Đánh giá tác động tài chính khi mở rộng quyền lợi bảo hiểm y tế

Thêm nhiều quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm y tế

Theo tờ trình xây dựng Luật Bảo hiểm y tế (BHYT - sửa đổi) của Bộ Y tế trình Chính phủ mới nhất, hiện nay một số dịch vụ y tế thuộc phạm vi khám chữa bệnh (KCB) chưa được quy định trong phạm vi hưởng BHYT như: quản lý sức khỏe, khám, chẩn đoán đánh giá nguy cơ, tình trạng sức khỏe và điều trị sớm một số bệnh, khám sức khỏe định kỳ, điều trị tật khúc xạ, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, vật tư y tế hỗ trợ trong phục hồi chức năng, dinh dưỡng điều trị.

Do đó, dự thảo luật đã đề xuất mở rộng một số quyền lợi và phạm vi chi trả cho người tham gia BHYT, như: bổ sung và điều chỉnh tăng mức hưởng BHYT của đối tượng cựu sĩ quan công an nhân dân nghỉ hưu (từ 95% lên 100%); mở rộng phạm vi chi trả BHYT đối với chế phẩm dinh dưỡng đặc biệt, tế bào gốc; chi phí điều trị lác, cận thị và tật khúc xạ của mắt đối với trường hợp từ trên 6 tuổi đến dưới 18 tuổi (sửa Khoản 7 Điều 23); chi phí chi trả cho chân, tay giả; máy trợ thính (sửa Khoản 8 Điều 23) từ Quỹ BHYT lên 100% theo mức hưởng tại Khoản 14 dự thảo Luật BHYT (sửa đổi).

Theo dự thảo, hoạt động khám sức khỏe cũng thuộc phạm vi chi trả các Quỹ Bảo hiểm y tế. Ảnh: Vũ Luyện

Dự thảo luật cũng đưa ra quy định mở tại Khoản 2 Điều 21: “Bộ trưởng Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm quy định nguyên tắc, tiêu chí, tỷ lệ, điều kiện, mức thanh toán đối với thuốc, hóa chất, vật tư y tế, thiết bị y tế, dịch vụ kỹ thuật y tế, máu, khí y tế, chế phẩm dinh dưỡng đặc biệt để điều trị bệnh thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia BHYT, quy định theo lộ trình khi đủ điều kiện việc khám bệnh để đánh giá nguy cơ và điều trị ngăn ngừa sự xuất hiện, tiến triển của một số bệnh phù hợp với khả năng cân đối của Quỹ BHYT, bảo đảm hiệu quả”.

Bộ trưởng Bộ Y tế sẽ thực hiện lộ trình ưu tiên theo khả năng cân đối quỹ, việc khám bệnh, để đánh giá nguy cơ và điều trị ngăn ngừa sự xuất hiện của các bệnh lý được ưu tiên mở rộng chi trả bao gồm: ung thư cổ tử cung, ung thư vú, tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm gan C, B. Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đề nghị bổ sung Điều 22 để điều chỉnh phạm vi mức hưởng BHYT, phù hợp với cấp chuyên môn, kỹ thuật, và giảm tỷ lệ chi trả khi KCB không đúng cấp chuyên môn kỹ thuật.

Đồng thời, bổ sung quy định người bệnh được chẩn đoán xác định đối với một số bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo, bệnh cần phẫu thuật, hoặc sử dụng kỹ thuật cao, được đến KCB tại cơ sở KCB có chuyên khoa thuộc cấp chuyên môn kỹ thuật cao hơn, hoặc một số trường hợp cấp dưới không đủ năng lực chuyên môn, sẽ được Quỹ BHYT thanh toán 100% chi phí KCB theo mức hưởng quy định.

Đánh giá tác động tài chính một cách toàn diện

Mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHYT được đánh giá là điểm đột phá của dự thảo Luật BHYT (sửa đổi) lần này. Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra là quyền lợi mở rộng cần đi đôi với việc đảm bảo nguồn lực cho các chính sách này. Theo đánh giá, tờ trình xây dựng Luật BHYT (sửa đổi) của Bộ Y tế chưa có đánh giá tác động tài chính đến Quỹ BHYT một cách toàn diện, đầy đủ; chưa có số liệu chi tiết về cân đối thu chi quỹ đối với mỗi giải pháp chính sách, đặc biệt là về nội dung mở rộng quyền lợi theo lộ trình dự kiến.

Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, từ năm 2016, Quỹ BHYT bắt đầu mất cân đối thu chi, trong đó năm 2017, tỷ lệ sử dụng quỹ lên tới 111% (bội chi 9.300 tỷ đồng). Đến năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, tình trạng giãn cách xã hội kéo dài, số lượt và số chi KCB đều giảm, nhưng đến năm 2022 số chi KCB BHYT cao hơn số thu tới hơn 3.000 tỷ đồng.

Hết năm 2022, ước tính tổng số tiền lũy kế của quỹ dự phòng còn 55.900 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi quỹ dự phòng được sử dụng để chi trả chi phí KCB (sau khi bỏ tổng mức thanh toán theo Nghị định số 75/2023/NĐ-CP và sau khi BHXH Việt Nam giải quyết các chi phí tồn đọng của giai đoạn trước năm 2021 do vướng mắc liên quan các văn bản hướng dẫn, quy định thanh toán chưa rõ ràng), quỹ dự phòng ước còn khoảng trên 40.000 tỷ đồng…

Theo các chuyên gia, với rất nhiều yếu tố gia tăng chi phí KCB BHYT liên quan đến các đề xuất mở rộng phạm vi quyền lợi KCB BHYT, yêu cầu đặt ra là phải có các giải pháp phù hợp, đảm bảo an toàn nguồn quỹ. Quỹ BHYT hiện nay có đến 40% nguồn thu từ ngân sách. Do đó, việc điều chỉnh mức đóng để tương đồng với mở rộng phạm vi hưởng BHYT là các quyết định chính sách tác động đến ngân sách nhà nước.

Vì vậy, cần đánh giá tác động tài chính đến Quỹ BHYT một cách toàn diện, đầy đủ, có số liệu chi tiết về cân đối thu chi Quỹ BHYT đối với mỗi giải pháp chính sách, đặc biệt là nội dung mở rộng quyền lợi theo lộ trình dự kiến. Việc đánh giá tác động chính sách của dự án Luật BHYT (sửa đổi) phải được thực hiện đồng thời trong mối tương quan đối với các chính sách khác ảnh hưởng đến Quỹ BHYT như: nguồn kết dư thực tế của Quỹ BHYT đến khi Luật BHYT sửa đổi có hiệu lực (dự kiến từ 1/1/2025); lộ trình kết cấu chi phí quản lý và chi phí khấu hao vào giá dịch vụ y tế; khả năng điều chỉnh tăng mức đóng.