Kho bạc Nhà nước hoàn thiện quy chế kiểm tra - siết chặt kỷ cương tài chính

Đa dạng hóa hình thức kiểm tra

Trong nhiều năm qua, công tác kiểm tra của Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót trong nghiệp vụ, bảo đảm các đơn vị tuân thủ quy định pháp luật và quy trình quản lý ngân sách. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của công nghệ, các mô hình nghiệp vụ mới, yêu cầu hiện đại hóa hoạt động quản lý tài chính công đã đòi hỏi KBNN phải xây dựng một quy chế linh hoạt hơn, hiện đại hơn và bao quát hơn.

Quyết định 11400/QĐ-KBNN được ban hành nhằm thay thế đồng thời 3 văn bản quan trọng có từ giai đoạn 2015 - 2016 gồm: Quyết định 1402/QĐ-KBNN về quy chế hoạt động kiểm tra nội bộ; Quyết định 4567/QĐ-KBNN về quy trình xử lý sau kiểm tra nội bộ; và Quyết định 5716/QĐ-KBNN về quy trình kiểm tra nội bộ trong hệ thống KBNN. Việc hợp nhất những văn bản này thành một quy chế thống nhất thể hiện nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính và yêu cầu nâng cao kỷ cương nội ngành.

Theo quy chế mới, hoạt động kiểm tra và tự kiểm tra được thiết kế theo hướng chuyên nghiệp hóa, có tính hệ thống và chủ động hơn. Ảnh: Đức Thanh

Theo quy chế mới, hoạt động kiểm tra và tự kiểm tra được thiết kế theo hướng chuyên nghiệp hóa, có tính hệ thống và chủ động hơn. Thay vì chỉ dựa vào các cuộc kiểm tra định kỳ, quy chế cho phép triển khai nhiều hình thức kiểm tra khác nhau, trong đó nổi bật là kiểm tra đột xuất khi phát hiện dấu hiệu rủi ro hoặc khi có yêu cầu chỉ đạo từ cấp trên. Điều này giúp củng cố kỷ luật nội ngành, tránh tình trạng buông lỏng trong những thời điểm nhạy cảm.

Đặc biệt, quy chế mới tạo điều kiện cho việc ứng dụng công nghệ trong quá trình kiểm tra. Hoạt động kiểm tra trực tuyến hoặc kiểm tra từ xa thông qua các hệ thống thông tin chuyên dụng sẽ được triển khai mạnh mẽ hơn, vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa tăng khả năng bao quát và giám sát liên tục. Đây là bước tiến phù hợp với chiến lược “Kho bạc số” mà KBNN đang triển khai, hướng tới mô hình quản lý tài chính công hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Mặc dù vậy, KBNN vẫn yêu cầu các đơn vị thực hiện tự kiểm tra trực tiếp tại đơn vị để đảm bảo tính chân thực, khách quan và đánh giá đúng thực tế công tác vận hành. Sự kết hợp giữa kiểm tra từ xa và kiểm tra trực tiếp giúp các đơn vị có góc nhìn toàn diện hơn về hoạt động nội bộ, đồng thời tăng tính trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức.

Nội dung kiểm tra tập trung vào kỷ luật, kỷ cương công vụ

Theo quy chế kèm theo Quyết định 11400/QĐ-KBNN, hoạt động kiểm tra và tự kiểm tra trong hệ thống KBNN tập trung vào 3 nhóm nội dung chính, bao gồm: Kiểm tra việc chấp hành các quy định về nghiệp vụ và quản lý nội bộ. Đây là nhiệm vụ cốt lõi nhằm đảm bảo mọi hoạt động của KBNN đều được thực hiện theo đúng quy trình, đúng chuẩn mực và tuân thủ quy định pháp luật. Việc kiểm tra nghiệp vụ giúp hạn chế sai sót, nâng cao năng lực quản lý và đảm bảo an toàn tài chính.

Kiểm tra việc thực hiện nội quy, kỷ luật công vụ và trách nhiệm của người đứng đầu. Việc coi trọng yếu tố con người, đặc biệt là vai trò trách nhiệm của người đứng đầu, thể hiện quan điểm nhất quán của KBNN trong xây dựng môi trường công vụ liêm chính, văn minh và chuyên nghiệp. Tinh thần kỷ luật, kỷ cương luôn được đề cao nhằm giữ vững niềm tin của các đơn vị sử dụng ngân sách và xã hội.

Kiểm tra việc khắc phục tồn tại, sai sót sau kết luận kiểm tra. Đây là điểm mới nhằm ngăn chặn tình trạng tái diễn vi phạm, đồng thời giúp các đơn vị nâng cao chất lượng hoạt động thông qua cải tiến và hoàn thiện quy trình.

Quy chế cũng quy định rõ quy trình kiểm tra từ khâu ban hành quyết định, chuẩn bị hồ sơ, tiến hành kiểm tra, lập biên bản cho đến việc tổng hợp, báo cáo và kết luận kiểm tra. Thời gian thực hiện một cuộc kiểm tra dao động từ 2 đến 10 ngày tùy tính chất. Điều này tạo ra sự thống nhất, minh bạch và bảo đảm tính khách quan trong công tác kiểm tra.

Một điểm đáng ghi nhận là hệ thống mẫu biểu phục vụ công tác kiểm tra được ban hành đồng bộ, thống nhất trong toàn hệ thống. Điều này giúp dễ dàng lưu trữ, tra cứu, đối chiếu và nâng cao tính minh bạch của hồ sơ kiểm tra; đồng thời, tạo điều kiện để các đơn vị chủ động nắm bắt yêu cầu, tự rà soát và chuẩn hóa công việc.

Đổi mới đồng bộ quy trình kiểm tra - kiểm toán nội bộ

Cùng với việc ban hành quy chế mới, KBNN còn triển khai kiện toàn tổ chức bộ máy kiểm tra và kiểm toán nội bộ. Trước đó, ngày 24/6/2025, KBNN đã ban hành Quyết định 5920/QĐ-KBNN quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ban Kiểm tra, Kiểm toán nội bộ, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Theo cơ cấu mới, Ban Kiểm tra, Kiểm toán nội bộ được tổ chức theo hướng tinh gọn nhưng chuyên môn hóa, bao gồm 4 tổ: Kiểm tra chuyên ngành, Kiểm tra nội bộ, Kiểm toán nội bộ và Tổng hợp. Mỗi tổ có chức năng chuyên sâu, đóng vai trò tham mưu hiệu quả cho lãnh đạo KBNN trong từng lĩnh vực cụ thể.

Theo đánh giá từ KBNN, việc kiện toàn bộ máy được xem như một mắt xích quan trọng giúp nâng cao chất lượng giám sát nội bộ. Khi bộ máy được chuyên nghiệp hóa, nguyên tắc độc lập và khách quan trong kiểm tra - kiểm toán được củng cố, qua đó đảm bảo rằng mọi hoạt động kiểm tra đều được thực hiện đúng quy định, khách quan và phục vụ mục tiêu chung là bảo vệ an toàn tài chính quốc gia.

Việc KBNN đồng thời hoàn thiện quy chế và kiện toàn bộ máy kiểm tra - kiểm toán nội bộ cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của ngành trong việc xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ vững chắc, hiện đại, đáp ứng yêu cầu của Chính phủ về cải cách và minh bạch tài chính công.

Có thể khẳng định, quy chế mới và bộ máy được kiện toàn sẽ là hai yếu tố bổ trợ lẫn nhau, tạo nên một cơ chế giám sát nội bộ mạnh mẽ, hiệu quả hơn. Điều này không chỉ củng cố nền tảng quản trị tài chính công, mà còn đặt nền móng cho việc quản lý, sử dụng bền vững các nguồn lực tài chính quốc gia trong giai đoạn tới.