Nguy cơ đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng ngành tôm do ảnh hưởng dịch Covid-19

Sản xuất, chế biến, xuất khẩu tôm gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh Covid-19. Ảnh: Khánh Linh

Ngày 1/9, Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - NN&PTNT) đã phối hợp với Hội Nghề cá Việt Nam tổ chức diễn đàn trực tuyến “Tôm Việt 2021- Giải pháp tháo gỡ ngành tôm trong điều kiện dịch bệnh Covid-19”.

Giá tôm giảm sâu, thiếu hụt nguyên liệu nghiêm trọng

Tại diễn đàn, các tỉnh như Bạc Liêu, Sóc Trăng và Cà Mau…đều cho biết, giá bán tôm thương phẩm ngày càng sụt giảm, hiện nay giảm từ 10.000 - 20.000 đồng/kg, có địa phương cao hơn. Ví dụ, ở tỉnh Cà Mau giá tôm các loại đang giảm từ 8.000 - 23.000 đồng/kg. Các size tôm thẻ chân trắng cũng giảm sâu.

Không những vậy, khi các tỉnh thành phía Nam cùng thực hiện giãn cách xã hội, việc lưu thông hàng hóa, mua bán con giống, thu hoạch tôm gặp rất nhiều khó khăn. Các nhà máy cũng đã phải giảm công suất chế biến 60-70%, thiếu hụt công nhân, chi phí tăng cao. Tình hình đi lại khó khăn giữa các tỉnh thành khiến hoạt động thả nuôi tôm vụ mới có xu hướng trầm lắng. Dự báo các tháng cuối năm sẽ khan hiếm tôm nguyên liệu.

Cũng theo số liệu thống kê từ Tổng cục Thủy sản, cả nước có 2.063 cơ sở sản xuất, ương dưỡng tôm. Sản lượng ước đạt 106,6 tỷ con. Từ đầu tháng 7, các cơ sở chủ động giảm sản lượng từ 30 - 40%, đến 15/8 các cơ sở giảm sản lượng 50%, thậm chí tạm dừng hoạt động. Hiện các doanh nghiệp không giảm giá bán tôm giống, thay vào đó hỗ trợ tôm giống từ 50 - 100%...

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Văn Quang - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú cho biết, nếu nhà máy không sản xuất được sẽ không thu mua tôm. Việc vận chuyển tôm về nhà máy cũng rất khó khăn. Tiêu thụ khó, bà con sẽ không thả tôm nuôi cho vụ sau. Từ tháng 10-12 là thời điểm có nhu cầu tôm cao trên thị trường, khi hết giãn cách xã hội thì sẽ thiếu hụt nguyên liệu nghiêm trọng.

Với những khó khăn đó, các đại biểu nhận định, nguy cơ đổ gãy chuỗi sản xuất và cung ứng ngành tôm đang hiển hiện.

Đảm bảo lưu thông hàng hóa thuận tiện

Thông tin thêm về thị trường xuất khẩu, theo ông Lê Văn Quang, khách hàng muốn ký hợp đồng rất nhiều nhưng doanh nghiệp không dám ký, chỉ dám ký khoảng 50-70% công suất nhà máy. Doanh nghiệp không lo không bán được hàng, chỉ lo không chế biến được. Nhu cầu thị trường đang tăng, đặc biệt thị trường Mỹ có nhu cầu tôm cỡ lớn rất mạnh. Vì vậy, ông Lê Văn Quang cũng khuyến cáo, bà con cần nuôi để thu hoạch chậm nhất trong tháng 11, kịp chế biến bán cho thị trường châu Âu cuối năm. Thời gian chế biến 3 kg tôm lớn bằng 1kg tôm nhỏ. Do đó, bà con nên giảm mật độ nuôi, nuôi tôm cỡ lớn.

Để tránh nguy cơ đổ gãy chuỗi sản xuất và cung ứng ngành tôm, ông Lê Văn Quang kiến nghị các tỉnh cần có giải pháp giãn cách nhưng lưu thông hàng hóa thuận tiện để nhà máy thu mua thông suốt. Khi nhà máy thu mua tốt thì bà con sẽ thả nuôi. Doanh nghiệp sẽ cùng các doanh nghiệp sản xuất tôm giống có chính sách giảm giá tôm giống để hỗ trợ bà con nuôi thành công.

Trước những khó khăn ở nhiều địa phương, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cà Mau Châu Công Bằng kiến nghị, nên có đầu mối xử lý thông tin. Ngành Nông nghiệp 13 tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long đã có đầu mối kết nối để tháo gỡ khó khăn nhưng không giải quyết được nhiều vì liên quan nhiều ngành khác mà cần nâng cấp mối kết nối thành cấp tỉnh. Tổng cục Thủy sản nên tham mưu Bộ NN&PTNT có văn bản với địa phương có biện pháp phòng chóng dịch, mà vẫn thoáng trong sản xuất...

Theo ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, thời gian tới Tổng cục Thủy sản và Bộ NN&PTNT cần tổng kết lại việc giãn cách để có ứng phó chuyên nghiệp, đầy đủ hơn, từ đó có giải pháp hợp lý hơn cho sản xuất trong thời gian tới.

“Các giải pháp như “3 tại chỗ”, “1 cung đường 2 điểm đến”… nên để doanh nghiệp lựa chọn theo tình hình địa phương, điều kiện mới. Không nên để theo hình thức bắt buộc, khiến khó khăn trong hoạt động chung, doanh nghiệp không chủ động, cũng không nâng cao được tinh thần trách nhiệm chống dịch…” – ông Trương Đình Hòe gợi ý.

Ở góc độ cơ quan quản lý, Tổng cục Thủy sản cho hay, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, các địa phương cần tạo điều kiện thuận lợi, đẩy mạnh tổ chức thu mua tôm cho người nuôi đến giai đoạn thu hoạch. Đồng thời kêu gọi các thương lái, nhà máy chế biến thủy sản chung tay ủng hộ, tiếp tục thu mua sản phẩm thủy sản cho người dân trong giai đoạn hiện nay, không được nhân cơ hội ép giá gây thiệt hại cho người nuôi…

Ngân hàng và các tổ chức tài chính... cần tham gia hỗ trợ cùng nhà máy chế biến thu mua tôm nguyên liệu cho người nuôi, tạo điều kiện cho tái sản xuất. Song song đó, các địa phương tăng cường các biện pháp tuyên truyền, tiếp tục duy trì sản xuất nuôi tôm nước lợ tránh xảy ra tình trạng thiếu tôm nguyên liệu phục vụ chế biến, xuất khẩu vào các tháng cuối năm 2021 và năm 2022./.

(Bài tuyên truyền thực hiện theo Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ)