Xếp hạng đại học là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh giáo dục hiện đại

Hội thảo thu hút nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục

Giúp các trường nâng cao vị thế toàn cầu

Tại Hội thảo “Xếp hạng Đại học ở Việt Nam – Lý luận và thực tiễn” do Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh (HUB) tổ chức ngày 19/6/2025, GS. Nguyễn Lộc – Nguyên Viện phó Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho biết, xếp hạng đại học luôn mang đặc điểm “yêu ghét” lẫn lộn, song sức sống của chúng rất mãnh liệt bởi vì bản thân xếp hạng đại học đáp ứng các đặc trưng quan trọng nhất của bối cảnh giáo dục đại học hiện đại là cạnh tranh, minh bạch, công khai và đơn giản.

Theo GS. Nguyễn Lộc, các bảng xếp hạng đang dần thay đổi tiêu chí đánh giá, không chỉ tập trung vào các yếu tố truyền thống như uy tín học thuật, mà còn mở rộng sang các yếu tố như chất lượng nghiên cứu, triển vọng quốc tế, và tác động xã hội.

"Việc tham gia xếp hạng đại học không chỉ là một lựa chọn mà còn là yêu cầu tất yếu nhằm thực hiện Luật Giáo dục đại học. Xếp hạng đại học giúp các trường tại Việt Nam nhận diện được những khoảng cách về chất lượng đào tạo, nghiên cứu và quản trị so với các cơ sở giáo dục trong khu vực và trên thế giới.

Qua đó, các trường có thể xây dựng chiến lược phù hợp nhằm khắc phục điểm yếu, phát huy thế mạnh và nâng cao vị thế của mình trong hệ thống giáo dục toàn cầu", GS. Nguyễn Lộc thông tin thêm.

Còn TS. Nguyễn Quốc Chính – Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá Chất lượng Đào tạo – Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh cho rằng, xu hướng xếp hạng các trường đại học tại Việt Nam đang có sự thay đổi đáng kể, với nhiều trường tăng hạng trong các bảng xếp hạng quốc tế và trong nước, đặc biệt là các trường thuộc top đầu và các trường có thế mạnh về nghiên cứu. Các bảng xếp hạng như QS, THE, ARWU và VNUR đã phản ánh rõ nét xu hướng này, cho thấy sự cạnh tranh ngày càng cao giữa các trường đại học.

Hiện nay, các trường đại học tại Việt Nam đang ngày càng quan tâm đến việc hội nhập quốc tế, thể hiện qua việc tham gia các bảng xếp hạng quốc tế và tăng cường hợp tác với các trường đại học trên thế giới. Các trường như Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Duy Tân, Đại học Bách Khoa Hà Nội,… đã có những bước tiến đáng kể trong các bảng xếp hạng, đặc biệt là về chất lượng nghiên cứu.

Cơ sở giáo dục đại học có quyền chủ động lựa chọn và tham gia các bảng xếp hạng có uy tín trong nước và quốc tế. Các tổ chức pháp nhân phi thương mại của Việt Nam có thể thực hiện xếp hạng cơ sở giáo dục đại học, với yêu cầu đảm bảo tính trung thực, khách quan, minh bạch, đồng thời có trách nhiệm công khai và giải trình về phương pháp, tiêu chí cũng như kết quả xếp hạng.

Mặc dù một số trường có thứ hạng cao trong xếp hạng đại học, nhưng chất lượng giáo dục đại học Việt Nam nói chung vẫn còn nhiều thách thức.

Cơ hội đi kèm nhiều thách thức

Các chuyên gia cho rằng, một số trường đã có thứ hạng cao trên các bảng xếp hạng quốc tế như QS, THE, và ARWU… , đồng thời các trường đại học Việt Nam, đặc biệt là các trường thuộc Đại học Quốc gia và các trường đại học tư thục như Tôn Đức Thắng, Duy Tân, đã có thứ hạng cao trên các bảng xếp hạng quốc tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực như khoa học, kỹ thuật, và kinh tế.

So với các nước trong khu vực và trên thế giới, số lượng trường đại học Việt Nam được xếp hạng trên các bảng xếp hạng quốc tế vẫn còn ít, và nhiều trường vẫn chưa được đưa vào các bảng xếp hạng này.

Mặc dù có một số trường có thứ hạng cao, nhưng chất lượng giáo dục đại học Việt Nam nói chung vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc nâng cao chất lượng nghiên cứu, giảng dạy, và khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

Các chuyên gia cũng đánh giá, cạnh tranh trong việc nâng cao thứ hạng trên các bảng xếp hạng quốc tế là rất lớn, đòi hỏi các trường đại học phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu, giảng dạy, và cơ sở vật chất.

Các trường đại học Việt Nam, đặc biệt là các trường công lập, thường gặp khó khăn trong việc huy động nguồn lực để đầu tư vào các hoạt động nâng cao chất lượng.

Việc thay đổi tư duy của các trường đại học, từ việc chỉ tập trung vào đào tạo sang việc chú trọng nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, là một thách thức lớn. Phần lớn các trường đại học còn lại vẫn đang trong trạng thái thiếu thông tin, chưa có định hướng rõ ràng hoặc gặp nhiều khó khăn trong việc tìm ra các giải pháp tối ưu để hội nhập vào hệ thống xếp hạng quốc tế.

Tuy nhiên, nhà nước đang ngày càng quan tâm đến việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học, và có nhiều chính sách hỗ trợ các trường đại học phát triển. Công nghệ thông tin và truyền thông đang phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội để các trường đại học đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập, và nghiên cứu.

Bên cạnh đó, việc hợp tác quốc tế có thể giúp các trường đại học Việt Nam tiếp cận với các nguồn lực, kiến thức, và công nghệ mới, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

Đặc biệt, các chuyên gia cũng cho rằng, trong thời gian tới, các trường đại học Việt Nam nên định hướng xếp hạng vào những bảng xếp hạng đại học toàn cầu thông qua việc: bước đầu các trường cân nhắc tham gia tham gia các bảng xếp hạng đại học nhánh như QS ASIA, THE ASIA, QS STARS RATINGS, THE IMPACT RANKINGS... vì cơ hội hiện diện cao hơn; phấn đấu thăng hạng ở các bảng xếp hạng đại học trong nước – VNUR;