Ngành Tài chính đóng góp to lớn cho Đại thắng mùa Xuân 1975

Kịp thời sửa đổi chế độ thuế và ban hành chính sách mới

Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH), chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc, ngành Tài chính kịp thời sửa đổi chế độ thuế và ban hành chính sách tài chính mới áp dụng trong toàn miền Bắc. Nhờ đó, đã góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước, điều tiết thu nhập của thương nhân, chống đầu cơ tích trữ. Toàn dân “thắt lưng buộc bụng”, làm việc bằng hai, tất cả cho tiền tuyến, chắt chiu từng đồng vốn cho việc xây dựng cơ sở vật chất, bảo vệ miền Bắc XHCN.

Bên cạnh đó, để tăng thêm nguồn lực tài chính cho công cuộc kiến thiết đất nước, ngành Tài chính đã triển khai chính sách huy động nguồn lực của nhân dân thông qua nhiều hình thức như phát hành phiếu xây dựng Nhà máy dệt 8/3; địa phương tổ chức phát hành xổ số kiến thiết. Đồng thời, ngành Tài chính vừa củng cố kiện toàn, vừa xây dựng phát triển, từng bước phấn đấu vươn lên, tăng cường mối quan hệ hợp tác với các nước XHCN anh em để học hỏi kinh nghiệm, nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý tài chính...

Bia kỷ niệm nơi thành lập Ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam. Ảnh tư liệu

Trên lĩnh vực động viên tài chính, Nhà nước đã sửa đổi, bổ sung chế độ thuế, thu quốc doanh để vừa góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất, phục vụ chiến đấu, vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách. Về thuế nông nghiệp, Nhà nước tiếp tục ổn định mức đóng góp nhằm đảm bảo việc thu nộp nhanh gọn, đáp ứng nhu cầu lương thực và thúc đẩy phát triển sản xuất. Nhờ đó, hàng trăm hợp tác xã nông nghiệp đạt 5 tấn/ha đã ra đời ngay trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt.

Tháng 1/1966, Điều lệ Thuế công thương nghiệp ra đời xác định rõ đối tượng nộp thuế, căn cứ tính thuế, thuế suất, thuế biểu, phân biệt đối với ngành sản xuất, vận tải, xây dựng, phục vụ, ăn uống, thương nghiệp… Thuế lợi tức doanh nghiệp đối với hợp tác xã được tính trên lợi tức bình quân của từng xã viên. Miễn thuế có thời hạn đối với cơ sở sản xuất bằng phế liệu, phế phẩm, bằng nguyên liệu khai thác tại địa phương; giảm thuế với cơ sở phải di chuyển địa bàn do chiến tranh…

Những sửa đổi này đã phát huy tốt tác dụng, khuyến khích hoạt động theo hướng có lợi cho quốc kế dân sinh và chiến đấu, thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất, hạ giá thành; hoàn thiện và củng cố hợp tác xã, tích cực hỗ trợ quốc doanh thu mua, nắm nguồn hàng…

Từ năm 1973, sau khi Hiệp định Paris được ký kết, hòa bình lập lại ở miền Bắc, ngành Tài chính đã tích cực tăng cường quản lý, khắc phục những mặt đã bị buông lỏng trong chiến tranh; cải tiến quan hệ tài chính giữa Nhà nước và xí nghiệp, xác lập tốt hơn quyền tự chủ và chế độ tự chịu trách nhiệm về tài chính của xí nghiệp; sử dụng tốt hơn đòn bẩy khuyến khích bằng lợi ích vật chất kết hợp với giáo dục chính trị, tư tưởng.

Kết quả, số thu cả giai đoạn tăng bình quân 12,7%/năm; năm 1973 tăng 2,3 lần so với năm 1966. Ngành Tài chính đã góp phần tích cực cho việc xây dựng cơ sở vật chất, bảo vệ miền Bắc XHCN; chi viện ở mức cao nhất sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt.

Huy động nguồn động viên tài chính tại chỗ

Một số loại công trái cách mạng, công phiếu kháng chiến do Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam phát hành. Ảnh tư liệu.

Tại miền Nam, từ năm 1955, cách mạng miền Nam đã có những hoạt động tài chính thích hợp với từng giai đoạn để cùng với sự chi viện của trung ương từ miền Bắc, huy động nguồn động viên tài chính tại chỗ, kịp thời đáp ứng nhu cầu đấu tranh của lực lượng cách mạng miền Nam.

Ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam ra đời có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp xây dựng được nền kinh tế tự cấp, tự túc dồi dào qua các phong trào sản xuất tại các cơ quan, đơn vị, phát huy tinh thần tự lực cánh sinh nhằm xây dựng nền kinh tế - tài chính ở vùng giải phóng và khu căn cứ địa cách mạng, đấu tranh kinh tế - tài chính với địch ở vùng tạm chiếm, phá chính sách “lấy chiến tranh nuôi chiến tranh” của Ngụy quyền… Ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam với vai trò của mình đã hỗ trợ cho các ngành và các địa phương ở miền Nam tạo thành sức mạnh tổng hợp nhằm khai thác hiệu quả các nguồn lực kinh tế - tài chính, huy động sức người, sức của phục vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.

Trong thời kỳ Chiến tranh đặc biệt (1960-1965), Ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam (tiền thân là Ban Kinh tài xứ ủy Nam Bộ), được thành lập năm 1961 với mạng lưới rộng khắp ở các tỉnh, thành phố, dưới sự chỉ đạo lãnh đạo của Trung ương Cục và Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Tháng 6/1964, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời và tiến hành thí điểm ở các vùng mới giải phóng chính sách đảm phụ nông nghiệp thu trên cơ sở diện tích, sản lượng và nhân khẩu nông nghiệp của từng hộ theo một biểu thu lũy tiến toàn phần đơn giản. Kết quả thí điểm đạt được rất tốt, động viên được khoảng 11 - 12% sản lượng thu hoạch của nông dân. Chính sách này sau đó được mở rộng ra tất cả các tỉnh và áp dụng với cả các lĩnh vực khác như công thương nghiệp, xuất nhập thị.

Giai đoạn chiến tranh cục bộ (1966-1968), những chính sách động viên tiếp tục được từng bước áp dụng có nề nếp hơn. Nguồn tài chính chi viện từ trung ương được tăng cường bằng đô la tiền mặt để Ban Kinh tài miền Nam đổi ra tiền Việt Nam Cộng hòa và ngoại tệ thích hợp cho nhu cầu chi tiêu. Các nguồn thu tại chỗ và chi viện của trung ương đều tăng cường tạo điều kiện thuận lợi cho ngân sách phát triển nhanh chóng. Số thu năm 1968 bằng gần 2/3 ngân sách toàn miền Nam cả 6 năm chiến tranh đặc biệt. Đó là yếu tố quan trọng thúc đẩy cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968 làm thay đổi cục diện chiến tranh miền Nam.

Bước vào thời điểm xây dựng CNXH ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, ngành Tài chính tiếp tục động viên tinh thần thi đua yêu nước, tập trung sức mạnh toàn lực lượng để kịp thời chỉnh đốn chế độ thuế khóa và ban hành chính sách tài chính mới, áp dụng trong toàn miền Bắc; đã góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước, điều tiết thu nhập của dân cư, chống đầu cơ tích trữ, thắt lưng buộc bụng, làm việc bằng hai, chắt chiu từng đồng vốn trong nước và sử dụng có hiệu quả nguồn viện trợ của các nước trong phe XHCN cho việc xây dựng cơ sở vật chất, bảo vệ miền Bắc XHCN, chi viện ở mức cao nhất sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt.

Theo tiếng gọi của Đảng và Nhà nước, hàng nghìn cán bộ tài chính đã vào chiến trường, trực tiếp tham gia chiến đấu và vận hành nền tài chính của Chính phủ phù hợp với điều kiện cách mạng miền Nam.

Ngành Tài chính cả nước, cán bộ tài chính ở hậu phương lớn miền Bắc cùng với những chiến sỹ kinh – tài ở mặt trận miền Nam đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi lịch sử năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.