Giảm giao dịch tiền mặt tại kho bạc qua hạ tầng thu hiện đại

Với việc hiện đại hóa hạ tầng thu NSNN đã giúp lượng khách hàng đến KBNN giảm rõ rệt. Ảnh: KBNN

3 hệ thống công nghệ thông tin giúp giảm giao dịch bằng tiền mặt

Từ nhiều năm nay, hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã tích cực mở rộng phối hợp thu ngân sách nhà nước (NSNN) với các hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) và cùng các ngân hàng này phát triển, đa dạng hóa các phương thức thu NSNN hiện đại như thu NSNN qua Cổng dịch vụ công quốc gia, cổng dịch vụ công của cơ quan thu, qua ATM, internet banking, mobile banking, qua các điểm chấp nhận thẻ POS…

Theo báo cáo từ KBNN, cho đến thời điểm này, đã có 20 hệ thống NHTM thực hiện thu NSNN theo ủy nhiệm thu của KBNN. Thông tin thu NSNN được truyền nhận, chia sẻ trên 3 hệ thống công nghệ thông tin.

Cụ thể, hệ thống thu NSNN tập trung (TCS) đã giúp xử lý các chứng từ thu NSNN, biên lai thu phạt tại KBNN hoặc nhận từ NHTM ủy nhiệm thu; xử lý chứng từ hoàn thuế; xử lý tra soát, điều chỉnh sai sót với các cơ quan có liên quan; truyền chứng từ, bảng kê chứng từ thu NSNN sang cơ quan thuế, tài chính, hải quan, Cổng dịch vụ công quốc gia.

Hệ thống thanh toán điện tử với ngân hàng thực hiện nhận các chứng từ thu NSNN từ các NHTM phối hợp thu qua kênh thanh toán điện tử liên ngân hàng và các chứng từ thu phí, lệ phí vào tài khoản của cơ quan thu phí mở tài khoản tại KBNN.

Hệ thống trục tích hợp và trao đổi thông tin làm nhiệm vụ định tuyến thông tin, xử lý dữ liệu, ký số và xác thực, chuyển đổi giao thức, bảo đảm kết nối các giao dịch truyền nhận giữa các hệ thống trong nội bộ của KBNN và giữa KBNN với các cơ quan bên ngoài.

Hàng năm các hệ thống này xử lý khoảng 30 triệu chứng từ thu và khoảng 300 nghìn chứng từ hoàn thuế; trao đổi khoảng 28,3 triệu chứng từ thu NSNN qua các NHTM được ủy nhiệm thu và 146 nghìn chứng từ thu NSNN qua các NHTM phối hợp thu qua kênh thanh toán liên ngân hàng… Theo đó, cho đến thời điểm hiện tại, số thu NSNN bằng tiền chỉ còn chiếm 0,07% tổng số thu NSNN qua KBNN.

Ông Nguyễn Văn Quang - Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp pháp chế, KBNN cho biết, hiện vẫn còn một tỷ lệ rất nhỏ tiền mặt lưu thông trong hệ thống KBNN là do theo quy định của Luật Quản lý thuế, người nộp thuế, phí, lệ phí có quyền chọn phương thức nộp bằng tiền mặt hay chuyển khoản tại các điểm thu. Do đó, khi khách hàng mang tiền mặt tới KBNN để thực hiện nghĩa vụ nộp thuế, KBNN vẫn tiến hành thực hiện thu theo quy định.

Tiếp tục hiện đại hóa hạ tầng thu ngân sách

Có thể thấy, với một lượng tiền mặt còn khá nhỏ trong thu NSNN tại KBNN đã góp phần quan trọng vào việc hoàn thành mục tiêu Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành ngày 28/10/2021 tại Quyết định số 1813/QĐ-TTg.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực này, quá trình hiện đại hóa thu NSNN và chia sẻ dữ liệu thu còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Đơn cử như hiện nay, các cơ quan thu phí, lệ phí chưa xây dựng được mã định danh của khoản thu và chưa chia sẻ các dữ liệu về thông tin khoản thu cho KBNN. Theo đó, các khoản thu, lệ phí đang được nộp như một lệnh thanh toán qua các kênh chuyển khoản điện tử và được chuyển qua kênh liên ngân hàng hoặc thanh toán song phương điện tử của các NHTM để chuyển về KBNN.

Hơn nữa, khi thanh toán qua kênh liên ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước không có chuẩn áp dụng đối với biên lai thu nên các thông tin được chuyển tải vào nội dung của lệnh thanh toán và không có trường riêng chứa mã định danh của giao dịch trên lệnh thanh toán nên khi lệnh thanh toán về đến KBNN không xác định được đây là biên lai thu phí, lệ phí, không lấy được các thông tin phục vụ việc đối chiếu với cơ quan thu phí, lệ phí…

Ông Nguyễn Văn Quang cho biết, với mục tiêu giảm ở mức thấp nhất số thu NSNN bằng tiền mặt qua KBNN, trong thời gian tới đây, KBNN sẽ tiếp tục mở rộng các kênh thanh toán phối hợp thu với NHTM; mở rộng các tài khoản chuyên thu, đẩy mạnh các kênh thu nộp điện tử qua các kênh trung gian thanh toán. Đồng thời, KBNN tiếp tục mở rộng phạm vi địa bàn bắt buộc phải thanh toán qua kênh chuyển khoản bằng cách phối hợp với NHNN khảo sát các địa bàn, những nơi có thể thực hiện tốt việc trả lương qua tài khoản, nhất là ở những vùng sâu vùng xa.

Đặc biệt, thực hiện Chiến lược Phát triển KBNN đến năm 2030, KBNN đang nghiên cứu tiếp tục hiện đại hóa hạ tầng thanh toán thu NSNN nói riêng, hoàn thiện kết nối giữa hạ tầng của KBNN với các cơ quan có liên quan (thuế, hải quan, Cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống thanh toán liên ngân hàng, hệ thống thanh toán/thu NSNN của các NHTM) để phục vụ yêu cầu phối hợp thu NSNN bằng phương thức điện tử.

Bên cạnh đó, KBNN sẽ triển khai định danh các khoản thu NSNN bao gồm cả các khoản thu do cơ quan quản lý thu thuế (thuế, hải quan) và các khoản thu không do cơ quan quản lý thu quản lý (các khoản thu phạt, phí, lệ phí) và xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung về thu NSNN để hình thành kho dữ liệu thu NSNN; xây dựng cổng thu NSNN cung cấp thông tin tình trạng khoản nộp cho người nộp và các cơ quan, tổ chức có kết nối, chia sẻ với KBNN.

Để thực hiện được các mục tiêu này, KBNN cho biết, đơn vị đang chuẩn bị kỹ lưỡng các bước tiếp theo để ký kết hợp tác phối hợp thu với nhiều NHTM có đủ điều kiện hơn nữa, giúp KBNN thực hiện tốt hơn mục tiêu thanh toán không dùng tiền mặt, giảm đáng kể khối lượng công việc cho công chức KBNN. Đây cũng là cơ sở để KBNN thực hiện mục tiêu tinh giản bộ máy, hoạt động ngày càng hiệu lực, hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, theo KBNN, hiện nay các khoản thu không do cơ quan thuế, cơ quan hải quan quản lý là các khoản thu có yêu cầu quản lý khác nhau, do các cơ quan thu khác nhau quản lý. Do đó, các cơ quan này cần tích cực phối hợp để nâng cao hiệu quả trong quá trình triển khai, thu NSNN theo mã định danh khoản thu.

Ngân hàng Nhà nước cũng cần chỉnh sửa cấu trúc điện chuyển tiền theo hướng có 1 trường thông tin riêng cho mã định danh khoản phải nộp nhằm bảo toàn thông tin trong quá trình chuyển lệnh về NHTM nơi KBNN mở tài khoản.

Đồng thời, cần có quy trình phối hợp thu giữa KBNN, NHTM và cơ quan thu khác tương tự như cơ quan thuế, hải quan để quản lý chặt chẽ từ khoản phải thu đến khoản đã thu NSNN, đảm bảo an toàn tiền và tài sản nhà nước.