Báo chí vươn mình, xứng đáng với niềm tin của Đảng và nhân dân

Báo chí cách mạng Việt Nam đã đóng vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, đất nước. Ảnh Đức Thanh

Đổi mới tư duy, cách tổ chức, phương thức làm báo

Việt Nam đang trên con đường phát triển mạnh mẽ, với những thành tựu to lớn, toàn diện được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Đời sống chính trị - kinh tế - xã hội của đất nước ngày càng phong phú, sinh động, đây chính là nguồn chất liệu dồi dào để từ đó, các nhà báo sáng tạo tác phẩm.

Trong tiến trình này, có thể nói báo chí nước nhà vừa có nhiều điều kiện thuận lợi, nhưng đồng thời phải đương đầu với không ít khó khăn, thách thức.

Trước hết, nói về thuận lợi, Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn quan tâm đến hoạt động báo chí, truyền thông; xem báo chí như một công cụ hữu hiệu để chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với nhân dân, cũng như tâm tư nguyện vọng của nhân dân đến với Đảng và Nhà nước.

Về thách thức, cơ quan báo chí, người làm báo đang phải đối mặt với sự cạnh tranh rất lớn không chỉ với các cơ quan báo chí với nhau, mà còn có sự cạnh tranh từ mạng xã hội, các nền tảng xuyên biên giới. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, do khó khăn của nền kinh tế nên nguồn lực của báo chí bị ảnh hưởng, nhất là nguồn lực tài chính thu từ quảng cáo…

Nhìn lại chặng đường gần 100 năm xây dựng và phát triển, có thể khẳng định rằng Báo chí cách mạng Việt Nam đã đóng vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, đất nước. Báo chí đã góp sức trong hai cuộc kháng chiến cứu nước và tiếp tục là lực lượng xung kích trong công cuộc đổi mới đất nước từ năm 1986 đến nay.

Ở mỗi giai đoạn, báo chí đều giữ vai trò là công cụ tuyên truyền của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và cũng là diễn đàn của nhân dân. Báo chí giúp chuyển tải tâm tư, nguyện vọng của người dân đến với Đảng, đồng thời phổ biến chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước tới quần chúng.

Trong bối cảnh đất nước hiện nay, tình hình phát triển đã thay đổi sâu sắc, nên vai trò và phương thức hoạt động của báo chí cũng phải thay đổi để thích ứng.

Trong giai đoạn hiện nay, báo chí cách mạng vẫn cần thực hiện tốt chức trách của mình là tích cực thông tin tuyên truyền các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước tới nhân dân; đồng thời tạo ra diễn đàn thực sự hiệu quả để truyền tải tâm tư nguyện vọng của nhân dân đến với Đảng, Nhà nước.

Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay chúng ta đã biết tình hình đất nước đã thay đổi, cách thức tổ chức của cơ quan báo chí cũng như cách thức tiếp cận thông tin của nhân dân, công chúng trong xã hội đã thay đổi đòi hỏi báo chí cũng phải thay đổi theo.

Chính vì vậy, các cơ quan báo chí cần đổi mới tư duy, làm báo, cách thức tổ chức làm báo, thay đổi phương thức truyền tải thông tin và ứng dụng công nghệ hiện đại - bao gồm trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tòa soạn số, báo chí giải pháp, đa phương tiện, đa nền tảng - nhằm sản xuất các sản phẩm phù hợp với nhu cầu tiếp nhận thông tin hiện đại của nhân dân, công chúng, nhất là giới trẻ. Đặc biệt là thay đổi phương thức truyền tải thông tin, làm thế nào có thế đưa ra những sản phẩm báo chí phải phù hợp với cách tiếp cận thông tin thông qua các nền tảng công nghệ hiện nay. Cơ quan báo chí cần phải nâng tầm để phù hợp với tình hình đổi mới và nhu cầu của nhân dân và công chúng, xã hội.

Mặt khác trong giải đoạn hiện nay, cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng chính trị ngày càng gay gắt, các cơ quan báo chí, lực lượng những người làm báo Việt Nam phải đẩy mạnh hơn nữa việc nâng cao nhận thức chính trị của mình để có thể bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Để làm được điều đó, đội ngũ nhà báo - nhất là nhà báo trẻ - cần được giáo dục chính trị tư tưởng sâu sắc, kết hợp rèn luyện nghiệp vụ và bản lĩnh. Phải có tri thức, nhận thức và “vũ khí” lý luận đủ mạnh để đấu tranh trên mặt trận tư tưởng - chính trị.

Báo chí vươn mình cùng đất nước

Chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc theo như Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu. Khi dân tộc đã vươn mình thì báo chí với trọng trách là công cụ của Đảng, Nhà nước, đỏi hỏi báo chí phải vươn mình bắt kịp xu thế phát triển của đất nước, xã hội, đáp ứng nhu cầu tuyên truyên, giáo dục tư tưởng chính trị của Đảng, Nhà nước, nhu cầu được thông tin của nhân dân, công chúng.

Tuy nhiên, làm tốt được sứ mệnh nêu trên đang là một thách thức lớn đối với cơ quan báo chí và những người làm báo hôm nay. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, xu hướng thương mại hóa báo chí có thể làm ảnh hưởng đến đạo đức nghề nghiệp. Có thể khẳng định, đa số đội ngũ làm báo chúng ta vững vàng về tư tưởng chính trị, có đạo đức nghề nghiệp. Tuy nhiên, trong tổ chức nào cũng khó tránh khỏi có những cá nhân thoái hóa, biến chất, không tuân thủ quy định, kỷ luật và làm đúng chức phận của mình. Điều đáng buồn là trong những năm gần đây, số người làm báo vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thậm chí vi phạm luật pháp khá cao, đã đến lúc cần phải báo động về tình trạng này.

Có hiện tượng một số nhà báo vi phạm đạo đức, thậm chí vi phạm pháp luật khi tác nghiệp. Thực tế này xuất phát từ một số nguyên nhân là khó khăn về tài chính - báo chí phải tự chủ, nguồn thu từ quảng cáo sụt giảm nghiêm trọng do bị các nền tảng số chiếm lĩnh. Quản lý lỏng lẻo, thiếu giám sát chặt chẽ trong một số cơ quan chủ quản báo chí. Công tác giáo dục chính trị - đạo đức nghề nghiệp chưa đủ chiều sâu.

Khó khăn nêu trên không thể là cái cớ biện minh. Mỗi người làm báo cần tự giáo dục, tự đấu tranh với cám dỗ để giữ gìn phẩm chất, giữ uy tín cho báo chí cách mạng. Các cơ quan báo chí, mà cụ thể là lãnh đạo cơ quan báo chí phải luôn coi trọng công tác giáo dục tư tưởng; phải xây dựng được một đội ngũ vững vàng về tư tưởng, chính trị, tinh thông nghề nghiệp và trong sạch về đạo đức. Đồng thời, các cơ quan báo chí cần tránh xa rời mục đích, tôn chỉ của mình.

Tuy nhiên, về lâu dài chúng ta cũng cần có cơ chế để người làm báo yên tâm hành nghề.

Báo chí là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, nên cần được giao nhiệm vụ cụ thể kèm ngân sách tương ứng. Giải pháp căn cơ là áp dụng cơ chế “đặt hàng công vụ báo chí” từ các cơ quan nhà nước để thực hiện nhiệm vụ chính trị - xã hội một cách hiệu quả và có trách nhiệm.