Khơi thông thị trường vốn để hấp thụ dòng tiền nội - ngoại

Dòng vốn ngoại đang có cơ hội được khơi thông mạnh mẽ nếu chính sách đi đúng hướng. Ảnh minh họa

Khơi thông tiềm lực dòng vốn

Dòng vốn, cả trong nước và quốc tế, đang là tâm điểm được các chuyên gia, cơ quan quản lý và thị trường quan tâm trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn khơi thông các động lực tăng trưởng dài hạn. Nhìn nhận từ các tổ chức quản lý quỹ, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để thu hút dòng tiền nhờ vào tiềm năng nội tại cùng với kỳ vọng cải thiện hạ tầng thể chế.

Theo ông Nguyễn Phan Dũng - Phó Tổng giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), cả dòng vốn nội và ngoại đều đang có cơ hội được khơi thông mạnh mẽ nếu chính sách đi đúng hướng. Với vốn trong nước, yếu tố trọng yếu không chỉ nằm ở tiềm lực tài chính trong dân, mà còn nằm ở cơ chế khuyến khích đầu tư dài hạn. Trong khi đó, với dòng vốn nước ngoài, động lực lớn nhất hiện nay chính là triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi.

Khi điều này được hiện thực hóa, dòng vốn thụ động từ các quỹ ETF hay các quỹ toàn cầu sẽ bắt đầu chảy mạnh vào thị trường. Dù ở giai đoạn đầu dòng vốn ETF dự kiến chỉ ở mức 1 - 2 tỷ USD, song các quỹ chủ động có thể mang vào thị trường Việt Nam từ 5 - 10 tỷ USD. Tuy nhiên, để tiếp cận được nhóm quỹ này, doanh nghiệp trong nước cần đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn về minh bạch, công bố thông tin bằng tiếng Anh, thực hành ESG…

“Những điều tưởng như kỹ thuật này lại là điều kiện tiên quyết để thị trường chứng khoán Việt Nam bước ra sân chơi toàn cầu một cách vững chắc” - ông Dũng khẳng định.

Đồng quan điểm, bà Trịnh Quỳnh Giao - Tổng Giám đốc PVIAM nhấn mạnh, thêm một yếu tố có tính nền tảng là định mức tín nhiệm quốc gia. Việc nâng hạng thị trường là cần thiết nhưng sẽ chưa đủ nếu không đi cùng với việc nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia lên mức "đầu tư". Khi đó, không chỉ chi phí vốn vay của doanh nghiệp Việt Nam giảm đáng kể mà dòng vốn ngoại cũng sẽ mang tính chất dài hạn hơn.

Cải cách để đón dòng vốn ổn định

Với dòng vốn trong nước, theo bà Trịnh Quỳnh Giao, vấn đề không nằm ở việc thu hút mà là khơi thông. Việt Nam có hơn 7,6 triệu tỷ đồng tiền gửi ngân hàng - một con số thể hiện tiềm năng lớn nếu được huy động đúng cách. Không chỉ tiền gửi, vốn trong dân còn nằm rải rác ở vàng, tài sản số và các hình thức tích trữ khác. Câu hỏi đặt ra là làm sao để những dòng tiền này chảy vào doanh nghiệp, vào thị trường vốn? Câu trả lời, theo bà Giao, là giáo dục tài chính phải đi trước một bước.

Thực tế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cùng các thành viên thị trường đã triển khai một số chương trình giáo dục tài chính, song vẫn mang tính rời rạc. Việc đưa kiến thức tài chính vào giáo dục phổ thông sẽ là đòn bẩy lâu dài và bền vững. Những chương trình đào tạo cho lứa tuổi từ 15 - 19, nơi các em học cách đầu tư vài trăm nghìn đồng từ sớm, đang cho thấy hiệu quả bước đầu.

“Khi thói quen và hiểu biết tài chính được hình thành sớm, dòng vốn trong dân sẽ tự nhiên dịch chuyển vào các quỹ đầu tư chuyên nghiệp - nơi có thể phân bổ vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp có tiềm năng, từ đó hỗ trợ cho sự phát triển dài hạn của nền kinh tế” - bà Giao nhận định.

Một điểm nghẽn khác đang cần tháo gỡ là kênh phân phối sản phẩm đầu tư chưa được tổ chức đầy đủ. Ở nhiều quốc gia, ngân hàng là nơi đầu tiên nhà đầu tư tìm đến để được tư vấn cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ. Nhân viên ngân hàng tại đó đều được cấp chứng chỉ hành nghề và chịu sự quản lý của cơ quan chuyên môn như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Ngược lại, tại Việt Nam, khủng hoảng trái phiếu năm 2022 phần nào phản ánh sự thiếu chuẩn hóa trong khâu tư vấn. Việc nhân viên thiếu kiến thức hoặc không có quy trình kiểm soát nội bộ phù hợp dẫn đến rủi ro cao cho nhà đầu tư cá nhân. Tăng cường giám sát và chuẩn hóa kênh tư vấn là bước đi bắt buộc trong tiến trình củng cố nền móng thị trường tài chính.

Ở bình diện chính sách, ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, các tiêu chí “cứng” để được nâng hạng đã cơ bản đáp ứng. Các yếu tố “mềm” như cảm nhận và trải nghiệm của nhà đầu tư nước ngoài cũng đang được cải thiện thông qua đối thoại thường xuyên và minh bạch hóa quy trình.

Theo ông Hải, nếu Việt Nam được FTSE Russell công nhận nâng hạng vào tháng 9 tới, đó sẽ là kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước khẳng định, đây chỉ là bước đệm cho mục tiêu lớn hơn - một thị trường vốn minh bạch, hiệu quả, đủ hấp dẫn để trở thành bệ đỡ cho phát triển kinh tế.

Niềm tin vào triển vọng này được củng cố thêm khi bà Đặng Nguyệt Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu tại Dragon Capital cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam còn nhiều dư địa để mở rộng. Mục tiêu Chính phủ đặt ra đến năm 2030 là quy mô thị trường cổ phiếu đạt 120% GDP, tức là cần tăng gần gấp đôi quy mô hiện tại. Với quyết tâm chính trị rõ rệt, chuyên gia từ Dragon Capital tin tưởng rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ nâng hạng theo chuẩn FTSE Russell vào tháng 9 năm nay, mà cả mục tiêu nâng hạng theo MSCI trong thời gian tới cũng hoàn toàn khả thi.

Trong bức tranh tổng thể, khi vốn trong dân được khai thông qua giáo dục tài chính và ưu đãi thuế hợp lý, khi tín nhiệm quốc gia được cải thiện và dòng vốn ngoại tìm thấy điểm đến an toàn, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ không chỉ là kênh huy động vốn hiệu quả, mà còn là trụ cột tài chính bền vững cho nền kinh tế trong những năm tới.