Cà phê Việt phải thay đổi cách sản xuất truyền thống để vào châu Âu

Nhiều doanh nghiệp đang đầu tư công nghệ sản xuất cà phê hoà tan giá trị cao. Ảnh: TL

Châu Âu là thị trường tiêu thụ cà phê Việt Nam lớn nhất

Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho thấy, 5 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu cà phê của Việt Nam ước đạt 882 nghìn tấn, trị giá 2,02 tỷ USD, giảm 2,2% về lượng, nhưng là mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao hơn cùng kỳ năm trước, tăng 0,2%.

Thực tế, cà phê là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và được xuất khẩu chủ yếu sang thị trường châu Âu (EU), Mỹ, Đông Nam Á. Trong đó, EU hiện là thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất trên thế giới, đồng thời cũng là thị trường tiêu thụ cà phê Việt Nam lớn nhất, chiếm hơn 16% thị phần.

Lượng cà phê xuất khẩu tăng mạnh trong thời gian qua tại các thị trường nói chung và thị trường EU nói riêng, do các doanh nghiệp cà phê đã tập trung cải cách, thay đổi, số hóa, sản xuất đa dạng các mặt hàng cũng như sản xuất nhiều sản phẩm tinh hơn, có chiều sâu hơn và có sự phát triển theo hướng bền vững.

Đặc biệt, với cam kết gỡ bỏ hàng rào thuế quan nhờ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (Hiệp định EVFTA), cơ hội mở rộng thị trường cà phê Việt Nam tại EU là rất tiềm năng khi có 93% dòng thuế về 0%. Trong đó, sản phẩm được hưởng lợi nhất chính là cà phê chế biến. Ngoài ra, EU đã cam kết bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam liên quan tới cà phê.

Ngoài ra, nhu cầu tìm kiếm cà phê ngon và chất lượng cao ở khắp EU sẽ góp phần thúc đẩy sản phẩm cà phê của Việt Nam gia tăng thị phần và giá trị tại thị trường này. Ví dụ, tại Hà Lan, 80% người tiêu dùng chọn Arabica, còn lại 20% là Robusta.

Dòng cà phê hạt Colombia; hương vị việt quất, socola, hạt phỉ và mận là loại và hương vị cà phê được ưa chuộng nhất tại Hà Lan với doanh thu cao nhất trong dòng cà phê nguyên hạt, đóng trong túi 500g giá khoảng 11 - 15 Eur, tương đương từ 300 - 400 nghìn đồng. Tương tự, Pháp được coi là thị trường tiềm năng đối với các nhà xuất khẩu cà phê, đặc biệt là phân khúc cà phê cao cấp. Dự tính, thị trường cà phê cao cấp có thể tăng từ 2% trong số 300.000 tấn bán ở Pháp mỗi năm lên 10% thị phần vào năm 2025...

Cần đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường

Mặc dù có nhu cầu cao về cà phê, song EU cũng ngày càng đòi hỏi cao hơn, khó hơn về chất lượng. Đặc biệt, để thực hiện Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030, trong tháng 12/2022, EU đã đạt được thoả thuận cấm nhập khẩu một số sản phẩm trong trường hợp chúng được coi là góp phần thúc đẩy nạn phá rừng, trong đó có sản phẩm cà phê.

Như vậy, theo quy định mới nhất của EU, những sản phẩm cà phê xuất xứ từ vùng rừng bị tàn phá, suy thoái sau ngày 30/12/2020 sẽ không được xuất khẩu vào thị trường này và EU yêu cầu các công ty bán cà phê ở EU thu thập tọa độ định vị của trang trại sản xuất cà phê.

Bên cạnh đó, để đáp ứng quy định mới của EU, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển nhận định, việc tích hợp công nghệ kỹ thuật số là rất quan trọng. Các công ty có thể kết hợp dữ liệu này với các công cụ giám sát vệ tinh. Những công cụ này kiểm tra xem các công ty có đáp ứng các yêu cầu của quy định hay không và xác định các khu vực tiềm ẩn có nguy cơ suy thoái đất và mất rừng. Đề xuất này cũng yêu cầu dán nhãn các quốc gia trồng cà phê là có rủi ro thấp hoặc rủi ro cao.

Ông Như Nguyễn - Giám đốc Công ty VIEC (Hà Lan), đại diện xúc tiến thương mại trực tiếp giữa Việt Nam và Hà Lan cho biết, nếu chúng ta muốn có thị phần trong thị trường 3,5 tỷ Eur cà phê nhập khẩu mỗi năm thì rất cần có những chuyển dịch tích cực. Trước hết, phải tăng diện tích trồng cà phê sạch. Để vào được thị trường châu Âu, các doanh nghiệp đều phải thay đổi cách sản xuất truyền thống, lạc hậu không những năng suất thấp mà còn tác động xấu lên môi trường.../.