Khai mở tài nguyên “không gian biển” của Việt Nam

Đó là chia sẻ của nhiều chuyên gia tại Hội thảo “Tiến biển bằng siêu đô thị ESG++: Chiến lược đầu tư bền vững” do Tạp chí bất động sản Việt Nam (Reatimes) tổ chức sáng nay tại Hà Nội.

Toàn cảnh Hội thảo Tiến biển bằng siêu đô thị ESG++" sáng ngày 28/11/2025

Cơ hội với “tiến biển bền vững”

Phát biểu dẫn đề Hội thảo, ông Phạm Nguyễn Toan – Phó Chủ tịch Hiệp hội bất động sản Việt Nam, Tổng Biên tập Reatimes cho hay, trong suốt nhiều thập niên, Việt Nam đã phát triển bằng mô hình quen thuộc: Đô thị - công nghiệp - thương mại bám dọc các trục quốc lộ, lan tỏa từ các vùng lõi nội địa, mở rộng theo chiều ngang trên nền quỹ đất thuận lợi.

Mô hình ấy dù đã có nhiều đóng góp cho tăng trưởng của gần bốn thập kỷ Đổi mới, nhưng đến nay đã tiệm cận giới hạn. Vì vậy, biển nổi lên như một không gian chiến lược với tiềm năng kinh tế hàng hải, cảng biển, logistics, du lịch, dịch vụ đến kinh tế đô thị xanh.

Thế giới đã chứng minh rất rõ khi các quốc gia tạo nên kỳ tích, từ Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc đến UAE, đều có điểm chung là hướng mạnh ra biển, khai thác không gian ven biển như những “cực tăng trưởng chiến lược”.

“Nhưng tiến biển theo cách nào? Nếu chỉ “lấy cát từ biển”, chỉ lấn biển để xây dựng nhà cửa, chỉ mở đô thị bằng cách bê tông hóa… thì chúng ta sẽ phải trả giá bằng hệ sinh thái, bằng môi trường, bằng việc mất khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, thậm chí trả giá bằng sự phát triển thiếu bền vững của nhiều thế hệ sau?” ông Toan đặt câu hỏi và cho rằng, đây cũng là lý do Hội thảo được tổ chức ngày hôm nay để các chuyên gia nhìn nhận, thảo luận và đánh giá đúng vấn đề “tiến biển” và “khai mở tài nguyên không gian biển” đúng cách.

Và trong đó, một trong những triết lý quan trọng “khai mở tài nguyên không gian biển” được gọi tên bằng khái niệm ESG và cao hơn là ESG++, kết hợp giữa tiêu chuẩn ESG truyền thống với hai trụ cột nâng cao là tái sinh (Regeneration) và thích ứng khí hậu (Resilience).

Theo TS. Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới các quốc gia tiên tiến đều đang siết dần tiêu chuẩn xanh trong quy hoạch, sử dụng đất, xây dựng, môi trường. Hệ quả tất yếu là những đô thị đi trước, đáp ứng chuẩn ESG, ESG+, ESG++ không chỉ là mô hình phát triển mà còn là mô hình chính sách, phù hợp định hướng pháp luật hiện đại.

Thực tế, ESG++ là phiên bản được nâng cấp để thích ứng với yêu cầu của thế kỷ XXI, nhằm đảm bảo việc phát triển nhưng vẫn bền vững, gìn giữ được hệ sinh thái nơi đây. Ở đó, ngoài bộ tiêu chí môi trường - xã hội - quản trị theo chuẩn quốc tế, ESG++ bổ sung trụ cột “Đổi mới sáng tạo”, nhấn mạnh vai trò của R&D về công nghệ biển, năng lượng mới, vật liệu mới; của cảng biển thông minh, logistics 4.0 và giao thông tự hành; và của các sandbox thể chế nhằm thử nghiệm mô hình fintech - tài chính biển.

Ảnh phối cảnh siêu đô thị tiến biển Cần Giờ.

Riêng với Việt Nam, xét trên phương diện Việt Nam ta không còn quá nhiều dư địa phát triển trên đất liền, nhất là khu vực phía Nam, do đó, tiến biển giúp Việt Nam dịch chuyển sang kinh tế biển - dịch vụ - logistics - du lịch - công nghệ, nâng năng suất quốc gia.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh, vì thế tiến biển bằng ESG++ còn giúp Việt Nam đón dòng vốn quốc tế đang dịch chuyển vào tài sản xanh - đô thị xanh - hạ tầng xanh.

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Việt Nam muốn tiến vào nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới thì không thể chỉ dựa vào mô hình phát triển lục địa truyền thống. Khi đó, tiến biển bằng siêu đô thị giúp mở rộng không gian phát triển, tạo cực tăng trưởng mới, tận dụng các lợi thế logistics - thương mại - tài chính - đổi mới sáng tạo. Đô thị ESG++ là con đường duy nhất để tiến biển mà không đánh đổi môi trường, thậm chí tái sinh nó.

Cần một bản quy hoạch đủ tầm và đủ dài

Tuy vậy, ông Dũng cũng nhấn mạnh, điều này khiến nhiều người thắc mắc rằng: “Vậy việc xây dựng siêu đô thị lấn biển ở đây như thế nào?” “Quy hoạch ra sao cho phù hợp?” bởi nếu để Cần Giờ tự do khai thác thì việc bảo tồn và gìn giữ hệ sinh thái nơi đây còn khó khăn hơn.

Thực tế, có nhiều quan điểm với khai thác không gian biển, trong đó là việc giữ nguyên hiện trạng, nhưng thực tế, ông Dũng cho rằng, có xây dựng - phát triển thì mới bảo tồn được, bởi rừng ngập mặn - khu dự trữ sinh quyển thế giới là tài sản quý nhất của đô thị Cần Giờ và cũng đang có những vấn đề riêng. Vấn đề nằm ở việc phải có tầm nhìn quy hoạch, không để tự do khai thác, lấn chiếm.

“Điều này đòi hỏi hỏi tầm nhìn dài hạn, cơ chế đủ mạnh và một lộ trình phát triển có tính tăng trưởng theo tầng bậc, không phải là nhiệm vụ của một nhiệm kỳ mà là chiến lược kéo dài nhiều thập kỷ” - ông Dũng nhấn mạnh.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

Đồng quan điểm, PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến - Phó Chủ tịch Hội đồng trường, Trưởng khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội, giai đoạn trước, chúng ta chủ yếu thu hút FDI theo kiểu gia công còn bây giờ phải hướng đến FDI 2.0, thu hút các tập đoàn công nghệ lớn, nên cần không gian phát triển mới.

Quan trọng hơn, tiến ra biển cũng là quay về với cội nguồn - vạn vật vốn sản sinh từ biển. Luật Đất đai 2024 đã mở đường cho mô hình đô thị biển - đảo, và chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh với "Net Zero" tới năm 2025 định hướng cho phát triển các "Siêu đô thị ESG++".

Tuy vậy, tiến biển cũng tạo ra không gian pháp lý - quy hoạch - đất đai hoàn toàn mới, đòi hỏi cần những thay đổi mạnh mẽ hơn, tạo nên một nền tảng giá trị rất vững: Pháp lý rõ ràng, hạ tầng tốt, dịch vụ đô thị hoàn chỉnh. "Khi nền tảng này ổn định, giá trị bất động sản sẽ tăng dần theo thời gian và thường tăng nhanh hơn, bền hơn so với các khu vực không đạt chuẩn tương tự" - PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến nhấn mạnh./.