Tại phiên thảo luận của Quốc hội sáng 29/10, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã giải trình một số vấn đề cụ thể mà các đại biểu Quốc hội đề cập đối với dự thảo Luật Thuế Giá trị gia tăng (sửa đổi).
Giá phân bón chủ yếu phụ thuộc vào cung cầu
Theo Phó Thủ tướng, đây là dự án Luật rất quan trọng, tác động đến hầu hết các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân. Nhiều nội dung của dự thảo Luật đã được điều chỉnh, bổ sung để theo kịp sự vận hành của nền kinh tế.
Một trong những nội dung sửa đổi tại dự thảo được quan tâm là việc chuyển phân bón từ diện không chịu thuế GTGT sang áp dụng thuế suất 5%. Một số ý kiến đại biểu tại phiên họp đề nghị giữ như quy định hiện hành, vì lo ngại khi đánh thuế 5% sẽ làm tăng mặt bằng giá phân bón trên thị trường và người nông dân sẽ phải chịu tác động trực tiếp, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm nông nghiệp.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu tại phiên họp. |
Giải trình vấn đề này, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho hay thực chất đây là quy định đã áp dụng trước năm 2015. Từ năm 2015, Luật Thuế GTGT mới khi đó quy định phân bón không chịu thuế GTGT.
Chính vì vậy, trong suốt thời gian vừa qua, các Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn, Kiểm toán Nhà nước, các đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh: Bắc Giang, Cà Mau, Bình Định, Hải Phòng, Nam Định, Tiền Giang,... Hiệp hội phân bón, các doanh nghiệp sản xuất phân bón đã liên tục kiến nghị chuyển lại mặt hàng phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế suất 5%. Kiến nghị này cũng đã được các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội đưa vào nhiệm vụ rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.
Trước băn khoăn của đại biểu lo ngại nếu áp dụng sẽ làm giá phân bón tăng, Phó Thủ tướng phân tích giá phân bón phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá thành sản xuất, cung cầu của thị trường chứ không chỉ phụ thuộc vào thuế tăng hay giảm. Chỉ khi tất cả các yếu tố trên không đổi thì thuế tăng hay giảm bao nhiêu sẽ ảnh hưởng đến giá thành bấy nhiêu.
Nhưng thực tế, giá thành sản xuất cũng phụ thuộc nhiều yếu tố như khoa học công nghệ, năng suất lao động và đặc biệt là cung cầu. Ngay cả khi mặt hàng này không chịu thuế thì trong giai đoạn 2018 đến 2022, giá phân đạm ure vẫn tăng 19,71% đến 43,6%. Năm 2023, giá phân đạm ure cũng lại tăng 6,29 - 6,4% do ảnh hưởng của cuộc chiến tranh Nga – Ukraine, do cầu cao cung thấp.
Về lợi ích của quy định mới với doanh nghiệp và người nông dân, Phó Thủ tướng tiếp tục giải thích khi áp thuế thì hàng hóa trong nước và nhập khẩu đều phải chịu thuế. Theo tính toán, số thuế phải nộp thêm chủ yếu của hàng nhập khẩu, cụ thể doanh nghiệp nước ngoài phải nộp thêm 1.500 tỷ đồng, cao hơn nhiều số thuế doanh nghiệp trong nước phải nộp thêm là 200 tỷ đồng (do hàng nhập khẩu chiếm số lượng lớn hơn).
Như vậy, doanh nghiệp trong nước sẽ có lợi thế lớn hơn để cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Nhờ lợi thế này, doanh nghiệp trong nước có thể cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ hiện đại, giảm giá thành phần và qua đó giảm được giá bán cho người nông dân. Từ những lợi ích như vậy, Phó Thủ tướng bày tỏ mong muốn được các đại biểu ủng hộ phương án đưa phân bón vào diện chịu thuế GTGT để tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước làm chủ thị trường.
Phân bón hiện là mặt hàng được nhà nước bình ổn giá
Trước đó, tại báo cáo tiếp thu, giải trình về dự thảo Luật, UBTVQH đã có giải trình về nội dung này.
Theo báo cáo, thuế GTGT đối với phân bón được sửa đổi từ năm 2014 tại Luật Thuế GTGT số 71/2014/QH13, chuyển từ diện đang chịu thuế suất 5% sang diện không chịu thuế. Chính sách này đã gây ảnh hưởng bất lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước suốt thời gian vừa qua, vì thuế GTGT đầu vào của các doanh nghiệp này không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí, bao gồm cả thuế đầu vào rất lớn đối với đầu tư, mua sắm tài sản cố định, làm giá thành sản xuất trong nước tăng cao, không thể cạnh tranh với nhập khẩu.
Điều này đặt trong xu thế cung vượt cầu trên thị trường phân bón thế giới từ 2015 đến trước thời điểm dịch Covid-19 đã làm nhiều doanh nghiệp trong nước lỗ lớn, phải thu hẹp sản xuất. Ngược lại, phân bón nhập khẩu được hưởng lợi do đang chịu thuế 5% được chuyển sang không chịu thuế và vẫn được hoàn toàn bộ thuế GTGT đầu vào.
Toàn cảnh phiên họp sáng 29/10. |
Trong quá trình góp ý cũng có ý kiến lo ngại khi chuyển phân bón sang chịu thuế 5% thì người nông dân sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, nếu các doanh nghiệp trong nước cấu kết với tư thương bán hàng nhập khẩu, nâng giá bán gồm cả phần thuế GTGT phải nộp làm tăng mặt bằng giá phân bón, dẫn đến tăng giá thành sản xuất nông nghiệp.
Tuy nhiên, UBTVQH cho hay, tỷ trọng phân bón nhập khẩu hiện chỉ chiếm 27% thị phần trong nước nên giá bán của phân bón nhập khẩu cũng phải điều chỉnh theo mặt bằng của thị trường khi phân bón sản xuất trong nước có xu thế và dư địa giảm giá, do được khấu trừ hoặc hoàn thuế GTGT đầu vào nên sẽ cắt giảm được chi phí, hạ giá thành sản xuất.
Ngoài ra, mặt bằng giá còn đặt trong xu thế giảm giá chung của thị trường phân bón thế giới sau khi hết dịch Covid-19. Đồng thời, phân bón hiện là mặt hàng được nhà nước bình ổn giá, vì vậy các cơ quan quản lý chức năng có thể sử dụng các biện pháp quản lý thị trường, xử lý nghiêm các trường hợp doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước lợi dụng chính sách mới ban hành, cấu kết với tư thương để có các hành vi trục lợi, gây biến động lớn về giá trên thị trường, làm ảnh hưởng đến khu vực nông nghiệp.
Đối với nội dung đại biểu đề cập về thuế GTGT với hàng giá trị nhỏ, theo Phó Thủ tướng, việc này thực hiện theo cam kết quốc tế tại công ước Kyoto mà Việt Nam tham gia và sau đó đã được Chính phủ cụ thể hóa tại Quyết định 78 năm 2010. Hiện nay, nhiều quốc gia khác như EU, Anh, Singapore… cũng đã bỏ quy định không áp thuế với hàng hóa giá trị thấp. Tới đây, cùng với việc quy định về việc thu thuế với hàng giá trị nhỏ tại Luật này, Chính phủ cũng sẽ bãi bỏ Quyết định 78. |