Sáng 26/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho Ngân hàng Hợp tác xã (NHHTX) từ nguồn ngân sách nhà nước.
Vốn điều lệ của Ngân hàng Hợp tác xã thấp nhất trong hệ thống
Theo tờ trình của Chính phủ, tính đến hết ngày 31/12/2024, vốn điều lệ của NHHTX chỉ có 3.029 tỷ đồng (vốn hỗ trợ của nhà nước chiếm 99,34%), xấp xỉ mức vốn pháp định (mức vốn pháp định là 3.000 tỷ đồng), thấp nhất trong hệ thống ngân hàng, chưa bằng 1/15 vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước, chỉ bằng 38,5% vốn điều lệ và 1,5% tổng tài sản của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trình bày tại phiên họp |
Là đơn vị đầu mối hệ thống (1.200 Quỹ tín dụng nhân dân), NHHTX không chỉ đảm bảo các tỷ lệ an toàn cho bản thân, mà còn phải đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống quỹ tín dụng nhân dân. Tuy vậy, hiện tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) của NHHTX còn thấp so với bình quân chung của ngành ngân hàng, thấp hơn rất nhiều so với nhu cầu vốn cần có để thực hiện các mục tiêu, chức trách, nhiệm vụ được Nhà nước giao.
Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, để đảm bảo mục tiêu CAR đạt 13,5% vào năm 2026 thì mức vốn tự có tại thời điểm 31/12/2026 là 9.419 tỷ đồng (tương ứng với quy mô tài sản có rủi ro dự kiến là 69.768 tỷ đồng).
Tuy nhiên, mức vốn tự có của NHHTX tại ngày 31/12/2026 (trong trường hợp không được tăng vốn điều lệ) là 4.416 tỷ đồng. Theo đó, NHHTX xác định số vốn tự có thiếu hụt là 5.000 tỷ đồng. NHHTX đề xuất được Nhà nước hỗ trợ vốn từ ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ nhằm bù đắp số vốn tự có thiếu hụt nêu trên.
Do đó, Chính phủ đề nghị Quốc hội phê duyệt chủ trương hỗ trợ 5.000 tỷ đồng vốn nhà nước (từ nguồn chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương) để tăng vốn điều lệ nhằm nâng cao năng lực tài chính cho NHHTX và đưa vào Nghị quyết chung kỳ họp của Quốc hội.
Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX là cần thiết, nhằm hiện thực hóa các chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tập thể, đồng thời phù hợp với các nghị quyết của Quốc hội. Chính sách này giúp NHHTX duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, thực hiện vai trò điều hòa vốn và đảm bảo an toàn hoạt động cho hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.
Căn cứ các quy định hiện hành, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, việc xem xét hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX là có cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, tờ trình của Chính phủ còn chưa làm rõ về các giải pháp khác để tăng vốn điều lệ cho NHHTX theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024; kế hoạch sử dụng nguồn vốn điều lệ (khi được tăng thêm), lộ trình tăng vốn (giải ngân), bảo đảm mục tiêu sử dụng chặt chẽ, hiệu quả, an toàn; không bố trí vốn chỉ để đủ điều kiện về CAR mà phải bảo đảm vốn được hấp thụ vào trong thực tế sử dụng.
Không thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội
Mặt khác, theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2024, mức vốn đề xuất nêu trên không thuộc mức dự án quan trọng quốc gia, do đó, không thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội. Căn cứ các quy định hiện hành về trình tự, thủ tục thực hiện hỗ trợ vốn nhà nước cho NHHTX, cơ quan thẩm tra cho rằng nội dung này thuộc thẩm quyền quy định của Chính phủ.
Hơn nữa, tại tờ trình, Chính phủ chưa xác định rõ khả năng cân đối, bố trí vốn để tăng vốn điều lệ cho NHHTX, mà chỉ mới đề nghị Quốc hội phê duyệt chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX với số tiền là 5.000 tỷ đồng từ nguồn chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương.
Bộ Tài chính cho biết, việc tổng hợp, bố trí dự toán ngân sách nhà nước hàng năm đối với nhiệm vụ này có thể thực hiện sớm nhất là dự toán năm 2025. Tuy nhiên, Quốc hội đã thông qua dự toán ngân sách nhà nước năm 2025 tại Kỳ họp thứ 8 cuối năm 2024.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. |
Do đó, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính kiến nghị UBTVQH xem xét giao Chính phủ. Căn cứ các quy định pháp luật có liên quan, trên cơ sở xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối, Chính phủ xem xét, quyết định việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX.
Phát biểu kết luật, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, việc tăng vốn điều lệ cho NHHTX là cần thiết, giúp ngân hàng này thực hiện các yêu cầu về an toàn vốn tối thiểu, thực hiện tốt vai trò điều hòa, an toàn vốn cho gần 1.200 Quỹ tín dụng nhân dân.
Tuy nhiên, mức vốn hỗ trợ 5.000 tỷ đồng như đề xuất của Chính phủ không thuộc mức dự án quan trọng quốc gia, nên không thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương của Quốc hội, mà thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Vì vậy, Phó Chủ tịch đề nghị, trên cơ sở xác định rõ nguồn, cân đối vốn, Chính phủ xem xét tăng vốn điều lệ cho ngân hàng này./.
