Doanh nghiệp nắm bắt cơ hội gia tăng xuất khẩu từ thoả thuận xanh

Cơ hội đan xen thách thức với doanh nghiệp Việt

EU hiện đang là một trong các thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng ngày càng lớn dưới tác động tích cực, lan tỏa của Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA).

Cơ hội đan xen thách thức với doanh nghiệp Việt. Ảnh: minh hoạ

Bước sang năm thứ tư thực hiện thoả thuận xanh, EU đã ban hành nhiều chính sách tác động trực tiếp đến hàng hóa nhập khẩu.

Đáng chú ý là Chiến lược "Từ trang trại đến bàn ăn" (Farm to Fork - F2F) và Kế hoạch hành động Kinh tế tuần hoàn mới (new Circular economy action plan – CEAP), tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất chế biến.

Các chính sách xanh được nhận diện tới thời điểm hiện tại của thoả thuận xanh của EU đang tạo ra những thay đổi lớn đối với xuất khẩu của Việt Nam. Các nhóm sản phẩm như điện tử, công nghệ thông tin, nông sản, thực phẩm (đặc biệt là cà phê, điều, hạt tiêu, cacao, thịt…) và dệt may sẽ chịu tác động mạnh nhất. Các sản phẩm này sẽ phải đáp ứng những yêu cầu ngày càng khắt khe về hiệu quả năng lượng, giảm thiểu chất thải và sử dụng nguyên liệu tái chế.

Ví dụ, các sản phẩm điện tử phải được thiết kế để dễ dàng sửa chữa và tái chế, trong khi nông sản phải được trồng theo phương pháp hữu cơ và không sử dụng hóa chất độc hại. Các loại sản phẩm hóa chất (bao gồm phân bón, pin, ắc quy), các loại sản phẩm vật liệu xây dựng (bao gồm sắt thép, nhôm, xi măng) và bao bì của các loại sản phẩm (nhất là bao bì thực phẩm, hóa chất…) cũng được dự báo sẽ chịu tác động mạnh nhất từ quá trình chuyển đổi xanh ở thị trường EU trong thời gian tới.

Có thể nói, thoả thuận xanh châu Âu đã và đang tạo ra những thay đổi lớn đối với hoạt động thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU phải đối mặt với những yêu cầu ngày càng khắt khe về môi trường. Từ các sản phẩm nông nghiệp đến công nghiệp, tất cả đều phải đáp ứng những tiêu chuẩn bền vững cao nhất. Điều này vừa là thách thức, nhưng cũng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường có yêu cầu cao về chất lượng trên toàn cầu.

Doanh nghiệp thích ứng với thoả thuận xanh châu Âu

Theo các chuyên gia kinh tế trong lĩnh vực thương mại, sau 4 năm thực thi EVFTA đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng vọt từ 35 tỷ Euro vào năm 2019, lên tới hơn 48 tỷ Euro vào năm 2023.

Doanh nghiệp nắm bắt cơ hội để gia tăng xuất khẩu hàng hoá. Ảnh: minh hoạ

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong tháng 7/2024, Việt Nam xuất siêu sang EU ước đạt 20,1 tỷ USD, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm trước. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ EU cũng tăng 8,7% so với cùng kỳ. EU cũng nằm trong Top 6 thị trường xuất khẩu lớn nhất và Top 6 thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam trong 7 tháng của năm 2024.

Mặc dù các yêu cầu xanh của châu Âu đặt ra nhiều thách thức, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và từ sớm, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng.

Theo các chuyên gia kinh tế, EU thường công bố dự thảo chính sách và mở cửa cho ý kiến đóng góp từ rất sớm, giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng. Hơn nữa, lộ trình triển khai các chính sách này thường diễn ra dần dần, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện từng bước. Không chỉ vậy, nhiều tiêu chuẩn xanh chỉ yêu cầu doanh nghiệp thay đổi một số quy trình làm việc hoặc cách thức khai báo thông tin, chứ không nhất thiết đòi hỏi đầu tư quá lớn. Thậm chí, một số tiêu chuẩn mới của EU đã từng là những tiêu chuẩn tự nguyện mà doanh nghiệp đã thực hiện trước đó để đáp ứng yêu cầu của khách hàng.

Mặc dù các chính sách xanh của EU đặt ra thách thức lớn trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, chuyển đổi xanh lại là một cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt Nam. Bằng cách chủ động thích ứng, doanh nghiệp sẽ tiên phong tiếp cận thị trường sản phẩm xanh đầy tiềm năng của EU, nơi nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng hướng tới các sản phẩm bền vững. Hơn nữa, việc tuân thủ các tiêu chuẩn xanh của EU sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng thâm nhập các thị trường khác trên thế giới cũng đang đặt mục tiêu phát triển bền vững.

Không chỉ vậy, chuyển đổi xanh còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh; đồng thời, góp phần quan trọng thúc đẩy tiến trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế Việt Nam.

Theo các chuyên gia, để đáp ứng các tiêu chuẩn cao từ chính sách xanh này của EU, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu Việt Nam trong các ngành có liên quan được khuyến nghị cần theo dõi sát diễn tiến các chính sách xanh ở EU; nhận diện kịp thời, chính xác các tiêu chuẩn xanh cụ thể có liên quan tới sản phẩm của mình; có sự chuẩn bị, đầu tư và hành động từ sớm, từ xa để dần thích ứng và bảo đảm khả năng tuân thủ các yêu cầu bắt buộc khi EU áp dụng chính thức.