Người dân đánh giá cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng và quản trị điện tử

Ngày 2/4, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam công bố báo cáo Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) lần thứ 15, phản ánh cảm nhận, trải nghiệm, ý kiến và kỳ vọng của người dân Việt Nam về hiệu quả thực thi chính sách, pháp luật của Nhà nước, quản trị địa phương và cung ứng dịch vụ công của chính quyền các cấp trong năm 2023.

Nhiều điểm sáng trong kiểm soát tham nhũng khu vực công

Chia sẻ tại sự kiện, TS. Đặng Hoàng Giang, đại diện nhóm nghiên cứu PAPI cho biết, nhìn chung hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công và hiệu quả quản trị điện tử được người dân đánh giá đã có sự cải thiện so với năm 2022, thể hiện qua mức tăng điểm ở chỉ số nội dung này từ 6,71 điểm vào năm 2022 lên 6,77 vào năm 2023.

Đại diện các bên chia sẻ về báo cáo PAPI 2023. Ảnh: Luyện Vũ

Đồng thời, người dân có cảm nhận hiện trạng tham nhũng có xu hướng giảm ở 5/8 hoạt động công vụ đo lường qua PAPI. Đó là: Cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng, người dân phải đưa “lót tay” để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chính quyền địa phương nhận chung chi để doanh nghiệp trốn tránh nghĩa vụ bảo vệ môi trường, phụ huynh phải “bồi dưỡng” giáo viên để con em được quan tâm hơn ở trường tiểu học công lập và người dân phải đưa “lót tay” để được quan tâm hơn khi đi khám chữa bệnh ở bệnh viện công.

Bên cạnh đó, quản trị điện tử cũng ghi nhận những bước phát triển tích cực. Một yếu tố thành công cho quản trị điện tử là số lượng người tiếp cận và sử dụng internet tại nhà tiếp tục tăng lên đáng kể từ 75% năm 2022 lên 80% năm 2023, cao hơn gấp đôi so với tỷ lệ 31% vào năm 2016.

Một kết quả đáng khích lệ là số lượng công dân truy cập và thiết lập hồ sơ người dùng trên Cổng Dịch vụ công quốc gia ngày càng tăng. Năm 2023, khoảng 8,3% số người được hỏi qua khảo sát PAPI 2023 đã truy cập Cổng Dịch vụ công Quốc gia, tăng gần gấp đôi so với tỉ lệ đã ghi nhận từ khảo sát năm 2022.

Tuy nhiên, theo Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi: “Mặc dù chúng ta thấy có những điểm sáng trong năm 2023, đặc biệt trong kiểm soát tham nhũng trong khu vực công và trong thúc đẩy tiềm năng của quản trị điện tử, chúng ta vẫn còn có những mảng màu chưa sáng ở những lĩnh vực khác, đặc biệt trong đánh giá của người dân về mức độ công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương”.

Kết quả khảo sát cho thấy, có tới 23 tỉnh, thành phố có điểm số ở chỉ số nội dung về công khai, minh bạch giảm đáng kể so với năm 2021, đặc biệt là trong công khai, minh bạch thu, chi ngân sách cấp xã. Nếu như từ năm 2018 đến năm 2022, có khoảng 43% đến 46% số người được hỏi trên toàn quốc xác nhận bảng kê khai thu, chi ngân sách cấp xã được niêm yết công khai, thì đến năm 2023, tỷ lệ này giảm xuống còn 39%, mức thấp nhất kể từ năm 2016...

Nghèo đói là vấn đề người dân quan ngại nhất

Kết quả khảo sát PAPI cũng cho thấy, năm 2023, ba vấn đề người dân cho rằng Nhà nước cần tập trung giải quyết trong năm tiếp theo, đó là nghèo đói (chiếm 22,39% tổng số người trả lời), việc làm (12,79%) và tăng trưởng kinh tế (9,2%).

Quang cảnh buổi công bố báo cáo. Ảnh: Luyện Vũ

Chia sẻ về phát hiện này của báo cáo PAPI, bà Deirdre Ní Fhallúin - Đại sứ Ireland tại Việt Nam cho rằng: “Đói nghèo và việc làm vẫn là những vấn đề người dân quan ngại nhất theo kết quả khảo sát PAPI năm 2023. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, cần đảm bảo tất cả mọi người trong xã hội - đặc biệt là người dân tộc thiểu số và người dân nông thôn - được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của Việt Nam, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau”.

So với năm 2022, tỷ lệ người dân quan ngại về việc làm tăng mạnh nhất (+2,7%), tiếp đến là về thu nhập (+1,3%). Những mối quan ngại liên quan tới sinh kế càng trở nên rõ nét kể từ năm 2017 khi phân tích theo nhóm các vấn đề người dân cần Nhà nước tập trung giải quyết.

Xu hướng này còn được phản ánh rõ hơn qua tỷ lệ người trả lời (26%) cho biết, tình hình kinh tế hộ gia đình của họ hiện nay kém hơn so với 5 năm trước nhưng vẫn đạt mức cao nhất từ ​​năm 2011 đến nay (ngoại trừ năm 2021 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19). Người dân cũng có cảm nhận bi quan hơn về tình hình kinh tế của đất nước, với 54,4% số người được hỏi đánh giá nền kinh tế quốc gia là “tốt”, thấp hơn gần 12% so với năm 2022...

Sinh kế cũng là yếu tố nổi bật thúc đẩy di cư nội địa ở Việt Nam. Năm 2023, tỷ lệ người dân cân nhắc di cư tới địa phương khác để có việc làm tốt hơn là 21,8%, chỉ đứng sau tỉ lệ mong muốn di cư vì lý do đoàn tụ gia đình (40,68%).

Lý do thúc đẩy di cư được đề cập nhiều thứ 3 là điều kiện môi trường sống xấu đi. Đây là một kết quả khảo sát quan trọng trong bối cảnh Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nhiều nhất của biến đổi khí hậu. Mối quan ngại về môi trường sống đặc biệt phổ biến trong cư dân khu vực Đồng bằng sông Cửu Long - một điểm nóng về di cư với điểm đến nhiều nhất là TP. Hồ Chí Minh.

Theo UNDP, trong bối cảnh Việt Nam hướng tới thực hiện chuyển đổi năng lượng với nhiều mục tiêu tham vọng và trong nỗ lực giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đối với xã hội, các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương cần quan tâm đến những vấn đề người dân quan ngại liên quan đến môi trường, biến đổi khí hậu và khả năng tiếp cận năng lượng với giá cả hợp lý.