Nền kinh tế cần động lực lớn hơn nữa từ vốn nhà nước
Thông tin từ Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) cho biết, cho đến nay, SCIC đã nhận chuyển giao vốn nhà nước tại 1.079 doanh nghiệp. Trong số này, có 23 tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn như: Tập đoàn Dệt may (Vinatex), Tổng công ty Thủy sản Việt Nam (Seaprodex), Tổng công ty Xây dựng và Phát triển hạ tầng (Licogi), Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel), Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty Bia rượu nước giải khát Sài Gòn – Sabeco…
Sau khi tiếp nhận, SCIC đã triển khai áp dụng hệ thống quản trị doanh nghiệp tiên tiến; chủ động xây dựng và thực hiện phương án tái cơ cấu doanh nghiệp; tập trung xử lý các tồn tại; nghiên cứu, tham gia quyết định các phương án kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần ổn định tình hình tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp; làm gia tăng giá trị thu về cho Nhà nước khi triển khai bán vốn.
 |
| SCIC thoái vốn thành công ngoài mong đợi tại Vinaconex, thu về gần 7.367 tỷ đồng. |
Nguồn lực từ doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là nguồn lực về vốn đóng vai trò rất quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh sau đại dịch. Trên thực tế, khoản thu từ hoạt động cổ phần hóa, thoái vốn của doanh nghiệp nhà nước cũng đã được Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 dành để đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng trọng điểm, quan trọng quốc gia, địa phương và bổ sung vốn điều lệ cho một số doanh nghiệp nhà nước then chốt. Tuy nhiên, công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước thời gian qua không đạt kế hoạch cũng tạo ra áp lực trong việc phân bổ nguồn lực vốn nhà nước.
“Cổ phần hóa chưa đạt kế hoạch đề ra cũng đồng nghĩa với việc có rất ít áp lực thay đổi lên cơ quan đại diện chủ sở hữu và bộ máy quản trị, quản lý doanh nghiệp. Chậm cải thiện quản trị, năng lực, hiệu quả hoạt động, sẽ ảnh hưởng lớn tới giá trị phần vốn nhà nước trong doanh nghiệp. Đây cũng là điều mà SCIC rất lưu tâm trong quá trình tiếp nhận và thực hiện quyền đại diện sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp” – đại diện SCIC chia sẻ.
Hiệu quả thực tiễn khi dòng vốn được quản trị chuyên nghiệp
Tiếp nhận chuyển giao vốn nhà nước là bước chuyển quan trọng nhưng đó chỉ là bước khởi đầu, việc quan trọng hơn đó là làm thế nào để quản trị vốn chuyên nghiệp, tạo ra giá trị, tăng hiệu quả sử dụng vốn của Nhà nước.
Theo các chuyên gia kinh tế, vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nên được giao cho các đơn vị quản lý vốn chuyên nghiệp thay vì để rải rác ở các bộ, ngành, cơ quan hành chính sự nghiệp các địa phương như hiện nay. Việc tách bạch chức năng quản lý vốn và chức năng quản lý hành chính nhà nước sẽ chấm dứt tình trạng sao nhãng quản trị, hoặc “vừa làm trọng tài, vừa làm cầu thủ” trong quản lý vốn nhà nước. Do đó, khi được quản trị chuyên nghiệp, doanh nghiệp sẽ thay đổi, đạt hiệu quả sản xuất kinh doanh cao hơn, từ đó, kết quả là đồng vốn nhà nước gia tăng.
Thực tế tại SCIC, qua công tác tiếp nhận vốn nhà nước, sau khi áp dụng quy trình quản trị chuyên nghiệp, đồng vốn nhà nước đã cho thấy hiệu quả rõ nét qua nhiều “câu chuyện” cụ thể.
Theo đó, năm 2019 - năm đầu tiên nhận chuyển giao vốn nhà nước tại Vnsteel, báo cáo tài chính của SCIC ghi nhận một khoản trích lập dự phòng lên tới vài nghìn tỷ đồng, khiến lợi nhuận của Tông công ty giảm tương ứng. Nhớ lại thời điểm đó, Vnsteel đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, dòng tiền thiếu hụt, thị phần thép liên tục giảm,...
Tuy nhiên, khi tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, SCIC đã tập trung chỉ đạo người đại diện vốn của SCIC tại Vnsteel phối hợp với ban lãnh đạo Vnsteel để triển khai công tác tái cơ cấu, đặc biệt là hai khoản đầu tư dài hạn có giá trị lớn của Vnsteel tại Công ty Gang thép Thái Nguyên (Tisco) và Công ty Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung (VTM).
Sau khi người đại diện vốn của SCIC nhập cuộc và qua được rà soát toàn diện, bản Đề án tái cơ cấu Vnsteel đã được xây dựng làm cơ sở cho doanh nghiệp triển khai tái cơ cấu hoạt động sản xuất kinh doanh và khoản vốn đầu tư tại một số đơn vị thành viên. Đến nay, Vnsteel đã có lãi hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, giá cổ phiếu đã tăng gấp đôi so với thời điểm vốn nhà nước được chuyển giao về SCIC.
Trong hành trình “thay đổi” Vnsteel, việc tái cơ cấu VTM là một “câu chuyện” đặc biệt – đây là một trong 12 đại dự án thua lỗ đã được SCIC tham gia tái cơ cấu thành công.
Thời điểm đó, VTM gặp rất nhiều khó khăn và càng khó khăn hơn khi giấy phép hoạt động khoáng sản của Công ty hết hạn và không đủ điều kiện để được gia hạn. VTM đã buộc phải dừng sản xuất từ ngày 16/9/2021 do hết quặng. Nếu để VTM bị phá sản thì hệ quả để lại là rất lớn bởi Vnsteel sẽ có nguy cơ mất ngay khoản vốn góp tại VTM, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả sản xuất kinh doanh của Vnsteel. Ngoài ra, khoảng 1.400 lao động sẽ bị mất việc làm, ảnh hưởng lớn đến đời sống an sinh xã hội và cả số thu ngân sách của địa phương.
Trước tình hình đó, SCIC đã đề xuất các giải pháp để báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Với sự vào cuộc tích cực của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, ngày 29/12/2021, Chính phủ đã có Nghị quyết số 164/NQ-CP về việc cho phép VTM khai thác 1 triệu tấn quặng sắt mỏ Quý Xa trong thời hạn 1 năm để có thời gian hoàn thành Đề án tái cơ cấu, khắc phục các tồn tại, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Hành trình “lột xác” tại Seaprodex cũng tương tự như Vnsteel. Sau khi nhận bàn giao phần vốn nhà nước, SCIC cùng với Seaprodex đã tổ chức đại hội cổ đông bất thường để kiện toàn tổ chức, trong đó sự tham gia trực tiếp của người đại diện vốn SCIC. Từ những giải pháp quyết liệt để cải thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao hiệu quả quản trị, định hướng chiến lược phát triển như trên và đồng thời là sự sát sao chỉ đạo trong hoạt động sản xuất kinh doanh, Seaprodex đã đạt được những kết quả đáng khích lệ khi chỉ tiêu lợi nhuận từ lúc chuyển giao đến nay đều có sự tăng trưởng hàng năm. Đặc biệt là năm 2021, Seaprodex đạt được lợi nhuận đột biến, phần vốn nhà nước tại Công ty này đã tăng gấp 3 kể từ thời điểm chuyển giao vốn về SCIC.
Thông tin từ SCIC cho biết thêm, bên cạnh việc quản trị vốn hiệu quả, Tổng công ty đã triển khai bán vốn tại 1.020 doanh nghiệp mang lại hiệu quả cao cho Nhà nước, thu về 48.841 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 4,4 lần), trong có một số doanh nghiệp có quy mô lớn: Vinamilk thu về 20.276 tỷ đồng; Nhựa Bình Minh thu về 2.330 tỷ đồng; Vinaconex thu về 7.366 tỷ đồng,…Đây đều là các thương vụ điển hình, để lại tiếng vang lớn trên thị trường./.
