Xếp hạng tín nhiệm: Cơ sở đánh giá khả năng tài chính của doanh nghiệp
Ứng phó linh hoạt để thị trường vốn phát triển ổn định, bền vững Sai phạm trên thị trường vốn chỉ là thiểu số, việc xử lý là cần thiết Không hình sự hóa các hoạt động kinh tế, dân sự

Tại hội nghị về phát triển thị trường vốn do Thủ tướng chủ trì chiều ngày 22/4, các đại biểu là các chuyên gia, đại biểu Quốc hội, doanh nghiệp, đại diện tổ chức quốc tế đã đánh giá, phân tích từ nhiều góc độ những mặt tích cực và những tồn tại, hạn chế của thị trường tài chính, đồng thời nêu ra nguyên nhân và các giải pháp khắc phục.

Nhu cầu đầu tư cá nhân của người Việt Nam rất cao

Đánh giá về sự phát triển nhanh của thị trường vốn thời gian qua, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính-Ngân sách Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân điều này là quy luật bình thường. Đúng là thị trường vốn ở Việt Nam tốc độ phát triển có nhanh hơn nhưng trên thế giới thì thị trường vốn cũng có xu hướng tăng lên trong bối cảnh kinh tế thế giới khó khăn. Quy mô thị trường vốn ở Việt Nam còn nhỏ và tiềm năng thì rất lớn, nhất là nền kinh tế nước ta đang bước vào giai đoạn phục hồi, đang có nhu cầu vốn rất lớn. Đây chính là cơ sở đặt ra để nhà đầu tư nước ngoài có niềm tin vào nhu cầu vốn ở Việt Nam.

Thêm vào đó nhu cầu đầu tư cá nhân của người Việt Nam rất cao, đặc biệt tiền cá nhân cũng lớn, đây là tiềm năng để tiếp cận đầu tư. Tuy nhiên chúng ta có đặc điểm rất khác biệt là 80% số nhà đầu tư cá nhân Việt Nam là nhà đầu tư cá nhân trực tiếp, còn ở nước ngoài thì 80% nhà đầu tư là đầu tư thông qua những nhà đầu tư chuyên nghiệp.

“Đây chính là điểm mà thị trường Việt Nam kém chuyên nghiệp hơn thị trường thế giới. Mà chính vì kém chuyên nghiệp hơn nên các nhà đầu tư tư nhân rất dễ bị dẫn dắt”, GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Riêng về thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) thời gian qua, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng quy mô thị trường còn rất nhỏ, trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm trên 90% lượng TPDN phát hành. Đây là loại trái phiếu chưa được kiểm định trên thị trường chứng khoán, vì vậy nhà đầu tư cần phải là những tổ chức hoặc nhà đầu tư chuyên nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay, phần đông những người bỏ tiền ra mua những trái phiếu này là những nhà đầu tư tư nhân.

GS.TS Hoàng Văn Cường đề nghị, về mặt quy định, chúng ta cần tính đến việc chấp nhận cho nhà đầu tư cá nhân tham gia vào thị trường trái phiếu này. Về mặt nguyên lý, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu này cần xếp hạng được tín nhiệm, do đó cần tăng cường các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. Tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay chỉ có 2 tổ chức xếp hạng, các tổ chức tham gia xếp hạng lại là doanh nghiệp không phát hành trái phiếu, còn những doanh nghiệp phát hành trái phiếu lại không tham gia xếp hạng.

Do đó, một mặt cần đẩy mạnh xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, cần có quy định đề cao trách nhiệm của các tổ chức đứng ra làm trung gian môi giới, tư vấn phát hành ở vai trò kiểm soát thông tin, để bảo đảm các thông tin đó tuân thủ pháp luật, tránh những rủi ro, đồng thời họ cũng chính là những cơ quan cảnh báo cho cả cơ quan quản lý và nhà đầu tư về khả năng của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần tăng cường trách nhiệm quản lý của các cơ quan được giao trách nhiệm kiểm soát thị trường.

Đồng tình cao với việc Thủ tướng nêu rõ chúng ta không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế song ông Hoàng Văn Cường cũng cho rằng những ai cố tình làm hại thị trường thì phải được xử lý.

GS.TS Hoàng Văn Cường
GS.TS Hoàng Văn Cường

Muốn thị trường lành mạnh cần phải minh bạch, công bằng

Nhấn mạnh tầm trọng của thị trường tài chính trong nền kinh tế thị trường, Luật sư Trương Trọng Nghĩa, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phân tích mục đích của thị trường vốn là duy trì thị trường phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả nhất cho sự phát triển của nền kinh tế, nếu như mục đích này không đạt thì thị trường vốn sẽ chệch hướng, sẽ trở thành nơi để đánh bạc, để "lướt sóng" thị trường theo kiểu chụp giật hoặc là nơi để các nhóm tài chính thao túng hoặc lừa đảo.

Thị trường tài chính và cả thị trường bất động sản vừa qua phát triển nóng và có lơi lỏng kiểm soát, cho nên các cơ quan nhà nước cần can thiệp. Tuy nhiên, mọi sự can thiệp đều phải minh bạch, chuyên nghiệp, không nên duy ý chí, chạy theo dư luận nhất thời, cần xét đến quyền lợi của các nhà đầu tư yếu thế, cả trong nước và nước ngoài.

Theo Luật sư Trương Trọng Nghĩa, vừa qua, việc xử lý vụ việc Tân Hoàng Minh, FLC và một số vụ việc khác là nghiêm minh. Tuy nhiên, Tân Hoàng Minh và FLC không đại diện cho tất cả các doanh nghiệp trên thị trường. Do đó, việc thắt chặt huy động vốn tín dụng thông qua thị trường cổ phiếu và trái phiếu về mặt chính sách là chưa cần thiết.

Trên thực tế, thị trường sẽ có sự tự điều chỉnh, không nên có sự thay đổi đột ngột và đảo chiều về chính sách, tránh tiêu cực lớn hơn với thị trường. Việc rà soát, truy vết phải vừa trên diện rộng, vừa trọng tâm, trọng điểm. Khi nào giám sát trên diện rộng, khi nào cần trọng tâm cần cách tiếp cận hợp lý, khoa học, tránh dư luận tiêu cực và tâm lý hoang mang, sợ hãi.

Về định hướng phát triển, vị đại biểu Quốc hội đoàn TP.HCM cho rằng doanh nghiệp cần được tạo điều kiện huy động vốn và tín dụng thông qua thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Kể cả nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng cần khuyến khích và bảo vệ. Các thay đổi luật pháp theo đó cần hướng đến mục tiêu như trên. Một số nội dung ông lưu ý là mục đích sử dụng vốn trái phiếu còn hạn chế, tiêu chuẩn cho nhà đầu tư chuyên nghiệp và cá nhân còn đơn giản…

Trong việc xử lý các vụ việc thường có quan hệ phức tạp và đan xen, giữa quan hệ dân sự, quan hệ hành chính, quan hệ hình sự. Chúng ta không hình sự hóa nhưng cũng không dân sự hóa mà tất cả đều theo luật. Cách xử lý của cơ quan nhà nước trong các vụ vừa qua là tiền lệ cho các vụ việc về sau, do đó cần cẩn trọng áp dụng các biện pháp có căn cứ pháp luật hiện hành.

“Muốn có thị trường vốn hiệu quả và bền vững, phải cạnh tranh lành mạnh. Muốn có cạnh tranh lành mạnh phải đảm bảo minh bạch, công bằng, thuận lợi, bình đẳng và nghiêm minh trước pháp luật”, Luật sư Trương Trọng Nghĩa kết luận bài phát biểu.

Trong bối cảnh hiện nay, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng Hội nghị được tổ chức dưới sự chủ trì của Thủ tướng ngày hôm nay hết sức quan trọng, tạo tâm lý mới, định hướng cho những nhà đầu tư cá nhân, tránh tình trạng thiếu thận trọng, trong lúc khó khăn dễ bị lợi dụng dẫn dắt bởi tâm lý "bầy đàn".