Bất động sản xanh liệu có thành “sóng lớn”?

Hành trình xanh hóa của ngành bất động sản nhiều tiềm năng nhưng cũng kèm nhiều thách thức. Ảnh: Shutterstock

Áp lực chuyển đổi của ngành bất động sản

Với gần 600 công trình xanh theo thống kê của Bộ Xây dựng, tương đương tổng diện tích sàn xây dựng gần 17 triệu m2, gấp khoảng gần 10 lần so với năm 2019, công trình xanh tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc trong vòng 5 năm qua, đồng thời cho thấy sự chuyển biến rõ rệt trong mối quan tâm của cộng đồng về môi trước, sức khỏe tăng cao đồng thời thể hiện Việt Nam đang hòa cùng làn sóng chuyển đổi xanh trên toàn cầu.

Tuy nhiên, xét chung trong bối cảnh ngành, việc tỷ lệ công trình xanh tại Việt Nam hiện mới chiếm 13% tổng giá trị thị trường bất động sản cho thấy khái niệm “xanh” vẫn còn khá mới mẻ và chưa thực sự tác động sâu rộng và trở thành “cơn sóng” lớn để tạo ra sự chuyển đổi rõ rệt, nếu so với những lĩnh vực khác như FMCG hay F&B với tỷ lệ chuyển đổi đã lên tới trên 50%.

Trong khi đó, theo Bộ Xây dựng, công trình xanh và giao thông xanh là hai cấu phần quan trọng của phát triển kinh tế xanh, góp phần giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sống và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Những năm qua, Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo ban hành các nghị quyết, nghị định, luật. Bộ Xây dựng đã và đang triển khai nhiều hoạt động để phát triển công trình xanh và giao thông xanh, nổi bật là sự kiện "Tuần lễ Công trình xanh" tổ chức thường niên, "Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải" và Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2022-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy chuẩn QCVN 09 về các công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả…

Nhưng thực tiễn cho thấy, dường như các nhà phát triển bất động sản chưa nhìn thấy lý do rõ ràng để đầu tư vào công trình xanh, trong đó vấn đề gói gọn trong một từ “tài chính”!

Mặc dù kết quả khảo sát của Batdongsan.com.vn công bố cuối 2024 cho thấy, 86% người tham gia khảo sát quan tâm đến việc mua một ngôi nhà xanh và 88% người sẵn sàng trả thêm tiền cho ngôi nhà xanh, nhưng nhiều chủ đầu tư lại không sẵn sàng bỏ thêm chỉ khoảng 1,5–2% chi phí xây dựng, dù mức tăng rất khiêm tốn và đủ để giúp hầu hết các dự án nhà ở đạt chuẩn “xanh”, bởi họ lo ngại không thể chuyển phần chi phí này sang cho người mua.

Một số chủ đầu tư lớn bắt đầu điều chỉnh chiến lược để đáp ứng nhu cầu này. Vinhomes dẫn đầu với hệ thống công viên, hồ nước, biển nhân tạo quy mô lớn ha Sun Group đã thay đổi định hướng tại Sun Urban Hà Nam và Thanh Xuan Valley, chú trọng không gian sống xanh và tiện ích cảnh quan. Trong khi đó, ở phía Nam, Keppel Việt Nam áp dụng bê tông khoáng hóa CO₂ tại dự án The Infiniti, giúp loại bỏ 1.135 tấn CO₂, dự án đạt chứng nhận công trình xanh và 99% căn hộ được đặt chỗ ngay ngày mở bán còn Phúc Khang hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái xanh tuân thủ các mục tiêu phát triển bền vững trên 3 khía cạnh gồm: Môi trường - Xã hội - Quản trị.

Tuy vậy, ghi nhận của phóng viên Thời báo Tài chính Việt Nam, ngoại trừ ít ỏi như một vài doanh nghiệp điển hình này, đa phần chủ đầu tư chưa ý thức tới câu chuyện “xanh”, một phần xuất phát từ hạn chế về nhận thức, năng lực tư vấn, nguồn nhân lực và phần còn lại chính sách khuyến khích chưa đủ mạnh để thúc đẩy doanh nghiệp tham gia sâu rộng…Chủ yếu, các dự án thương mại lại có xu hướng lựa chọn công trình xanh nhiều hơn, nhờ khả năng thu hút khách thuê sẵn sàng trả mức giá cao hơn cho văn phòng xanh, một phần lý do là vì nhiều tập đoàn đa quốc gia có yêu cầu nội bộ bắt buộc thuê văn phòng xanh, xu hướng này ngày càng phổ biến trên thế giới.

Đầu tư kinh tế xanh - chìa khóa tăng trưởng bền vững

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), tại Việt Nam, khái niệm công trình xanh vẫn khá mới mẻ. Ngay cả một số chủ đầu tư và nhà thầu cũng chưa thực sự nắm rõ các tiêu chí cụ thể của loại hình này. Điều này dẫn đến việc nhiều dự án xây dựng xanh chỉ dừng lại ở mục tiêu ban đầu, mà chưa đạt hiệu quả tối ưu, trong khi chi phí ban đầu cho công trình xanh vẫn là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Hồng Hải - Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng (Bộ Xây dựng), nhận định hiện vẫn tồn tại khoảng cách giữa nhận thức và đầu tư cho công trình xanh. Đây là một trong những rào cản đáng kể. Đơn cử như vừa qua, khi Bộ Xây dựng giao Viện biên soạn Quy chuẩn 09 về công trình công nghiệp, việc tích hợp tiêu chí công trình xanh nhằm giảm phát thải carbon đã gặp không ít khó khăn.

Bởi quy chuẩn mang tính bắt buộc, đồng nghĩa với việc phải có cơ chế kiểm tra, kiểm định, đánh giá sản phẩm cụ thể. Trong khi theo phản ánh của doanh nghiệp, chi phí đầu tư ban đầu cho công trình xanh vẫn là thách thức lớn, không dễ dàng đáp ứng.

Ông Lee Leong Seng - Giám đốc, Bộ phận Phát triển bất động sản nhà ở, Khối Bất động sản, Keppel Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo Phát triển bền vững 2025. Ảnh: Chí Cường

Đồng quan điểm, theo ông Lee Leong Seng - Giám đốc, Bộ phận Phát triển bất động sản nhà ở, Khối Bất động sản, Keppel Việt Nam, dù phát triển bền vững chính là DNA của Keppel nhưng ông Leong Seng cũng thừa nhận, việc hiện thực hóa tầm nhìn bền vững luôn đi kèm nhiều thách thức. Đó là thách thức trong việc tìm kiếm các khu đất/dự án cho phép doanh nghiệp vừa có thể phát triển đủ mảng xanh, thiên nhiên, vừa đạt được hiệu quả thương mại; Thách thức cân bằng giữa giá trị kinh tế và giá trị môi trường.

Bên cạnh đó, các giải pháp thiết kế xanh, hài hòa với thiên nhiên thường đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao hơn, dẫn đến gia tăng chi phí xây dựng và có thể giá bán sản phẩm cũng sẽ cao hơn; Đa số người mua đều ưa chuộng dự án thân thiện môi trường, tuy nhiên một số có thể vẫn e ngại việc trả thêm chi phí cho các dự án này. “Đây là thách thức lớn nhất và cần sự chung tay của tất cả các bên liên quan” - ông Lee Leong Seng cho hay.

Nhìn chung, ông Lee Leong Seng cho rằng, biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ đáng báo động, đòi hỏi hành động quyết liệt từ các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng đầu tư. Bởi lẽ, phát triển bền vững là nền tảng tạo ra giá trị dài hạn. Khi các tiêu chuẩn môi trường trở thành thước đo chung cho tín dụng xanh, đánh giá rủi ro hay định giá tài sản, thị trường bất động sản Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn sàng lọc tự nhiên. Những doanh nghiệp đầu tư bài bản vào công nghệ, chuẩn mực môi trường và thiết kế sẽ nắm lợi thế cạnh tranh bền vững./.