Hoàn thiện hệ thống quy hoạch, xử lý dứt điểm các mâu thuẫn, chồng lấn

Sáng 28/11, tại phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có phát biểu giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu quan tâm.

Cơ chế xử lý dứt điểm mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch

Về dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi), Bộ trưởng cho biết, nội dung hoàn thiện quy định về hệ thống quy hoạch, mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch là vấn đề được nhiều đại biểu góp ý.

Để phản ánh đúng tính chất của các loại quy hoạch, xác định rõ mối quan hệ giữa chúng và có đủ căn cứ xử lý mâu thuẫn, dự thảo luật đã chỉnh lý khái niệm “quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành” sang “quy hoạch chi tiết ngành” và bổ sung vào phạm vi điều chỉnh của luật.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại Quốc hội.

Bộ trưởng nêu rõ, Luật Quy hoạch là luật khung, chỉ điều chỉnh những quy định mang tính nguyên tắc về mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, yêu cầu nội dung của quy hoạch. Còn các luật chuyên ngành sẽ quy định cụ thể về lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn.

Về mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, tiếp thu ý kiến các đại biểu, dự thảo luật đã quy định nguyên tắc xử lý để đảm bảo cơ chế xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch, như giữa quy hoạch ngành với nhau, giữa quy hoạch cấp quốc gia, vùng và tỉnh, cũng như giữa quy hoạch chi tiết ngành với các quy hoạch khác. Việc điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp có mâu thuẫn được thực hiện theo trình tự rút gọn.

Thực tế cho thấy, phần lớn khó khăn nảy sinh từ mâu thuẫn, chồng lấn giữa các quy hoạch ngành hoặc giữa các cấp quy hoạch. Vì vậy, dự thảo lần này đưa ra cơ chế xử lý nhằm bảo đảm giải quyết triệt để, nhanh nhất có thể, Bộ trưởng thông tin thêm.

Về danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành, Bộ trưởng cho biết, theo thứ bậc, quy hoạch ngành là quy hoạch cấp quốc gia được xếp trên quy hoạch tỉnh. Danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành đã được rà soát tối đa để giảm trùng lắp nội dung, bãi bỏ những quy hoạch không còn cần thiết, không phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và với khái niệm quy hoạch.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại Quốc hội

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng cũng giải trình một số vấn đề Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm kiến nghị. Theo Bộ trưởng, Luật Quy hoạch năm 2017 quy định khái niệm quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành nhưng lại không đưa vào phạm vi điều chỉnh, dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau về vị trí, vai trò của loại quy hoạch này và không có căn cứ pháp lý để xử lý mâu thuẫn trong hệ thống quy hoạch.

Vì vậy, dự thảo đã chỉnh lý khái niệm quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành thành quy hoạch chi tiết ngành và sửa đổi danh mục quy hoạch chi tiết ngành theo hướng giảm bớt số lượng quy hoạch, chỉ lập quy hoạch chi tiết ngành đối với một số ngành về phát triển kết cấu hạ tầng sử dụng tài nguyên để làm cơ sở triển khai các dự án.

Đối với tăng cường phân cấp, phân quyền trong hoạt động quy hoạch, Bộ trưởng cho biết, các quy định này đã được Đảng ủy Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị hai lần và phù hợp với chủ trương “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ được phân cấp phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia; Chính phủ quy định chi tiết thẩm quyền phê duyệt quy hoạch ngành; bộ trưởng các bộ phê duyệt quy hoạch chi tiết ngành; và chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉnh. Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về giám sát, kiểm tra quy hoạch.

Bỏ quy hoạch vùng sẽ thiếu tính định hướng, khó xử lý mâu thuẫn

Giải trình ý kiến của đại biểu về tính phù hợp với Hiến pháp khi phân cấp cho Thủ tướng phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Bộ trưởng khẳng định, quy hoạch tổng thể quốc gia - do Quốc hội quyết định - đã đề cập đầy đủ định hướng phát triển không gian biển và sử dụng đất quốc gia đến từng vùng.

Các quy hoạch không gian biển và sử dụng đất quốc gia chỉ cụ thể hóa nội dung của quy hoạch tổng thể, bảo đảm phù hợp với định hướng chiến lược về kinh tế - xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh và đối ngoại. Dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi và Luật Đất đai cũng đã có quy định căn cứ để lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia là quy hoạch tổng thể quốc gia và chỉ được duyệt sau khi quy hoạch tổng thể quốc gia được Quốc hội quyết định.

Mặt khác, việc sử dụng đất trồng lúa và đất lâm nghiệp vẫn thực hiện theo chỉ đạo của Bộ Chính trị. Việc phân cấp cho Thủ tướng góp phần phân bổ nguồn lực đất đai chủ động, linh hoạt, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân

Về ý kiến đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị cân nhắc có nên quy định quy hoạch vùng sau quy hoạch tổng thể hay không, Bộ trưởng cho hay, tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy hầu hết các quốc gia đều có 3 đến 4 cấp quy hoạch. Trong đó, quy hoạch tổng thể quốc gia là cấp cao nhất, tiếp đến là quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh.

Quy hoạch vùng giữ vai trò rất quan trọng trong tổ chức không gian lãnh thổ, phát huy lợi thế đặc thù địa phương và tăng cường liên kết nội vùng, liên vùng, được Bộ Chính trị và Chính phủ đặc biệt quan tâm, nên việc loại bỏ quy hoạch vùng sẽ thiếu tính định hướng và khó xử lý mâu thuẫn, xung đột liên vùng.

Trả lời đại biểu Nguyễn Tâm Hùng về nội dung xã hội hóa trong công tác quy hoạch, Bộ trưởng cho biết, dự thảo đã cho phép xã hội hóa khi thực hiện quy hoạch bằng sản phẩm hoặc bằng tiền. Trước đây, việc xã hội hoá xuất phát từ vướng mắc ở địa phương về đơn giá và quy trình thủ tục lựa chọn tư vấn. Hiện nay, vấn đề này đã được tháo gỡ trong thể chế. Tuy nhiên, dự thảo vẫn tiếp tục cho phép xã hội hóa.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng

Nghiên cứu, bổ sung các chỉ tiêu phù hợp

Báo cáo thêm về điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia, Bộ trưởng cho biết, hiện nay, trong 6 vùng kinh tế - xã hội, vùng Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ được xác định là hai vùng có tốc độ phát triển kinh tế cao nhất, cần tập trung nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư và phát triển các ngành trình độ cao.

Bên cạnh đó, Quy hoạch cũng quan tâm đầu tư cho các vùng khó khăn thông qua cơ chế chính sách đặc thù, phát triển văn hóa - giáo dục - y tế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và kết nối hạ tầng với các trung tâm kinh tế, hành lang kinh tế. Bộ trưởng cho biết sẽ ghi nhận các nội dung đại biểu góp ý để cụ thể hoá khi triển khai các quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh nhằm phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế của 6 vùng động lực, đảm bảo khả thi, trọng tâm, không dàn trải.

Về các chỉ tiêu, mục tiêu, cụ thể là chỉ tiêu năng suất lao động và năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) mà đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đề xuất, đại diện cơ quan soạn thảo cho hay, các chỉ tiêu này đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, được Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương thảo luận và đưa vào dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV, nhằm bảo đảm mục tiêu tăng trưởng từ 10% trở lên.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị thay đổi chỉ tiêu giường bệnh. Theo Bộ trưởng, nhiều quốc gia, kể cả phát triển và đang phát triển, vẫn sử dụng chỉ tiêu giường bệnh trên 1.000 dân trong hoạt động quy hoạch và thống kê. Các tổ chức OECD, WHO và World Bank đều coi đây là chỉ số chuẩn. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu để xem xét bổ sung chỉ tiêu phù hợp hơn với mô hình chăm sóc y tế hiện đại.

Đối với một số chỉ tiêu, mục tiêu khác mà các đại biểu có ý kiến, Bộ trưởng cũng xin tiếp thu để rà soát điều chỉnh trong bộ chỉ tiêu, mục tiêu của quy hoạch tổng thể quốc gia./.