu vi phạm

Gian lận nhập khẩu điều nhưng không xuất khẩu còn gây ra những hệ lụy, không chỉ thất thu ngân sách nhà nước mà còn ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh mặt hàng điều của doanh nghiệp làm ăn chân chính, phát sinh khả năng gian lận xuất xứ hàng Việt Nam để xuất khẩu.

Tổng cục Hải quan đã và đang chỉ đạo các đơn vị chuyên trách triển khai kế hoạch kiểm tra 130 doanh nghiệp chế biến điều có dấu hiệu nghi vấn tại một số địa phương. Kiểm tra sơ bộ bước đầu đối với 30 doanh nghiệp, phát hiện 2 doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm xuất xứ, 5 doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế.

Hải Linh