Không ưu đãi thuế với công ty con, công ty liên kết của doanh nghiệp lớn

Chiều 4/6, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi).

Tránh việc chia, tách doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi thuế

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Luật, có ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, quy định về thuế suất ưu đãi (15% - 17%) không áp dụng đối với các doanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết là chưa phù hợp. Theo ý kiến khác, cách tiếp cận dựa trên doanh thu là chưa phù hợp với tình hình thực tế của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp và các doanh nghiệp công nghệ cao.

Phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội chiều 4/6.

Giải trình, Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ, dự thảo Luật quy định ưu đãi không áp dụng với doanh nghiệp là công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết với doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện áp dụng thuế suất ưu đãi. Quy định này nhằm bảo đảm tính chặt chẽ, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách, chia, tách doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi thuế.

"Các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong trường hợp có quan hệ liên kết với doanh nghiệp lớn thì về bản chất không phải là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông thường", theo cơ quan thẩm tra.

Ngoài ra, hiện Nghị quyết 198/NQ-QH15 đã quy định các ưu đãi, hỗ trợ riêng (với mức ưu đãi cao hơn) cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp công nghệ cao.

Dự thảo Luật quy định việc áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu là để phù hợp với thực tiễn, tạo thuận lợi cho quá trình thực hiện và về cơ bản, không mâu thuẫn với quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do đó, xin Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc áp dụng ưu đãi trong trường hợp doanh nghiệp được hưởng nhiều mức ưu đãi khác nhau đối với cùng một khoản thu nhập thì được lựa chọn mức ưu đãi thuế có lợi nhất. Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định thu hồi ưu đãi nếu phát hiện doanh nghiệp không còn đáp ứng điều kiện.

Tiếp thu ý kiến này, cơ quan thẩm tra đề xuất bổ sung quy định “trong cùng một thời gian, nếu doanh nghiệp được hưởng nhiều mức ưu đãi thuế khác nhau đối với cùng một khoản thu nhập thì doanh nghiệp được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi thuế có lợi nhất” và “trường hợp doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện ưu đãi thuế thì cơ quan có thẩm quyền thực hiện thu hồi ưu đãi thuế và xử phạt vi phạm theo quy định của pháp luật”. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết để có căn cứ pháp lý cho thực hiện.

Đề nghị miễn thuế cho khoản tài trợ phát triển công nghệ từ doanh nghiệp liên kết

Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn đề nghị cần cân nhắc quy định nêu trên do Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định thực hiện tự khai, tự tính, tự nộp. Do đó, Luật chỉ đưa nguyên tắc nếu không đáp ứng điều kiện ưu đãi thì không được hưởng ưu đãi. Trong quá trình thực hiện, trường hợp doanh nghiệp khai chưa đúng sẽ được điều chỉnh, nếu cơ quan thuế hoặc các cơ quan có liên quan thanh tra, kiểm tra mới thu hồi khoản ưu đãi.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn phát biểu tại phiên họp

Đối với quy định về không miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản tài trợ cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết, Thứ trưởng cho hay Chính phủ đã có văn bản đề nghị cho phép miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các khoản tài trợ nhận được để sử dụng cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà không phân biệt có mối quan hệ liên kết hay không.

Đề xuất nêu trên nhằm thực hiện các mục tiêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội, về khuyến khích các tổ chức, cá nhân tài trợ cho mục đích phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Việc miễn quy định miễn thuế đối với khoản tài trợ này còn nhằm tạo nguồn cho doanh nghiệp nhận tài trợ có đủ nguồn lực để thực hiện nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Hơn nữa, Chính phủ đã quy định cụ thể về việc sử dụng khoản tài trợ cho mục đích nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đảm bảo các khoản chi tài trợ đúng nội dung, đúng mục đích. Trường hợp khoản tài trợ nhận được mà doanh nghiệp sử dụng không đúng mục đích cho hoạt động cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số thì bị truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp và xử phạt theo quy định pháp luật.

Trao đổi về nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, chỉnh lý lại dự thảo Luật trên cơ sở ý kiến của Chính phủ.

Sau khi các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đóng góp ý kiến và đại diện cơ quan soạn thảo giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận phiên họp cho biết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất việc giải trình như đề xuất của cơ quan thẩm tra về chi phí thực tế cho hoạt động nghiên cứu phát triển; thuế suất ưu đãi 15% - 17 % không áp dụng với doanh nghiệp, công ty con hoặc công ty có quan hệ liên kết và các quy định áp dụng thuế suất ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng cơ bản thống nhất với định hướng giải trình, tiếp tục chỉnh lý đối với một số nội dung liên quan về quy định thuế thu nhập, thuế thu nhập được miễn thuế, xác định thu nhập tính thuế doanh thu, các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, phương pháp tính thuế, trích lập quỹ phát triển khoa học công nghệ của doanh nghiệp thể hiện trong dự thảo luật.

Đối với vấn đề về ưu đãi thuế, Phó Chủ tịch Quốc hội đồng ý sẽ chờ để xử lý theo văn bản chính thức của Chính phủ. Bộ Tài chính là cơ quan chịu trách nhiệm thống nhất với cơ quan thẩm tra về định hướng tiếp thu, chỉnh lý đối với nguyên tắc áp dụng thuế ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, quy định thu hồi ưu đãi, Phó Chủ tịch Quốc hội nhắc lại nguyên tắc.

Riêng về quy định thu hồi ưu đãi, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý về vấn đề đại diện cơ quan soạn thảo đã trình bày để điều chỉnh phù hợp với quy định của Luật Quản lý thuế và Luật này.