Đông Á - Thái Bình Dương: Căng thẳng thương mại gia tăng làm giảm đà tăng trưởng

Rủi ro bao vây các nền kinh tế u ám như chính bìa của báo cáo "Thích ứng với rủi ro". Ảnh: WB

Ngày 10/10, WB họp báo công bố Báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Đông Á - Thái Bình Dương tháng 10/2019 với tiêu đề "Thích ứng với rủi ro".

Nhiều rủi ro “bủa vây”

Theo WB, tăng trưởng tiêu dùng trong khu vực (trừ Trung Quốc) vẫn ổn định mặc dù giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước, nhờ chính sách tài khóa và tiền tệ trợ lực. Trong khi đó, tăng trưởng ở các nền kinh tế nhỏ hơn trong khu vực vẫn đứng vững, do điều kiện đặc thù ở các nền kinh tế này. Chẳng hạn, tăng trưởng các ngành du lịch, bất động sản và khai khoáng vẫn ổn định.

Tuy nhiên, tăng trưởng ở các nền kinh tế đang phát triển Đông Á - Thái Bình Dương dự kiến sẽ giảm. Dự báo tăng trưởng hiện tại thấp hơn so với dự báo hồi tháng 4/2019 của WB cho phần lớn các nền kinh tế trong khu vực. Những rủi ro suy giảm được chỉ ra trong phiên bản tháng 4/2019, bao gồm căng thẳng thương mại kéo dài, sức cầu toàn cầu yếu đi, hoạt động chế tạo, chế biến suy giảm đã và đang trở thành hiện thực và tăng lên.

Báo cáo nêu rõ căng thẳng thương mại tăng lên gây nguy cơ dài hạn cho tăng trưởng trong khu vực. Mặc dù một số nước trước đây hy vọng được hưởng lợi từ sự sắp xếp lại của trật tự thương mại toàn cầu, nhưng sự thiếu linh hoạt trong các chuỗi giá trị toàn cầu là yếu tố hạn chế sự vươn lên của các quốc gia tại khu vực trong ngắn hạn.

Theo ông Andrew Mason - Chuyên gia kinh tế trưởng của WB khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, mặc dù các doanh nghiệp đang tìm cách né tránh thuế quan bằng cách dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc, nhưng các quốc gia đang phát triển ở Đông Á - Thái Bình Dương khó có thể thay thế vai trò của Trung Quốc trong các chuỗi giá trị toàn cầu trong ngắn hạn, do hạ tầng còn hạn chế và quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ.

Báo cáo cảnh báo rằng, những rủi ro theo hướng suy giảm viễn cảnh tăng trưởng của khu vực đã tăng lên. Căng thẳng thương mại kéo dài giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục gây hại cho tăng trưởng đầu tư, vì tình trạng bất định tăng cao. Suy giảm nhanh hơn dự kiến ở Trung Quốc, khu vực đồng Euro và Mỹ và Brexit diễn ra một cách thiếu quy củ, có thể làm suy yếu hơn nữa sức cầu bên ngoài đối với các mặt hàng xuất khẩu của khu vực.

Nợ cao và đang tăng lên ở một số quốc gia cũng gây hạn chế về khả năng sử dụng các chính sách tài khóa và tiền tệ trong việc giảm nhẹ tác động của suy giảm kinh tế. Ngoài ra, bất kỳ thay đổi đột ngột nào về tình hình tài chính toàn cầu cũng dẫn đến chi phí vay nợ tăng cao cho khu vực, làm suy giảm tăng trưởng tín dụng, tiếp tục gây áp lực cho đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế trong khu vực.

Thích ứng thế nào?

Để thích ứng khi rủi ro tăng lên, báo cáo khuyến nghị những quốc gia có đủ dư địa tài khóa nên sử dụng các biện pháp tài khóa và tiền tệ một cách thận trọng để kích cầu nền kinh tế, hỗ trợ tăng trưởng; đồng thời phải đảm bảo bền vững nợ và tài khóa.

Theo WB, trong lúc phải đối mặt với áp lực tăng chi tiêu, điều quan trọng là phải cải thiện chất lượng chi tiêu và đảm bảo bền vững tài khóa. Các quốc đảo Thái Bình Dương đặc biệt cần quản lý và kiểm soát chi tiêu thận trọng trong hạn mức thu trung hạn của họ.

WB đặc biệt lưu ý các quốc gia cần xây dựng chiến lược quản lý nợ tốt là yếu tố quan trọng để chính phủ quản lý nguy cơ rủi ro xuất phát từ danh mục nợ của họ, hỗ trợ chính sách tài khóa và tiền tệ, giảm rủi ro tài chính - vĩ mô. Chiến lược này có thể bao gồm áp dụng các quy định cẩn trọng vĩ mô nhằm xử lý mức nợ cao và đang tăng lên.

Cách tiếp cận của ngân hàng trung ương cũng cần tập trung hơn, triển khai quy định chặt chẽ về phạm vi thanh khoản, an toàn vốn, các hạn mức phù hợp về nợ trên giá trị và nợ trên thu nhập…

Theo ông Andrew Mason, các quốc gia trong khu vực cũng sẽ hưởng lợi nếu tiếp tục định hướng mở cửa thương mại và tăng cường chiều sâu hội nhập thương mại khu vực.

Hiện tại có 2 phương án, bao gồm Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), nhằm tập hợp các quốc gia ASEAN và 6 nước vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương và mở rộng Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) để có sự tham gia của các quốc gia đang phát triển khác ở khu vực.

Các nền tảng thương mại quốc tế đó là cơ hội để nâng cao tăng trưởng năng suất thông qua xử lý những rào cản còn lại về thương mại hàng hóa và dịch vụ, đẩy mạnh hợp tác kinh tế. Hội nhập kinh tế chặt chẽ hơn còn giúp ASEAN hoàn thành mục tiêu trở thành thị trường kinh tế duy nhất - Cộng đồng kinh tế ASEAN vào năm 2025.

Bên cạnh đó, tranh chấp thương mại Mỹ - Trung đang diễn ra trong điều kiện tăng trưởng toàn cầu chững lại cũng đặt ra sự cần thiết cho các quốc gia trong khu vực phải thực hiện cải cách nhằm cải thiện năng suất và đẩy mạnh tăng trưởng. Trong đó bao gồm những cải cách pháp quy nhằm cải thiện môi trường thương mại và đầu tư để thu hút đầu tư và tạo thuận lợi lưu chuyển hàng hóa, công nghệ và kiến thức.

Mai Lâm