Quyết tâm hoàn thành mục tiêu giải ngân đạt 100% kế hoạch

Có tích cực nhưng chưa đạt kỳ vọng

Theo Bộ Tài chính, tính đến ngày 31/7/2025, lũy kế giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) đạt 358.188,8 tỷ đồng, tương đương 32,84% kế hoạch năm. Ước đến hết tháng 8, con số này tăng lên 434.006,5 tỷ đồng, đạt 39,79% kế hoạch. Mức tăng này cho thấy nỗ lực rõ rệt của các bộ, ngành và địa phương trong bối cảnh có nhiều thay đổi về thể chế và bộ máy hành chính, đặc biệt là chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Tính đến cuối tháng 8/2025, tỷ lệ giải ngân vẫn còn thấp so với yêu cầu. Ảnh minh họa: H.T

Trong cơ cấu giải ngân, vốn kế hoạch năm 2025, ước đến hết tháng 8 đạt 409.174,5 tỷ đồng (tương đương 39,9% kế hoạch), tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách địa phương (NSĐP) đạt 58,3%, cao hơn đáng kể so với mức 40% của năm trước. Tuy nhiên, vốn ngân sách trung ương (NSTW) mới chỉ đạt 32,2% kế hoạch. Riêng nguồn vốn nước ngoài giải ngân chậm, mới đạt khoảng 14,8%.

Điều này cho thấy trong khi một số địa phương triển khai tốt công tác giải ngân, thì nhiều bộ ngành và tỉnh thành vẫn chưa bắt kịp tiến độ. Cụ thể, có 7/42 bộ ngành và 19/34 địa phương giải ngân vượt mức bình quân chung; ngược lại, có đến 35/42 bộ ngành và 15/34 địa phương giải ngân dưới mức bình quân.

Một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân là quá trình chuyển đổi sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính, phân cấp thẩm quyền và cơ cấu tổ chức mới tại các xã, huyện gây ra không ít lúng túng.

Nhiều xã chưa hoàn thiện bộ máy, thiếu cán bộ chuyên môn, đặc biệt là kế toán đủ điều kiện mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước. Việc thiếu nhân sự có kinh nghiệm trong quản lý dự án, giải phóng mặt bằng cũng ảnh hưởng đến tiến độ.

Bên cạnh đó, việc Thủ tướng Chính phủ mới giao bổ sung vốn từ nguồn tăng thu NSTW năm 2024 với khối lượng lớn khiến nhiều đơn vị chưa kịp phân bổ chi tiết và hoàn thiện thủ tục đầu tư, ảnh hưởng đến kế hoạch giải ngân. Tính đến cuối tháng 8/2025, còn hơn 31.764 tỷ đồng vốn bổ sung chưa phân bổ, tương đương hơn 7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Ngoài ra, việc sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính cũng khiến nhiều dự án phải rà soát lại sự cần thiết đầu tư, điều chỉnh quy mô, hoặc dừng hẳn để tránh lãng phí. Nhiều địa phương đã đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn do không còn khả năng giải ngân.

Nhiều vướng mắc lớn cần kịp thời tháo gỡ

Mặc dù Chính phủ đã có nhiều sửa đổi về thể chế đầu tư công, nhưng thực tế vẫn còn một số vướng mắc lớn.

Cụ thể, về cơ chế pháp lý, một số quy định pháp luật còn chồng chéo, chưa thống nhất giữa Luật Đầu tư công, Luật Đất đai và các văn bản dưới luật. Việc chưa ban hành Nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư công sửa đổi theo Luật số 90/2025/QH15 khiến việc điều chuyển vốn giữa các dự án gặp khó khăn.

Nhằm thúc đẩy giải ngân đạt mục tiêu 100% kế hoạch vốn đầu tư công trong năm 2025, Bộ Tài chính đã đề xuất hàng loạt giải pháp thiết thực và mang tính cấp bách. Ảnh minh họa.

Giải phóng mặt bằng vẫn là điểm nghẽn lớn. Việc xác định giá đất, nguồn gốc sử dụng đất phức tạp, cùng với thiếu đồng thuận của người dân khiến việc bàn giao mặt bằng chậm. Nhiều địa phương sau khi sáp nhập vẫn chưa thống nhất bảng giá đất.

Hơn nữa, giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là đất và cát đắp tăng cao, trong khi nguồn cung hạn chế. Thêm vào đó, mưa lớn và lũ lụt tại nhiều khu vực khiến các công trình phải tạm dừng thi công, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ.

Nhiều dự án vay vốn ODA chậm ký kết hợp đồng, chưa hoàn thành thủ tục đầu tư, đang trong quá trình điều chỉnh thời gian thực hiện, hoặc gặp khó khăn trong giải phóng mặt bằng. Các gói thầu quốc tế cũng gặp vướng mắc về pháp lý và quy trình đấu thầu kéo dài.

Kiến nghị và giải pháp trọng tâm từ Bộ Tài chính

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% trong năm 2025, việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công là nhiệm vụ then chốt. Đầu tư công không chỉ là động lực ngắn hạn giúp phục hồi kinh tế, mà còn là đòn bẩy trung và dài hạn giúp hoàn thiện hạ tầng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo đó, nhằm thúc đẩy giải ngân đạt mục tiêu 100% kế hoạch vốn đầu tư công trong năm 2025, Bộ Tài chính đã đề xuất hàng loạt giải pháp thiết thực và mang tính cấp bách.

Đầu tiên là hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo Bộ Tài chính, các địa phương cần nhanh chóng kiện toàn bộ máy, đảm bảo đủ nhân sự có năng lực, đặc biệt tại cấp xã.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đề xuất Bộ Nội vụ và Bộ Xây dựng sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về tổ chức đơn vị sự nghiệp và thẩm quyền chủ đầu tư cấp xã.

Về phân bổ đầy đủ và kịp thời vốn đầu tư công, Bộ Tài chính kiến nghị, toàn bộ kế hoạch vốn chưa phân bổ (bao gồm vốn đầu năm và vốn bổ sung) phải hoàn thành chậm nhất vào 30/9/2025. Các chủ đầu tư cần xây dựng lộ trình giải ngân theo từng quý và cập nhật tiến độ thường xuyên để xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành tiếp tục tổng hợp các vướng mắc về cơ chế, chính sách để đề xuất Chính phủ tháo gỡ, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến Luật Đầu tư công, Luật PPP và Luật Đất đai.

Đối với công tác giải phóng mặt bằng và quy hoạch, Bộ Tài chính đề xuất các bộ, ngành, địa phương cần huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong công tác giải phóng mặt bằng, bố trí nhân sự có kinh nghiệm về đất đai, quy hoạch tại các xã. Đồng thời, đẩy nhanh lập và phê duyệt quy hoạch, tránh tình trạng dự án chờ quy hoạch kéo dài.

Ngoài ra, các địa phương cần khẩn trương giải ngân vốn cho các dự án trọng điểm như cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng, vành đai 4 Hà Nội, vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh, sân bay Long Thành… Đồng thời, sớm hoàn thiện thủ tục đầu tư, đấu thầu các dự án mới được giao vốn từ nguồn tăng thu NSTW.

Đối với các dự án ODA, chủ đầu tư cần hoàn thiện nhanh các thủ tục, đảm bảo ký kết và triển khai đúng tiến độ. Đồng thời, phối hợp với Bộ Tài chính để kịp thời làm việc với nhà tài trợ trong trường hợp phát sinh khó khăn.

Đặc biệt, theo Bộ Tài chính, để có nguồn lực thực hiện các dự án đầu tư công, các địa phương cần tăng cường thu ngân sách địa phương, nhất là từ quỹ đất. Trường hợp hụt thu, cần kịp thời báo cáo để đề xuất bổ sung nguồn vốn…/.